«خانواده» مهم‌ترین چالش قرن اخیر

به گزارش خبرگزاری رسا، «خانه سبک زندگی ایرانی اسلامی» طرحی‌ست که قرار است حضور خانواده‌ها و عموم مردم را در مساجد پررنگ کند. مجریان این طرح معتقدند بسیاری از برنامه‌هایی که به بهانه‌های مختلف از مساجد جدا شدند و به مراکز مختلف رفتند باید دوباره به مساجد برگردند و فضای فعلی مساجد که عموما فقط افراد پا به سن گذاشته در آن حضور فعال دارند تغییر کند و پای جوان‌تر‌ها و حتی کودکان باز شود. برای همین آن‌ها طرحشان را نوشتند و تصمیم گرفتند به امام جماعت مسجد جامع شهرک آتی‌ساز تهران بدهند و بعد از بالا و پایین‌ رفتن‌های مختلف در نهایت توانستند سه شنبه گذشته اول تیرماه از طرح‌شان رونمایی کنند. طرحی که امید دارند به مرور در مساجد مختلف اجرایی شود و دوباره مساجد را تبدیل به مهم‌ترین پایگاه‌های اجتماعی مردم کند. به همین بهانه با «محمدرضا اخوت» مبدع این طرح صحبت کردیم. آقای اخوت متولد 1376 است. کارشناسی ارشد مشاوره خانواده از دانشگاه علامه طباطبایی دارد و در حال حاضر 2فرزند دارد و دغدغه‌اش گسترش سبک زندگی ایرانی اسلامی است.

هدف طرح خانه سبک‌زندگی ایرانی اسلامی چیست؟ و قرار است چه امکاناتی را ارائه دهد؟

هدف خانه سبک زندگی این است که مساجد را بعنوان مراکز اصلی نیازمند رجوع و یا به عبارتی مساجد بعنوان محورهای اصلی سبک زندگی ایفای نقش کنند. برای این منظور خدماتی که خانواده در زمینه سبک زندگی نیاز دارد، در مساجد به آن‌ها عرضه شود. بنابراین برای اولین خانه سبک زندگی، مسجد جامع الزهراء شهرک (آتریسا؟) از ما دعوت کرد و طی مذاکره‌ای که انجام شد اولین خانه سبک زندگی را در این منطقه راه اندازی کردیم که در فضای این مسجد برنامه‌های گوناگونی اجرا کنیم؛ مثل ارائه خدمات مشاوره‌ای در زمینه خانواده و کودک، ارائه رویدادهای کودکانه رشد محور، راه‌اندازی خانه مادر و کودک و برگزاری دوره‌های مادر و کودک که زمینه‌های مهارتی و ارتباطی را به مادران یاد می‌دهد و برنامه‌های رشدی برای کودک دارد، رویدادهایی که خانواده‌ها و کودکان را جمع می‌کند و ضمن اینکه فضای تفریحی را برای خانواده‌ها و کودکان مهیا می‌کند، آموزش‌های تربیتی به خانواده‌ها ارائه می‌دهد. همچنین برنامه‌های آموزشی را فراهم خواهیم کرد که از مسائل مورد نیاز جوان‌ها برای ازدواج تا دوره‌های ارتقای روابط زوجین و مهارت‌هایی که نیاز دارند برای داشتن روابط زوجین مبتنی بر ایمان و مودت و رحمت تا آموزش‌هایی که خانواده‌ها نیاز دارند درمورد فرزندآوری، دانستنی‌های معنوی و علمی و پزشکی دوران بارداری و مسائل تربیتی‌ای که خانواده‌ها مورد نیازشان است را شامل می‌شود.

شما برای حوزه پزشکی و سلامت هم برنامه‌دارید؟ این برنامه‌ها چه چیزهایی هستند و هزینه آنها به چه شکل است؟ چون هزینه‌های درمانی بسیار بالا خواهند بود و نیازمند امکانات ویژه‌ای‌ست.

