ساختار همگرایی در صنعت بازی سازی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، امور بین‌الملل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، در آستانه سه ساله شدن این ساختار حمایتی که حالا اسم و رسمش برای بازی‌سازان ایرانی کاملا شناخته شده است، معاون حمایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌‎ای در گفت‌وگویی شفاف و صریح از سازوکار این ساختار حمایتی که رویکردش حمایت از بازی‌سازان است نه بازی‌ها و البته برنامه‌هایش برای توسعه این ساختار در سال 1400 گفت. اینکه قرار است حمایت‌های همگرایی از تیم‌ها وشرکت‌ها فراتر رود و شامل افراد نخبه و مستعد فعال در این صنعت مثل بازیکنان حرفه‌ای، استریمرها، فعالان رسانه‌ای، بازی‌پژوهان و بازی‌آموزها نیز شود.

گفت‌وگو با سید محمدعلی سیدحسینی، معاون حمایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای را بخوانید:

برای شروع بگویید که ساختار حمایتی همگرا بنا به چه ضرورت و نیازی شکل گرفت.

یکی از ماموریت‌های اصلی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای موضوع حمایت از تمام فعالان اکوسیستم صنعت بازی کشور اعم از‌ بازیکنان، آموزش‌گیرنده‌ها، پژوهشگران و فعالان رسانه‌ای این حوزه و بخصوص بازی‌سازها است. طی سال‌هایی که از تاسیس بنیاد گذشته است ما انواع حمایت‌ها از فعالان صنعت بازی کشور را تجربه‌کرده‌ایم و به نوعی تمام فعالیت‌های بنیاد بر رویکرد حمایتی متمرکز است؛ اما حمایت‌هایی که به‌طور مستقیم متوجه بازی‌سازان است در قالب معاونت حمایت بنیاد تعریف شده است.

بنیاد از ابتدای تاسیس خود در راستای مشروعیت‌سازی و تمرکز برتولید بازی‌های ویدئویی ایرانی کار کرده است و از برخی پروژه‌های خاص بازی‌سازی شرکت‌ها وتیم‌های بازی‌ساز حمایت‌های مستقیمی انجام داده است. در برهه‌ای بنیاد به نشر بازی‌ها کمک کرده و در مرحله‌ای جوایز صادراتی برای بازی‌سازان در نظرگرفته است؛ اما طی دو سه سال اخیر بنیاد به سمت تعیین سازوکاری هوشمند برای ارائه این حمایت‌ها حرکت کرده است.

با ایجاد ساختار حمایتی همگرا در بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، با ارزیابی‌ تیم‌ها و شرکت‌های متقاضی عضویت در این ساختار، حمایت‌ها به‌صورت سیستماتیک و متناسب با خدمات مورد نیاز بازی‌سازان و شایستگی‌ها در اختیار آنها قرار می‌گیرد. با تعریف این سازوکار، بنیاد دیگر از تولید محصولی خاص حمایت نمی‌کند بلکه از تولید‌کننده حمایت می‌کند.

در واقع با شکل‌گیری ساختار همگرا روند حمایتی بنیاد از بازی‌سازها که طی سال‌های گذشته انجام می‌شد، تغییر کرد و از شکل حمایت‌های مستقیم خارج شد؟

بله، با شکل‌گیری ساختار حمایتی همگرا حمایت مستقیم بنیاد از پروژه‌های بازی‌ساز کنار گذاشته شده است. چرا که با این کار تیم‌ها و شرکت‌های بازی‌ساز در روند تولید و حتی نشر بازی به بنیاد وابسته می‌شدند و به نوعی مداخله‌ای مصنوعی از سوی بنیاد در تولید بازی‌های سفارشی و جهت‌دهی به آن به‌وجود می‌آمد که این روند به‌دلیل بروز اختلال در بازار بازی و عدم ساخت بازی‌های مخاطب محور کنار گذاشته شد. الان دیگر بنیاد برای ساخت پروژه‌های بازی‌سازی هزینه مستقیمی انجام نمی‌دهد ولی مطالبه نهادها، سازمان‌ها و شرکت‌هایی که برای ترویج اهداف‌شان نیاز به ساخت بازی داشته باشند را به اعضاء همگرا اطلاع‌رسانی می‌کنیم و بنیاد در راستای دفاع از حقوق بازی‌سازان به عنوان ناظر وارد عمل می‌شود و بر این روند نظارت می‌کند.

