پاسخی به واکسن هراسان

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از جام جم آنلاین، واکسیناسیون جامعه و مقاومت واکسن هراسان همزمان با هم و به طور موازی پیش می‌رود، عوارض نداشتن واکسن و اثربخشی آن در پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید اکنون با گذشت یکسال و نیم از تزریق واکسن کرونا به بیش از ۶ میلیارد نفر در دنیا و ۸۵ میلیون نفر در ایران به اثبات رسیده است، اما شبهه افکنان چوب لای چرخ ایمنی جمعی با واکسن می‌گذارند، شبهاتی که پاسخ به آن برای اقناع جامعه لازم است.

دکتر علیرضا رئیسی، سخنگوی سابق ستاد ملی مقابله با کرونا به برخی از شبهات ضد واکسن پاسخ داد. او در بخش اول این مصاحبه به برخی شبهات درباره واکسن اشاره و بر لزوم اجرای قانون مجرم شناخته شدن افرادی که ویروس را در جامعه منتشر می‌کنند تاکید کرد. با هم ادامه این گفتگو را می‌خوانیم.

شبهه دیگری که برخی جوانان مطرح می‌کنند این است که کرونا مربوط به افراد سالمند، بیمار یا ضعیف است و جوانان و افراد قوی مبتلا نمی‌شوند، بنابراین نیازی به واکسن زدن نیست؟

در این مورد دو نکته قابل ذکر است. یکی اینکه این حرف که مبتلا نمی‌شویم یا نمی‌گیریم، حرف کاملا اشتباهی است. همه بیماری کووید۱۹ را می‌گیرند، حتی کودکان هم می‌گیرند، ولی اینکه می‌گویند دچار عارضه نمی‌شویم، بحث دیگری است. کسانی که سن پایین تری دارند، معلوم نیست بیماری زمینه‌ای دارند یا نه. بسیاری از جوانان و حتی کودکان ممکن است، بیماری زمینه‌ای داشته باشند و خودشان هم ندانند. بیماری زمینه‌ای می‌تواند با ویروس خاصیت هم افزایی داشته باشد و فرد را از پا درآورد. موارد آن هم چه در ایران و چه در دنیا کم نیست. نکته دوم این است جوانان، نوجوانان و کودکان حتی اگر به نوع خفیف بیماری مبتلا شوند، باعث گسترش و ادامه زنجیره انتقال ویروس می‌شوند، یک نوجوان که واکسن نمی‌زند اگر با ویروس مواجه شود قطعا مبتلا می‌شود، اما ممکن است علامت نداشته باشد. این فرد می‌تواند پدر، مادر و پدربزرگ و مادربزرگ را مبتلا کند و آن‌ها بمیرند.

نکته مهمی که باید به جوانان یادآوری کنیم این است که آنان در مقابل دیگران، اطرافیان و افراد آسیب پذیر مسوولیت اجتماعی دارند. لازم است همه دست به دست هم بدهیم تا زنجیره انتقال ویروس قطع شود. نکته بسیار مهم و یکی از اهداف مهم واکسیناسیون این است که زنجیره انتقال ویروس قطع شود تا بتوانیم به زندگی عادی برگردیم.

برخی معتقدند، اجبار در واکسن زدن با آزادی شخصی منافات دارد، چرا با مجبور کردن ما برای واکسن زدن آزادی مارا مخدوش می‌کنید؟

واکسن زدن به هیچوجه اجباری نیست. یک توصیه است.

البته با مقررات جدیدی که در حال وضع شدن است و محدودیت‌هایی که برای افراد واکسن نزده اعمال می‌شود آیا به سمت اجباری شدن آن می‌رویم؟

بله. ولی باید آزادی را تعریف کنیم. آزادی افراد تا زمانی که مانع آزادی دیگران نشود قابل قبول است. اگر یک نفر سوار ماشین خود بشود، ویراژ بدهد و با این کار جان دیگران را به مخاطره بیندازد و بگوید آزادم. برای دیگران مزاحمت ایجاد می‌کند یا موجب مرگ افراد دیگر می‌شود. پلیس حتما با این فرد برخورد می‌کند. این قانون است. قانونی هم درباره بیماری‌های واگیر در کشور داریم که قبل از انقلاب در سال ۴۶ یا ۴۷ تصویب شده، بر اساس این قانون فردی که باعث انتقال و شیوع بیماری بشود، مجرم است و می‌توانند او را دستگیر کنند.

چرا وجود این قانون اعلام و به استناد آن اقدام نشده است؟

 این قانون مربوط به سال‌های قبل از انقلاب زمانی که وبا و طاعون و بیماری‌های آن زمان بود، تصویب شده، اما هنوز هم این قانون پا برجاست. قوانین بین المللی IHR هم داریم. International Health Regulations قانون بین المللی است که بر اساس آن باید قرنطینه‌ها اعمال شوند و کسی حق ندارد بیماری را منتشر کند. گاهی حتی مخفی کردن بیماری جرم است. نمی‌شود کسی که بیماری سل دارد، نمی‌خواهد درمان کند و به راحتی وارد جامعه شود و در اجتماع و وسایل حمل و نقل عمومی تردد و دیگران را مبتلا کند. در مورد کرونا هم همین طور است. واکسن زدن اختیاری است، اما کسی که واکسن نزده حق ندارد وارد اجتماع شود و در اتوبوس و سینما دیگران را مبتلا کند. نباید آزادی دیگران را مخدوش کنیم. شما می‌توانید با ماشین شخصی خودتان به مسافرت بروید، اما با خودروی عمومی نمی‌توانید.