مرکز تخصصی سلامت مادران در این مجموعه راه‌اندازی خواهد شد که با همکاری پزشکان جهادی که امکان و تمایل خدمت به عموم مردم را با هزینه‌های پایین یا رایگان دارند، در مسجد خواهیم داشت که امور مشاوره‌ای و تشخیص‌های اولیه در این فضا انجام شود. این برنامه بطور خاص مربوط به مادران و خانواده‌هایی است که قصد فرزندآوری دارند. مثل خدمات مربوط به پزشکی زنان، خدمات مربوط به مامایی، خدمات مرتبط با تغذیه، طب سنتی و همه موارد مربوط به حفظ سلامتی که منجر به باروری مؤثر و فرزندآوری مؤثر و مراقبت از مادر و فرزند در دوران بارداری و شیردهی می‌شود. با کمک پزشکان جهادی این را راه‌اندازی خواهیم کرد. باید بگوییم کلیه فعالیت‌های این مجموعه بدون هدف سودآوری است و با هزینه خیرین، کمک مسجد و خود فعالین تأمین می‌شود. امیدواریم که این را بصورت یک طرح جامع بتوانیم بزودی در سراسر کشور تکثیر کنیم. به نحوی که مساجد محور محله‌ها، سبک زندگی و مراجعه خانواده‌ها شوند. امیدواریم با این طرح، مساجد برای کودکان ارزش قائل باشند و آن‌ها محور مساجد باشند، برای خانواده‌ها و بچه‌ها برنامه داشته باشند، تحمل حضور، سروصدا و نشاط بچه‌ها را داشته باشند، به طور خاص برای بچه‌ها فضا اختصاص بدهند، کودکان در مساجد بزرگ شوند، خانواده‌ها آموزش‌های اصلیشان را بتوانند از مساجد بگیرند و خلاصه هر مسجدی می‌تواند این فعالیت‌ها را در فضای خودش داشته باشد. تنها به جوانان و نیروهای اجرایی مخلصی که خالصانه می‌آیند و کمک می‌کنند نیاز است تا فعالیت‌ها شکل بگیرد و اهالی محله هرکدام در تخصص خودشان، زکات علم خود را در همان منطقه بدهد. یا اگر کسی می‌تواند متخصصی را هماهنگ کند و دعوت کند تا در مسجد و در یک روز خاص با هدف ارتقای سبک زندگی و با هدف افزاش فرزندآوری جلسه‌ای داشته باشیم.

فرزندآوری و تشویق به این موضوع یکی از دغدغه‌های اصلی این روزهای کشور است. آیا در این خصوص هم برنامه دارید؟

بله مسئله جمعیت و فرزندآوری که یکی از چالش‌های اصلی کشور است، یکی از محورهای اصلی‌اش و مؤلفه‌هایی که کمتر به آن توجه شده است و اساساً سلامت خانواده و کارکرد سالم همه عناصر خانواده است. جمعیت و فرزند محصول کارخانه سالمی به نام خانواده است. اگر همه عناصر این خط تولید کارخانه سالم نباشد، طبعاً افزایش جمعیت و فرزندآوری میسر نیست و دچار آسیب‌هایی در ادامه می‌شود.مهم‌ترین مؤلفه برای داشتن جمعیت سالم، این است: جمعیت زیاد و بانشاط و کارآمد، وجود خانواده‌های شاد، زوجینی که روابط زوجینی خوبی دارند و می‌توانند با هم صحبت و تعامل کنند، و برای همه زندگیشان برنامه دارند. طبعاً مسجد می‌تواند هم در بعد آموزشی هم در بعد مهارتی و هم در بعد فضاهای فرهنگی و تربیتی این خدمات را به خانواده‌ها ارائه دهد.طرح راه‌اندازی خانه‌های سبک زندگی ایرانی_ اسلامی قصدش این است که این فضا را فراهم کند و فعالان جمعیتی و مساجد را دعوت کند به این مهم. این کار که برای آینده کشور لازم است از مسیر صحیحش یعنی از مسیر ارتقا نظام خانواده پیش ببرند. در این راستا پزشکان می‌توانند کمک کنند. فعالان تربیتی و مربیان تربیتی، افرادی که در زمینه روابط زوجین می‌توانند آموزش داشته باشند، مشاوران و هرکسی که می‌تواند به این نظام سلامت خانواده کمک کند. طبعاً سلامت زوجین از لحاظ پزشکی مهم است و مباحث مختلفی از نظر سلامتی باید درنظر گرفته شود که قشر زیادی می‌توانند به این مسئله کمک کنند.