چه بازی‌سازانی می‌توانند از خدمات ساختار حمایتی همگرا استفاده کنند؟

تیم‌ها و شرکت‌های دارای شخصیت حقیقی و حقوقی می‌توانند با عضویت در ساختار حمایتی همگرا از خدمات آن استفاده کنند. شخصیت‌های حقیقی عمدتا تیم‌های بازی‌سازی هستند و ممکن است در این قالب افرادی که به طور مستقل اقدام به ساخت بازی می‌کنند نیز قرار بگیرند که بعد از ارزیابی‌ها می‌توانند به عضویت این ساختار درآیند.

ارزیابی‌ها بر چه اساسی انجام می‌شود؟

ما در حال طراحی چند مدل عضوگیری برای ساختار حمایتی همگرا هستیم. این عضو‌گیری تاکنون براساس این دو مدل انجام شده که یا تیم‌های مستعد بازی‌سازی از طریق مبادی معتبر به ما معرفی شده‌اند یا طبق روال سنتی ثبت‌نام کرده‌اند. در مدل اول، این تیم‌ها وارد رتبه غزال همگرا می‌شوند و با توجه به بودجه‌ای که به آنها اختصاص پیدا می‌کند، تحت نظارت مبادی معرفی شده از خدمات حمایتی استفاده می‌کنند.

در مدل دوم که همان روال ثبت‌نام سنتی است که براساس بودجه سالانه‌ای که برای این منظور در نظر گرفته می‌‌شود، ظرفیتی برای ثبت‌نام و پذیرش در همگرا تعریف می‌شود. در این مدل هر تیم یا شرکت بازی‌سازی می‌تواند تقاضای عضویت دهد و پس از ثبت تقاضا و ارائه مستندات مورد نیاز از سه جنبه کیفیت تولید، مخاطب و بازار و مولفه‌های ترویج ارزش‌های فرهنگی، امتیازی از یک تا 100 به آنها اختصاص پیدا می‌کند.

برای ارزیابی‌ درخواست‌های متقاضیان شورایی وجود دارد؟  

بازی‌های به لحاظ کیفیت تولید در شورای تولید که با حضور خبرگان این صنعت(ترکیبی متشکل از اعضاء بنیاد و بازی‌سازان) تشکیل شده از زوایای مختلفی بررسی می‌شود. علاوه بر کیفیت تولید بازی، سطح فنی افراد فعال در تیم یا شرکت سازنده بازی نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند.

برای ارزیابی جنبه مخاطب و بازار امسال ما به طور خاص از فروشگاه کافه بازار و آژانس تبلیغاتی دیجیتال تپسل که عمده درآمد بازی‌سازها از این دو مجموعه است و اطلاعات مخاطب و بازار را در اختیار دارند، استفاده کرده‌ایم.

در ارزیابی جنبه مولفه‌های ترویج ارزش‌های فرهنگی نیز از آنجایی‌که بنیاد زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، بر چهار اولویت‌ فرهنگی مورد نظر این وزارتخانه تمرکز کرد. بر این اساس اگر محتوای بازی‌های مبتنی بر این چهار ارزش فرهنگی بودند، امتیاز ‌گرفتند.

سطح‌بندی تیم‌ها و شرکت‌های متقاضی عضویت در این ساختار بر چه معیاری انجام می‌شود؟

ساختار حمایتی همگرا 5 رتبه اصلی دارد که در سه سطح طبقه‌بندی می‌شود. سطح سه که در رتبه غزال قرار می‌گیرد، شامل تیم‎‌های مستعدی هستند که از طریق مبادی به ساختار حمایتی همگرا معرفی می‌شوند و دارای یک رتبه هستند. سطح دو و سه هر کدام دو رتبه دارند که رتبه بالاتر شامل شرکت‌ها و رتبه پایین‌تر شامل تیم‌ها می‌شود.

با این رتبه‌بندی توانسته‌ایم امتیازهایی را برای شرکت‌ها قائل شویم چرا که معمولا سازمان‌ها و نهادهای دولتی از مجموعه‌هایی ‌که به‌صورت شخصیت حقیقی فعالیت دارند، حمایت نمی‌کنند و این حمایت‌ها را منوط به شرکت‌ها می‌کنند. با اعتمادسازی انجام شده در سازوکار ساختار حمایتی همگرا، تمام شرکت‌هایی که دارای دو رتبه همگرا هستند در فهرست شرکت‌های خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار می‌گیرند و از بخشی از امکانات شرکت‌های دانش بنیان استفاده کنند.

