درس مباهله گفت‌وگو در فضای انسانیت و به‌دور از قدرت کشی و اجبار

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت الاسلام یحیی جهانگیری سهروردی ضمن گرامیداشت روز مباهله، ابراز کرد: متأسفانه اتفاقاتی که در روز مباهله، قبل و بعد از آن رخ‌داده کمتر در کنار هم مورد توجه قرار گرفته است درحالی‌که این وقایع در کنار یکدیگر، ارزش و جایگاه اسلام را مشخص می‌کند.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: اگر وقایع روز مباهله در کنار اتفاقاتی که قبل و بعد از آن واقعه صورت گرفت مورد توجه قرار گیرد مشخص می‌شود که اسلام برای ادیان و جریان‌های فکری دیگر چه نوع کنشی را قبول دارد، در این هنگام است که دیگرکسی نمی‌تواند اسلام را به دین خشونت و یا جنگ ستیز متهم کند و همچنین یاد می‌دهد که چگونه باید با رهبران دینی گفتگو کرد و آنان را تحت تأثیر قرارداد.

مباهله آیین گفتگو

وی بابیان اینکه مباهله آیین گفتگو است، عنوان کرد: امروز اگر حوزویان و دانشگاهیان می‌خواهند روش گفتگوی صحیح را بیاموزند باید وقایع جریان مباهله را به‌ صورت کامل مورد مطالعه و تحقیق قرار دهند، طبق صریح روایات؛ یادگیری آداب مباهله لازم و ضروری است.

حجت الاسلام جهانگیری سهروردی افزود: بر اساس تأکید علامه طباطبایی(ره) مباهله یک اتفاق برای دیروز نبوده بلکه امروز نیز ما می‌توانیم مباهله داشته باشیم؛ بنابراین مباهله یک اتفاق و رویداد تاریخی نیست بلکه یک متد و روند برای کل تاریخ است. یکی از ضروریات جوامع بشری امروز نیز الگو گیری و فراگیری از آداب مباهله است تا بتواند با درایت آداب گفتگو با دیگر ادیان، مذاهب و حتی جریان‌ها را به‌درستی رعایت کند.

مباهله بالاتر از همه قوانین حقوق بشری و بیانگر آیین جوانمردی

مبلغ بین المللی به یک نکته طلایی از واقعه مباهله اشاره کرد و گفت: یک نکته بسیار مهم در بحث مباهله این بود که پیامبر اکرم(ص) و جامعه اسلامی در اکثریت و اوج شکوه و قدرت سیاسی قرار داشتند درحالی‌که مسیحیان نجران جز اقلیت بودند بااین‌وجود حضرت هرگز از موضع قدرت اقدام به نابودی، اخراج و یا مسلمان کردن آنان نکردند بلکه بسیار محترمانه با آنان و سایر اقلیت‌های دینی برخورد می‌کردند، این پیام و سیره‌ای است که حضرت به همه نسل‌ها آموزش دادند پیامی که بالاتر از همه قوانین حقوق بشری نگارش شده و بیانگر آیین جوانمردی و انسانی اسلام است.

وی بیان داشت: زمانی که پیامبر اکرم(ص) مشاهده کردند مسیحیان نجران در گوشه‌ای پرت از سرزمین‌های جهان اسلام قرار دارند و در برابر دشمنان متجاوز قادر به دفاع از خود نخواهند بود رسالت و وظیفه خود دانستند تا از حقوق آنان در برابر تهاجم و تجاوز دشمنان دفاع کنند بر همین اساس خطاب به بزرگان نجران فرمودند: آیا شما با ما و ما از شما هستیم؟ که از شما دفاع کنیم؛ از همین‌جا جریان مباهله آغاز می‌شود برای همین است که خواندن حوادث پیش از مباهله لازم و ضروری به شمار می‌رود.