قطعا افزایش جمعیت و فرزندآوری باید در کنار تربیت صحیح اتفاق بیفتد. شما برای مسائل تربیتی و مهارت‌های لازم چه برنامه‌هایی دارید؟

بله برای مسئله فرزندآوری، داشتن یکسری مهارت‌ها مهم است که متأسفانه بدلیل کم بودن این خدمات و آموزش‌ها، این‌ها به یکسری بازارهای اقتصادی تبدیل شده‌اند. مثلاً کلاس‌های ورزشی که در این زمینه‌ها هست، اطلاعات و دانستنی‌هایی که در حوزه مامایی و پزشکی زنان لازم است خانم‌ها بدانند، متأسفانه مسائل تغذیه‌ای و مکمل‌های دارویی که خیلی‌ها آگاهی ندارند که چه تغذیه‌ای باید مادر داشته باشد و این قضایا، مادر مجبور می‌شود رو بیاورد به داروها و مکمل‌ها! و یا عامدانه برخی ممکن است بخاطر سودآوری خودشان و منفعت‌طلبی خیلی از مسائل را در جامعه باب کنند. اگر مساجد بعنوان محورهای سبک زندگی این آموزش‌ها و خدمات را علم کنند و البته مساجد فضا هم داشته باشند برای ورزش، سلامت و آموزش بانوان، همچنین برای تردد کودکان، برای اینکه مادر بتواند در یک فضای آموزشی در مسجد شرکت کند و کودکش بتواند در آن مدت علاوه بر آنکه در فضای امنی بازی می‌کند، به او با یک رویکرد تربیتی توجه شود و بعنوان یک فرصت به حضور کودک در مسجد نگاه شود.

شکوفه‌های نسل توحیدی نیز یکی از طرح‌هایی است که درباره آن هم صحبت کرده‌اید. این طرح از چه قرار است و با تکیه به چه مسائلی طراحی و برنامه‌ریزی شده‌است؟

درمورد طرح شکوفه‌های نسل توحیدی، این طرح قصد دارد با تکیه بر روایات معصومین و مفاهیم و آموزه‌های قرآنی در حوزه خانواده، رشد و تربیت فرزند و با تکیه بر اهمیت ظرفیت‌سازی در فرزندان از پیش از تولد تا وجود ظرفیت‌هایی که در روایات به آن‌ها اشاره شده است و هنوز علم روز به این قدرت نرسیده که این‌ها را کشف و ارزیابی کند، قصد دارد که این مفاهیم را به خانواده‌ها آموزش دهد. یعنی در یک عبارت اصول ظرفیت‌سازی در فرزندان از پیش از تولد را به خانواده‌ها یاد بدهد. همچنین در دوران بارداری با استفاده از ظرفیت‌هایی که در این دوران وجود دارد و به قسمت زیادی از آن حتی علم روز هم اشاره کرده و متوجهش شده است، که هم جنبه‌های معنوی را شامل می‌شود و هم جنبه‌های روانی و آرامش و دوری از اضطراب. همچنین از جنبه‌های سلامتی و تغذیه، و سبک زندگی که در طرح نسل توحیدی، این مجموعه آموزش‌ها بصورت کتاب و دوره‌های آموزشی و فیلم‌های آموزشی در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.

طرح شکوفه‌های نسل توحیدی از پیش از تولد تا دوره اول رشد آموزش‌هایی را به خانواده‌ها می‌دهد تا علاوه بر ظرفیت‌سازی در فرزندان، برای رشد آن‌ها به مؤلفه‌های مختلفی که برای رشد مؤثر است از جمله روابط زوجین، مسائل پزشکی و مطالب مختلفی که مورد نیاز خانواده هست در اختیار آن‌ها قرار بگیرد.