شرکت‌ها و تیم‌های عضو همگرا از چه خدمات حمایتی می‌توانند استفاده کنند؟

خدمات ارائه شده به اعضاء همگرا با توجه به نیازهای بازی‌سازان گسترده است و حمایت‌های ارائه شده واقعی‌تر از گذشته است. چرا که هم بازی‌ساز در نوع خدمتی که دریافت می‌کند باید مشارکت کند، هم خدمات‌دهنده با تخفیف‌هایی که در نظر می‌گیرد، مشارکت می‌کند و هم بنیاد و منابع حمایتی دیگر. خدمات ارائه شده به بازی‌سازان در سه‌ دسته‌بندی اصلی خدمات داخلی، خدمات صادراتی و خدمات مرتبط با بازی‌های جدی قرار می‌گیرد.

ضمن اینکه ارائه خدمات صادراتی براساس تفاهم‌نامه‌ای که با مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری ریاست جمهوری به‌صورت مشترک با این نهاد انجام می‌شود. استقرار در فضای کار اشتراکی در راستای هم‌افزایی میان تیم‌ها وکاهش هزینه‌ها، خدمات مرتبط با نشر و تبلیغات، ارائه خدمات مربوط به نیازهای زیرساختی و استفاده از فناوری‌های پرهزینه‌ مانند موشن کپچر، تامین هزینه حضور بازی‌سازان در رویدادهای حضوری و آنلاین، ارائه خدمات آموزش، مشاوره و منتورینگ، خدمات مرتبط با خرید گزارش‌های تحقیقات بازارخارج ازکشور، خدمات مرتبط با پژوهش‌های کاربردی برای بهینه‌سازی بازی و خدمات مرتبط به بازی‌های جدی ویژه بازی‌سازان بازی‌های جدی از جمله خدمات ساختار حمایتی همگرا به اعضاء است. نیاز بازی‌سازان به خدمات مورد نیاز دائم در حال به‌روزرسانی است و سعی می‌شود که نیازهای دیگر هم در این دسته‌بندی قرار گیرد.

یکی از اهداف ما این است خدماتی که تاثیرگذاری بیشتری در رشد مستقل بازی‌سازان دارند، ارائه دهیم. در این مدت 90 درصد بازی‌سازان متوسط رو به بالا از حمایت‌های ساختار همگرا استفاده کرده‌اند که با این حمایت‌ها نوعی وابستگی دولتی برای بازی‌سازان ایجاد کرده‌ایم و مداخله مستقیم بنیاد در خصوص حمایت از بازی‌سازان‌ را به‌شدت کاهش داده‌ایم.

استقبال بازی‌سازان از ساختار حمایتی همگرا چطور بوده است؟

در حال حاضرهم شرکت‌های بزرگ و مطرح و هم شرکت‌های متوسط و کوچک عضو این ساختار هستند. هر چقدر تعداد تیم‌ها و شرکت‌های متقاضی دریافت حمایت از همگرا کمتر شود، از این جهت که آنها با رسیدن به بلوغ نیازی به دریافت این خدمات ندارند، مورد رضایت ما است. ولی در شرایط فعلی وظیفه خود می‌دانیم که این حمایت‌ها را در راستای توسعه و توانمند‌سازی بازی‌سازان انجام دهیم تا این بازی‌سازان با بزرگتر شدن بتوانند بعدها از شرکت‌ها و تیم‌های کوچک‌تر حمایت کنند.

یکی از سوالات این روزهای بازی‌سازان این است که ساختار حمایتی همگرا حمایت از بازی‌های فرهنگی و اسلامی را در اولویت قرار می‌دهد. این دغدغه چقدر درست است؟

در ساختار همگرا محدودیتی در این خصوص وجود ندارد و هدف ما حمایت از صنعت بازی تولید داخل است. نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد اینکه ما از بازی‌سازان حمایت می‌کنیم نه از بازی. ممکن است بازی‌ساز در رزومه کاری خود چند بازی فرهنگی، چند بازی سرگرمی و بازی مبتنی بر گیم پلی و گیم دیزاین داشته باشد. از این جهت از تمامی جهات سنجیده می‌شود؛ اما در خصوص بازی‌های با شرایط فنی یکسان اگر یک بازی تمرکز فرهنگی بیشتری داشته باشد، از جنبه مولفه‌های ترویج ارزش‌های فرهنگی امتیاز بیشتری می‌گیرد و ممکن است در رتبه بالاتری قرار بگیرد؛ اما این فرضیه که ساختار همگرا از بازی‌هایی با ساختار مشخص حمایت می‌کند، کاملا غلط است. زیرا ما از بازی حمایت نمی‌کنیم و از استودیو سازنده بازی حمایت می‌کنیم. ساختار حمایتی همگرا یک سیستم جامع ملی است و حتی استودیوهایی هم که صرفا بازی سرگرمی ساخته باشند؛ اما با این کار به ایجاد اشتغال، رونق اقتصادی و ارزآوری کمک کرده باشند، مورد حمایت همگرا قرار می‌گیرند. ضمن اینکه به بازی‌هایی که دارای مولفه‌های فرهنگی هستند نیز توجه داریم. در اعطای حمایت‌ها هیچ تفاوتی میان بازی‌های با رویکرد سرگرمی با بازی‌های دارای مولفه‌های فرهنگی نیست؛ اما در ارزیابی‌ها تاثیر دارد.