مباهله سندی بر تعارض داعش با اسلام ناب

حجت الاسلام جهانگیری سهروردی ادامه داد: پیامبر اکرم(ص) در نامه‌ای که به اسقف نجران می‌نویسند عبارات زیبایی به کار می‌برند و با لحنی مؤدبانه از آموزه‌های مشترک استفاده می‌کنند تا بگویند مسلمانان و مسیحیان اشتراکات فراوانی با یکدیگر دارند و نباید به جدایی از هم‌فکر کنند؛ به خاطر همین ادب و برخورد حضرت بود که اسقف نجران تیمی از بزرگان مسیحی را برای گفتگو به مدینه اعزام کرد.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: زمانی که مسیحیان وارد مسجدالحرام شدند حضرت به آنان اجازه دادند در مسجد مسلمانان به شیوه مسیحیان عبادت کنند و زمانی که مسلمانان به سمت قبله نماز می‌خواندند آنان به‌سوی شرق نماز اقامه کردند و پیامبر اکرم(ص) هرگز به آنان نفرمودند اینجا مسجد مسلمانان است و شما باید از آن خارج شوید. حضرت در این ماجرا اثبات کردند که در عین جدایی می‌توان در کنار هم و دوشادوش یکدیگر قرار گرفت بدون اینکه همانند داعش دیگری را به مسلمان شدن اجبار و تهدید کرد، مسیحیان زمانی که شیوه برخورد و رفتار پیامبر اکرم(ص) را مشاهده کردند احتمال دادند که ایشان پیامبر واقعی باشند.

گفتگویی عقلی و محترمانه و به دور از تهدید و اجبار

وی دیالوگ و گفتگو پیامبر اکرم(ص) با مسیحیان نجران را بسیار خواندنی و آموزنده دانست و گفت: اگر کسی بخواهد آداب گفتگو را فرابگیرد باید به گفتگوی مفصل پیامبر اکرم(ص) با مسیحیان اهل نجران مراجعه و مورد مطالعه قرار دهد؛ ایشان درنهایت احترام و بدون هیچ اتهام زنی و تهدیدی کاملاً در یک فرآیند عقلی و محترمانه اقدام به گفتگو می‌کنند، سؤال می‌پرسند و پاسخ می‌دهند و در مقابل چشمان همگان یک محفل کاملاً علمی و آکادمی اتفاق می‌افتد تا برای ابد نحوه و روش دیالوگ در تاریخ ثبت شود.

ماندگارترین دیالوگ معرفتی

حجت الاسلام جهانگیری سهروردی در ادامه به طرح چند پرسش پرداخت و اظهار داشت: برخی می‌گویند مباهله نفرین دارد و چرا پیامبر نفرین کردند؟ و یا اینکه می‌گویند چرا در انتهای آیه مباهله نفرین بیان‌شده است؟ پاسخ این است که خداوند متعال در این آیه فرمودند شما می‌توانید مباهله کنید و درنهایت کسی که دروغ‌گو است را نفرین کنید؛ بنابراین پیامبر اکرم(ص) کسی را مورد نفرین قرار ندادند و هرگز نفرمودند که من راست‌گو و شما دروغ‌گو هستید بلکه فرمودند هرکسی که دروغ بگوید از نعمت خوب الهی دور باشد این من باشم یا شما فرقی ندارد؛ حضرت هرگز خویش را حق مطلق نمی‌دیدند بااینکه حق مطلق بودند و هرگز از موضع قدرت صحبت نمی‌کردند بااینکه در موضع قدرت قرار داشتند.

