حکومت مطلوب از نظر شهید ثانی؛ اصالت با تساهل است

به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، انتشارات موسسه بوستان کتاب پس از گذشت ۱۷ سال از چاپ نخست دومین چاپ کتاب «اندیشه سیاسی شهید ثانی» نوشته سید محمدرضا موسویان را با شمارگان ۱۰۰ نسخه، ۳۰۴ صفحه و بهای ۴۴ هزار تومان منتشر کرد. نخستین چاپ این کتاب سال ۸۲ با شمارگان دو هزار نسخه و بهای ۱,۸۰۰ تومان منتشر شده بود.

شهید ثانی در روز ۱۳ شوال سال ۹۱۱ هجری قمری، در دهکده جبع (یا جباع) جبل عامل، در یک خاندان علمی به دنیا آمد و سال ۹۶۶ قمری، بدر سفر مکه به امر سلطان عثمانی بازداشت شد و بعد از ۴۰ روز به شهادت رسید. این چهره تابناک امامیه به مذاهب پنج گانه جعفری، حنفی، شافعی، مالکی و حنبلی مسلط بود و اولین بار فقه تطبیقی را تدریس کرد و آثار و مکتوبات بسیار داشت.

نویسنده در این‌کتاب، زندگی و عقاید زین‌الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جبعی معروف به شهید ثانی را با تکیه بر اندیشه‌های سیاسی وی بررسی کرده است. در آغاز کتاب پس از بررسی زندگی شهید ثانی و اوضاع سیاسی، اجتماعی و مذهبی عهد صفوی و عثمانی در فصل نخست، در فصل دوم مبانی فکری سیاسی شهید ثانی شرح و تبیین می‌شود. فصل سوم کتاب درباره انواع حکومت، به ویژه حکومت مطلوب از دیدگاه شهید ثانی است. این فصل شاید مهم‌ترین بخش کتاب است و در آن حکومت ولایت فقیه در عصر غیبت و حوزه اختیارات حاکم (همان ولی فقیه) بررسی شده است.

حکومت نامطلوب یا جور موضوع فصل چهارم است و در آن نحوه مواجهه با حکومت‌های ظالم پیشنهاد و ارائه شده است. پس از آن در فصل پنجم، وظایف متقابل مردم حکومت تشریح می‌شود. در فصل ششم به سیاست داخلی و مبانی و اصول آن اشاره شده همچنین جریان‌های معارض با حکومت و نحوه تعامل با آنها از منظر شهید ثانی بررسی شده است.

مبانی سیاست داخلی از دیدگاه شهید ثانی عبارت است از: ۱: حفاظت از دین و شریعت، ۲: بازداری مردم از مفاسد و ترغیب به انجام مصالح، ۳: تامین مصالح عمومی جامعه، ۴: رسیدگی به امور دنیوی و منابع مادی مردم، ۵: احترام به افراد و جایگاه آنان در جامعه، ۶: تقدم مصالح عمومی بر منافع فردی، ۷: استقرار نظم و امنیت، ۸: تساهل و عدم سخت‌گیری بر مردم.

موضوع فصل پایانی کتاب تبیین سیاست خارجی از دیدگاه شهید ثانی است که عبارت‌اند از: ۱: حفظ دارالاسلام، ۲: دعوت به اسلام، ۳: نفی سبیل (استقلال و عزت)، ۴: همزیستی مسالمت آمیز و عدم مداخله در امور کشورها. این فصل نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این فصل اموری نظیر جهاد، تالیف قلوب، انواع قراردادهای بین‌المللی و روابط با ملل غیرمسلمان از دیدگاه شهید ثانی بررسی شده است. محتوای این فصل برای جامعه امروز ایران و دستگاه دیپلماسی کشور می‌تواند بسیار مفید باشد.

سیدمحمدرضا موسویان عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز است. به قلم او پیشتر کتاب‌هایی چون «اندیشه سیاسی شیخ طوسی»، «اندیشه سیاسی فاضل مقداد» و «نظام سیاسی و دولت مطلوب در اندیشه سیاسی شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی» (مشترک با علی خالقی و محمود شفیعی) منتشر شده‌اند./826/