برنامه‌های همگرا برای سال 1400 و توسعه این ساختار حمایتی چیست؟

برای سال 1400 برنامه‌های معاونت حمایت بنیاد را هم با برنامه‌های ساختار حمایتی همگرا متمرکز کرده‌ایم و نگاه‌مان این است که همه به طور برابر به حمایت‌های این ساختار دسترسی داشته باشند. اگر همگرا به‌روزرسانی شود و ساختار تنومندی پیدا کند، باعث پایداری سیاست‌های حمایتی خواهد شد و بازی‌سازان می‌توانند انتظار داشته باشند که طی 5 سال آینده یک سیستم حمایتی پویا و درست وجود دارد. هدف دیگر ما این است که با توجه به نیازهای بازی‌سازان پویایی خدمات را حفظ، نیازها را به‌‎روزرسانی و براساس این نیازها حمایت‌ها را تزریق کنیم. رویکرد ما این است که برای توسعه ساختار همگرا برنامه‌های این ساختار را به حوزه‌های دیگر این اکوسیستم هم توسعه دهیم. یک لایه از همگرا شرکت‌ها و تیم‌های توسط هستند که در نظر داریم آنها را به سمت مشارکت با بازیگران بزرگ و تاثیرگذار این حوزه در بخش‌های مخلتف اعم از پلتفرم‌های عرضه دیجیتال بازی، ناشران بزرگ داخلی و بین‌المللی سوق دهیم.

برای حمایت از افراد فعال در این اکوسیستم هم برنامه‌ای دارید؟

بله، برنامه دیگر ما هدایت حمایت‌های همگرا به سمت افراد نخبه و مستعد این حوزه است. مانند بازی‌سازانی که شناخته شده نیستند یا کسانی که در جشنواره‌ها در بخش‌های مختلف مورد توجه قرار می‌گیرند و مطرح می‌شوند. همچنین در نظر داریم از بازیکنان حرفه‌ای نیز که در مسابقات بین‌المللی مقام کسب می‌کنند، استریمرها و خبرنگاران رسانه‌ای برتر که در این حوزه فعال هستند، حمایت‌های ویژه‌ای انجام دهیم. یکی دیگر از برنامه‌های حمایتی ما برای سال 1400 حمایت از بازی‌آموزهای ممتاز و برتر انستیتو ملی بازی‌سازی بنیاد است تا بتوانند در بحث آموزش ارتقاء پیدا کنند. حمایت از بازی‌پژوهانی که تحقیقات و مقالات برتری در حوزه اکوسیستم صنعت بازی ارائه داده‌اند وکسانی که در حوزه بازی‌های جدی بازی ساخته‌اند نیز جزء برنامه‌های حمایتی همگرا از افراد نخبه و برتر این صنعت است. حمایت از تولید موضوع دیگری است که در برنامه حمایتی ساختار همگرا برای سال 1400 دنبال خواهد شد تا طی توافق با نهادها و شرکت‌ها آنها را برای سرمایه‌گذاری در تولید بازی تشویق و ترغیب کنیم.

خارج از بحث همگرا، معاونت حمایت برای سال 1400 برنامه حمایتی خاصی از بازی‌سازان دارد؟

یکی از برنامه‌های معاونت حمایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نشر بازی‌های هایپرکژوال است. نشر این بازی‌ها در حال حاضر هیچ سازوکار مشخصی ندارد؛ اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در آینده سودآوری خوبی دارند. ورود بنیاد به این عرصه و برنامه‌ریزی برای توانمند‌سازی بازی‌سازان بازی‌های هایپرکژوال می‌تواند به توسعه این حوزه کمک کند.