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: جالب است زمانی که مسیحیان بر حضرت وارد شدند لباس فاخر و زینتی بر تن داشتند تا با این روش پیامبر اکرم(ص) را تحت تأثیر قرار دهند و حضرت با مشاهده این منظره ناراحت شدند و فرمودند برای فخرفروشی آمده‌اید یا گفتگو؟ اگر برای دیالوگ آمده‌اید آن چیزی که باید اینجا مورد افتخار باشد معرفت است نه لباس؛ یکی از آداب گفتگو همین است که دیالوگ باید بر اساس معرفت و قرآن و به‌دوراز اتهام زنی، حواشی سازی، بهتان زدن و تهمت زدن انجام شود. زمانی که مسیحیان نجران دیدند حضرت برای هر مساله و سؤال آنان پاسخ و راه‌حل دارند پیشنهاد مباهله دادند؛ بنابراین مباهله به خواست خود مسیحیان بود تا مذاکرات پایان یابد و بااینکه حضرت راضی نبودند گفتگوی پویا و پایاپای به مباهله ختم شود اما خواسته آنان را پذیرفتند.

مباهله و حقانیت خاندان عصمت و طهارت

وی افزود: خیلی جالب است زمانی که مسیحیان می‌خواستند بر سر قرار حاضر شوند گفتند باید دید همراهان حضرت در مباهله چه کسانی هستند اگر با زر و زور و قدرت‌نمایی وارد میدان شوند می‌خواهند اقتدار خود را برای اثبات حرفشان به ما نشان دهند اما اگر با گروه دیگری که نشان از عاطفه و معرفت است بر سر قرار حاضر شدند قطعاً ایشان حق خواهد بود. وقتی‌که مشاهده کردند حضرت به همراه امام علی(ع) و دختر گرامی‌شان و با حسنین آمدند فهمیدند که حاکم جهان اسلام و عالم هستی وقتی می‌خواهند به گفتگو بیایند نه به‌مثابه یک حاکم بلکه به‌مثابه یک عالم و اندیشمند برای دیالوگ حاضر می‌شوند؛ پیامبر اکرم(ص) در روز مباهله با خاندان عصمت و طهارت بر سر قرار حاضر شدند تا بگویند من محمد هستم نه یک حاکم. زمانی که نجرانی‌ها این صحنه را مشاهده کردند حقانیت حضرت را پذیرفتند و باور کردند که ایشان پیامبر حق هستند.

درس مباهله گفتگو در فضای محبت و انسانیت و به‌دوراز قدرت کشی و اجبار

حجت الاسلام جهانگیری سهروردی بابیان اینکه در پذیرش دین هیچ اجباری وجود ندارد، عنوان کرد: حضرت هرگز اهل این نبودند که حقانیت خود را به دیگری تحمیل کنند یا کسی را به‌زور مجبور به پذیرش دین اسلام نمی‌کردند برای همین در روز مباهله خطاب به مسیحیان نجران فرمودند: شما حق را پذیرفتید اما هیچ اجباری در پذیرش حق وجود ندارد؛ درس مباهله گفتگو در فضای محبت و انسانیت و به‌دوراز قدرت کشی و اجبار است.

مبلغ بین المللی ادامه داد: بعدازاینکه نجرانی‌ها حقانیت اسلام و پیامبر اکرم(ص) را پذیرفتند توافق‌نامه‌ای با حضرت امضا کردند تا بر باورهای خود باقی بمانند و از آن به بعد علاوه بر پرداخت جزیه در مقابل تجاوز دشمنان هر دو گروه یکدیگر را یاری برسانند و در برابر هجوم بیگانگان سکوت اختیار نکنند زیرا این وحدت در اصل حمایت از انسان و انسانیت بود.

وی با تأکید بر اینکه مباهله یک‌راه پایدار و ادامه‌دار است، خاطرنشان کرد: همه ما باید یاد بگیریم حق بودن خود را بر دیگران تحمیل نکنیم یا اگر برای گفتگو رفتیم با انبان معرفت خود برویم نه با انبار زر و زور. جریان مباهله به ما یاد می‌دهد حتی اگر رقیب شکست خورد ما حق نداریم یک رقیب را به سکوت محکوم کنیم بلکه باید از او برای گسترش حقانیت استفاده ببریم، مباهله به ما یاد می‌دهد می‌شود مانند پیامبر اکرم(ص) بود و هزاران دل مسیحی را درگرو خود نگاه داشت.

منبع: شبستان