مشکلات فرهنگی عامل اصلی کاهش جمعیت

مقدمه: این روزها نگرانی از پیر شدن جمعیت کشور بسیار بالاست به همین دلیل سیاست‌های تشویق به فرزندآوری در پیش گرفته شده و مسئولان در تلاش هستند با ارائه خدمات و تسهیلات ویژه به زوجین آنها را ترغیب به فرزندآوری کنند. یکی از طرح‌هایی که در مجلس یازدهم پیرو همین موضوع به تصویب رسید طرح «جوانی جمعیت» است که 10 فصل دارد و محور اصلی آن فرزندآوری و افزایش جمعیت می باشد. در این طرح پیش بینی شده مشوق‌های بلندمدت و کوتاه به مدت به خانواده‌ها برای فرزندآوری ارائه شود.

به همین جهت خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا درگفتگو با دکتر محمدجواد توکلی عضو هیئت علمی گروه اقتصاد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی به اهمیت موضوع بحران جمعیت در کشور پرداخت.

رسا- نقش روحانیت در کاهش جمعیت را بفرمایید؟

در تبلیغ کاهش جمعیت از توان روحانیت برای توجیه مردم استفاده کردند ولی زمانی که حضرت آقا اشاره کردند که این سیاست اشتباه بوده و باید برگردیم شاید حوزه تمام قد وارد نشد، در فرهنگ اشتباه فرزند کمتر و زندگی بهتر و ترس از فرزند آوری و سقط جنین هایی که اتفاق افتاده است حوزه بایستی از حیث فرهنگ سازی و هم مطالبه گری ورود پیدا میکرد و اهمیت فرزند آوری را تبیین کند چراکه سیاست های مخالف اشتباه بوده است و سر از بهتان به خدا در می آورد.

رسا- چرا کاهش جمعیت یک بحران است؟

باتوجه به اینکه نرخ باروری در ایران حدود 1/6 می باشد که زیر نرخ جانشینی 2/1 است و این یعنی زنان در سن باروری باید یکی خودشان را جبران کنند و یکی هم همسرشان را و یک نفر هم اضافه بیاورند تا جمعیت پیر نشود و الان با نرخ باروری موجود پیش بینی ها این است که در سی سال آینده جزء چهار کشور پیر دنیا می شویم و هزینه های بهداشتی به شدت بالا می رود و نیروی کار ما کم می شود و با مشکل ورشکستگی صندوق های تامین اجتماعی مواجه می شویم چون ورودی و خروجی اینها به واسطه پیری جمعیت دچار مشکل می شود و با هزاران مشکل اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی مواجه می شویم و به نظر باید روحانیت وارد شود و هم اذهان مردم را  نسبت به این خطرات پیش رو آگاه کند و هم از مسئولین مطالبه گری کند و هم در حوزه تبلیغ همه جانبه وارد شود.

رسا- عامل اصلی کاهش جمعیت چگونه شکل گرفت؟

خیلی ها می گویند بحث کاهش جمعیت به عنوان یک توطئه برای ما برنامه ریزی شده است و کسنجر یک جمله معروفی دارد که ایرانی ها را نیاز نیست تحریم کنند و مقداری صبر کنند با کاهش جمعیت نابود می شوند و این را سازمانی بهداشت جهانی بر ما تحمیل کرده است و مارا کانالیزه کردند و شواهد بسیاری است که نشان می دهد این عملا یک دسیسه و توطئه علیه ما است و علی رغم اینکه مارا در شدیدترین تحریم ها در بسیاری از داروها و اقلام بهداشتی تحریم کردند ولی در هیچ کدام از ابزار کنترل جمعیت و وسائل جلوگیری از بارداری تحریم نبوده ایم و این خود نشان می دهد که عملا این به عنوان یک سیاست و توطئه بر ما تحمیل شد که اقتصاد ایران با کاهش جمعیت ضربه بخورد و آن جمعیت جوان را از دست دادیم و وقتی ایران ظرفیت های بسیاری که در جمعیت جوان است را ازدست داد حالا مشکلات سیاسی دشمن نیز هم حل می شود و یعنی آنها با یک جامعه پیر کمتر مشکل خواهند داشت تا یک جامعه جوان که قدرت ابتکار و دور زدن تحریم ها را دارد که متاسفانه داخلی های ما هم دانشته یا ندانشته وارد یک پروژه شدن.