هدف این طرح ایمن‌سازی نسل آینده در برابر آسیب‌های موجود و تهاجم‌های فرهنگی است و نیز ارتقای ظرفیت‌های نسلی است که بتواند هم از ابعاد مختلف، هم از نظر سلامتی، هم از نظر معنوی، هم هوشی، هم عاطفی و... سطح بالاتری داشته باشد و بخش اعظمی از رشد خودش را قبل از تولد طی کرده باشد.به همین ترتیب طبعاً استعدادهای بیشتری را این فرزندان خواهند داشت و جامعه موفق‌تری را ان‌شاءالله با داشتن نسل توحیدی خواهیم داشت.

رسیدن به این اهداف قطعا نیازمند همکاری دوسویه خانواده‌ها و متخصصان است. برای جذب متخصصان و همکاری با خانه سبک‌زندگی چه کارهایی دارید و چطور آنها را تشویق به همکاری می‌کنید؟ به خصوص اینکه می‌گویید همکاری‌ها بدون چشمداشت اقتصادی است.

همه این‌ها مستلزم همکاری قشر فعال جامعه در عرصه تربیتی است که خب خیلی‌ها در فضاهای کاری خودشان این را دارند، خیلی‌ها در فضای علمی خودشان مشغول به این مباحث هستند و مساجد می‌تواند میدان‌ها و عرصه‌های عملیات جهادی هر متخصص و فعالی باشد که بتواند سهم خودش را برای دفاع از حرم جمهوری اسلامی انجام بدهد. طبعاً اینکه ما از حاج قاسم عزیزمان این جمله را به یاد داریم که جمهوری اسلامی حرم است و دفاع از جمهوری اسلامی دفاع از حرم است، ما از همه متخصصینی که به هر نحوی می‌توانند به خانواده یعنی خانم خانواده، آقای خانواده، چه در دوران تجرد و چه تأهل که قرار است خانواده تشکیل بدهد یا تشکیل داده و حتی فرزندی دارد، چه خود فرزندانشان می‌توانند خدمتی ارائه دهند تا این نظام بهتر و سالم‌تر کار کند، آن هم بدون چشمداشت اقتصادی، دعوت می‌کنیم تا به دفاع از این حرم برخیزند. زیرا خانواده مهم‌ترین چالش جمهوری اسلامی در قرن چهاردهم خواهد بود.

یک سوالی که حتما شاید از شما بپرسند این است که چرا این مسجد و این محله را برای شروع کار انتخاب کرده‌اید. چون هم سطح محله و هم گرایشات فرهنگی محله کمی با فضایی که شما هستید متفاوت است.

بله محله آتی‌ساز هم به لحاظ جغرافیایی محله بسته‌ و محصوری است و هم بافت فرهنگی محله با حرفها و مباحث ما متفاوت است. اما سبک زندگی سالم چیزی نیست که فقط نیازمند یک قشر و یا گروه خاص باشد. سبک زندگی سالم نیاز همه مردم با هر فرهنگ و سطح مالی است. ممکن است ابتدای راه کمی سخت باشد و یا بافت محله کمی این طرح و ما را پس بزند. اما ان‌شالله با پافشاری و مصمم بودن اتفاقات خوبی خواهد افتاد. همچنین ما امید داریم و دنبال این هستیم که این طرح نه فقط در مسجد جامع شهرک آتی‌ساز بلکه در بسیاری از مساجد در دیگر محله‌های کشور هم اتفاق بیفتد و این طرح‌ها و برنامه‌هایی که در این طرح تدوین کرده‌ایم در دسترس همه مردم قرار بگیرد. واقعیت این است اتفاق تلخی که افتاد این است که با حضوربرخی اماکن مثل فرهنگسراها بسیاری از برنامه‌هایی که در مسجد برگزار می‌شد از مسجد جدا شدند و مردمی که در گذشته در مسجدد حضور پررنگ داشتند و علاوه بر ادای نماز حتی کارهای درمانی‌شان را نیز در درمانگاههای مساجد انجام می‌دادند حتی کلاس‌های هنری و تابستانی شان را در مسجد می‌رفتند دیگر از مسجد دور شدند و مساجد به جای حضور پررنگ جوان‌ها تبدیل به محلی برای پا به سن گذاشته‌ها و فقط قشر خاصی از مردم شد. ما در این طرح قصد داریم مردم و جوان‌ها دوباره حضورشان در مسجد پررنگ شود و رفع همه نیازهایشان را با حضور در مسجد ببینند.