گستره فقاهت در اندیشه رضوی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه به نقش اندیشه رضوی در گستره فقاهت شیعه پرداخته است.

با عرض تسلیت شهادت جانسوز امام علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه السلام درباره روش تبلیغ و تبیین معارف اسلام و مبارزه با تفکرهای منحرف و عقائد منسوخ، آنچه معروف و‌مشهور است مناظرات امام رضا علیه السلام چه در سفرهایی که آن حضرت داشته‌اند و‌ چه مناظراتی که با بزرگان فرق و ادیان در کاخ مأمون صورت پذیرفته است، می‌باشد اما شناخت از دوره امامت آن حضرت و رواج افکار و عقائد مخالف و تلاشی که از سوی پیروان آنها صورت می‌پذیرفته نشان‌دهنده آن است که این دوره از شگفت‌آورترین دورانی است که اندیشه دینی در سطح وسیعی توسط عالم آل محمد صلوات الله علیهم در جامعه گسترانده و صورت پذیرفته که مخاطب آن عموم مردم و بزرگان علمی و دینی از گروه‌های مختلف و جریان‌های مخالف بوده است.

معنای وسیع تفقه در دین در سیره عملی امام رضا علیه السلام؛

از نکات برجسته و آموزنده در سیره عملی امام رضا علیه السلام توجه تام به معنای وسیع «تفقه در دین» یعنی فهم عمیق و شایسته معارف دین و ابلاغ آن به دیگران می‌باشد که شعاع آن تمام معارف کلامی‌، فقهی، تفسیری در حوزه‌های عقل و نقل را در بر می‌گیرد، احتجاجات و استدلال‌های اقناعی آن حضرت نشان‌دهنده آن است که «اندیشه و روش فقاهت در مذهب تشیع» از استحکام و پیوستگی بی‌نظیری برخوردار است که در مناظرات با طیف‌های مختلف اسلامی و پیروان مذاهب و اهل کتاب، از همین شیوه یعنی استخراج مفاهیم، معانی و مقاصد آموزه‌های توحیدی استفاده می‌نموده‌اند و بطور کلی حضرت هم «روش فهم و هم نتیجه» را در مباحث و مناظرات بیان می‌کردند که این سیره در ابعاد اعتقادى، احکام و اخلاق که تشکیل دهنده معارف دین می‌باشند مشهود و بسیار آموزنده است.

شناخت و شناساندن دین به مردم با توجه به آیه شریفه ۱۲۲ سوره توبه؛

هر چند گاهی «تفقه در دین» حمل بر فهم مسائل فقهی و یا بطور کلی مسائل دین می‌شود اما توجه به آیه شریفه «وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّهً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طَائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُون» دو نکته مهم و اساسی نیز علاوه‌ی بر نکات دیگر در بر دارد که نکته اول همان شناخت دین یا دین شناسی به معنای فهم عمیق دین است و نکته دوم انذار است که همان شناساندن دین به مردم است، به هر صورت تبلیغ و تعلیم معارف دین در سخت‌ترین شرائط و شیوع افکار و قرائت‌های مختلف از دین و معارف دینی، اصلی‌ترین سیره علمی و عملی امام رضا علیه السلام بوده که درس مهمی برای عالمان دینی می‌باشد.

تمسک به سیره معصومین علیهم السلام و آگاهی‌بخشی به مردم؛

حضرت رضا علیه السلام در بیانی صریح رسالت عالمان و فقیهان را بر همین دو‌ وجه بیان می‌فرمایند، یعنی «تعلیم و تعلم علوم و دانش آل الله» می‌فرمایند: «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحیا اَمْرَنا… یَتَعَلَّمُ عُلومَنا وَ یُعَلِّمُهَا النّاسَ، فَاِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِموا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعونا» رحمت خدا بر بنده‌ای که امر ما را زنده کند، دانش های ما را فرا گیرد و به مردم بیاموزد؛ اگر مردم زیبایی های سخنان ما را می دانستند از ما پیروی می‌کردند.

سنت همیشگی حوزه‌های علمیه در آمادگی و پاسخگویی به شبهات و مسائل جدید بوده؛

حوزه‌های علمیه با تأسی به سیره تعلیمی و تبلیغی در ادوار مختلف، آماده پاسخ به شبهات ریز و درشتی بوده که گاه جریان اصیل اسلامی را در افکار عمومی مورد مخاطره قرار می‌داده که امروز نیز با توجه با سهولت ارتباطات و از طرفی ورود اغراض مختلف در ایجاد شبهات و همچنین توسعه علوم و ظهور موضوعات نو و به تبع گسترش مسائل جدید، تکلیف و مأموریت‌های جدیدی را در بُعد تربیت و روش‌های تبلیغی نوین را بیشتر از هر زمانی نموده است.