 رسا- درجهت مقابله با کاهش جمعیت مسئولین باید چه برنامه ریزی داشته باشند؟

مسئولین باید اول مشکل را درک کنند و بعد یک بسته جامع را برای رفع مشکلات قرار دهند و ما یک ایده ای در طرح تعالی جمعیت داشتیم که بیاییم یک طرح عملیاتی برای مسکن داشته باشیم و خانواده ها بیان با سیستم اوراق و استفاده از ظرفیت های بازار سرمایه که والدین از همان ابتدای تولد فرزندان سرمایه گذاری کنند و دولت هم سهمی بگذارد و زمین رایگان هم در اختیار قرار دهد و به گونه ای باشد که فرزند وقتی به سن ازدواج رسید یک مسکن درخوری داشته باشد و حداقل فشار مسکن از بچه ها برداشته شود و یا در اقلام ضروری کودک مثل تولید پوشک و شیرخشک که به یک چالش ذهنی تبدیل شده است خود دولت و هم نهاد های انقلابی مثل ستاد اجرای فرمان امام و بنیادهایی که داریم مثل قرارگاه خانم در تولید این کالاها وارد شوند و نیاز های فرزند پوشش داده شود و در بحث هدفمندی یارانه ها باید یارانه ها را موضوعی کنیم و هم برای زوج های جوان کمک هزینه اجاره قرار دهیم و هم طبق آنچا در اروپا درحال انجام است یارانه فرزند داشته باشیم و با اصلاح نظام مالیاتی میتوان منابعش را تامین کرد که اگر این اجرا شود جنبه های اقتصادی و مشکلاتش حل می شود.

رسا- آیا فقط مشکل اقتصادی عامل کاهش جمعیت است؟

طالعات ما نشان میدهد که مشکل کاهش فرزند آوری پیش از اینکه مشکل اقتصادی باشد مشکل فرهنگی است یعنی ذهنیت ها عوض شده چراکه میبینیم در استان های بهره مند مثل تهران و مازندارن و گیلان نرخ باروریشان حدود ½ دهم شده درحالی که استان های فقیر نرخ های بالای 2/5 و حتی 3 دارند و نشان می دهد آن مشکل فرهنگی مهمتر است و به نظر می رسد باید ترکیبی از سیاست های فرهنگی و سیاست های پشتیبان اقتصادی انجام بدهیم و این را هم زود باید انجام داد چراکه اگر در این 10 سال آنده کاری انجام ندهیم وجمعیت در سرآشیبی پیری برود دیگر فائده ای نخواهد داشت و درسی سال آینده مثل کشور ژاپن می شویم که بالای چهل درصد جمعیتشان سالمند است که  در آن صورت دیگر نمی توانیم کاری کنیم.

رسا- به نظر شما ضرورت تشکیل یک درس خاص در موضوع خانواده در دروس طلاب احساس می شود؟

به نظرم حوزه در این زمینه علاوه بر بحث های مطالبه گری و فرهنگ سازی در مباحث فقهی هم باید ورود کند و الان چیزی که در جامعه اتفاق می افتاد این است که آمارهای وحشتناکی از سقط جنسن مطرح می شود که در حوزه خیلی به این موضوع پرداخته نشده است و ابعداش خیلی باز نشده است و باید در درس های خارج این موضوعات را بررسی کنند که اصلا ما از نظر حکومتی این اجازه را داشته ایم که بیاییم این سیاست را اجرا کنیم و الان وظیفه حکومت و مردم چیست که درکل این برداشت می شود که جای خالی بحث های فقه اجتماعی و فقه جمعیت خالی است.

رسا- ممنون از اینکه وقتتان را دراختیار ما قرار داده اید.