البته این سوال مطرح است که چطور جلوی خودرو‌های شخصی را می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند افراد با خودروی شخصی با خانواده خود به مسافرت بروند، اما همین افراد می‌تواند با اتوبوس و قطار و هواپیما به مسافرت بروند و کسی هم جلوی آن‌ها را نمی‌گیرد. این نقض غرض نیست؟

نکته اینجاست که باید با شناخت از جامعه تصمیم بگیریم. بیشترین مسافرت‌ها در ایران به شمال کشور است. کسی که می‌خواهد به شمال برود، بعید است با اتوبوس به سفر برود.

خوب فردی که نیاز به استراحت دارد و می‌خواهد از استرس دور باشد می‌گوید با ماشین و خانواده خودم بدون اینکه با کسی مراوده داشته باشیم به مسافرت می‌رویم، در مقصد هم وارد منزل یا ویلای خودم می‌شوم چرا جلوی مرا می‌گیرید. همین تصمیم گیری‌ها به افزایش مسائل و اختلالات روانی در جامعه و خانواده‌ها دامن زد.

این تصمیم برای این بود که جاده و شهر‌ها شلوغ نشود. چون بالاخره این افراد در راه، در هتل و در شهر مقصد باید یکسری خدمات بگیرد. زمانی که شهری شلوغ می‌شود، بیماری هم زیاد می‌شود، خیلی وقت‌ها شهر‌های شمالی بالاتر از ظرفیت خودش شلوغ می‌شد. مشکلات دیگری هم در کشور ما هست که بحثش جداست. یک روزی در خاطرات باید بگوییم که چه مشکلاتی در اجرای پروتکل‌ها در ایران وجود داشت و دارد. در هر صورت این ویروس کل دنیا را تحت تاثیر قرار داده و پاندمی ایجاد کرده، همه دولت ها، ملت‌ها و آدم‌ها را گرفتار کرده است و باید به هر روشی سریعا از این وضعیت خارج شویم.

در هر صورت این پارادوکس که سفر با خودروی شخصی ممنوع، اما سفر با وسایل حمل و نقل عمومی آزاد است هنوز بی جواب مانده است. شبهه دیگری که مطرح است این است که می‌گویند فلانی هر دو دز واکسن را زد، دو هفته هم گذشته و ایمنی حاصل شده است، ولی بعد از این مدت به نوع شدید کرونا گرفتار و به آی سی یو برده شد و حتی فوت کرد. به هر حال عده‌ای معتقدند که واکسن چندان هم موثر نیست.

در این مورد حرف کلی زدن که دردی را دوا نمی‌کند. باید با آمار دقیق صحبت کنیم. اکنون در جامعه بیش از ۳۰ میلیون نفر هر دو دز واکسن را زده اند. باید وضعیت این افراد را با کسانی مقایسه کنید که واکسن نزده اند. جامعه آماری این گروه واکسینه شده را با جامعه افرادی که واکسن نزده اند، مقایسه کنید، ببینید در هر کدام چند نفر مبتلا شده، چند نفر بستری شدند، چند نفر به آی سی یو رفتند و چند نفر فوت کرده اند.

این آمار را وزارت بهداشت دارد، چرا اعلام نمی‌کند؟ شما این آمار را دارید که اعلام کنید؟

بله این آمار در وزارت بهداشت هست. البته من، چون مدتی است، در وزارت بهداشت نیستم، آمار‌هایی که دارم قدیمی شده و نمی‌توانم اعلام کنم، ولی میزان عوارض شدید در افرادی که واکسن نزده اند، بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر کسانی است که دو دز واکسن را زده اند. این تفاوت خیلی زیاد است. اصلا قابل مقایسه نیست. تازه عوارض شدیدی که در افراد واکسینه شده مشاهده می‌شود باید بررسی شود که آیا به علت کروناست یا علت دیگری دارد. خیلی از افراد از قبل بیماری ریوی یا قلبی داشته و دچار عارضه شده است. ممکن است به آنفلوانزا مبتلا شده باشد که علایم شبیه کرونا دارد، همه این مسایل باید بررسی شود. نمی‌گویم عوارض خیلی شدید و مرگ در بین افراد واکسینه شده اصلا نداریم، اما میزان آن در مقایسه با کسانی که واکسن نزده اند، بسیار کمتر است. اکنون در شرایط خاص پاندمی کرونا هستیم، یک وضعیت بحرانی است. واکسن را می‌زنیم که تلف نشویم و از این بحران عبور کنیم تا روزی که داروی مناسبی کشف یا زنجیره انتقال ویروس قطع شود.

افراد زیادی می‌گویند، یکبار یا حتی دوبار به کرونا مبتلا و ایمن شده ایم، دیگر به واکسن نیاز نداریم. آیا این تفکر پایه علمی دارد؟

مساله خیلی مهمی است. چند دلیل علمی می‌گویم که این ادعای درستی نیست. در این مورد بحث‌های خیلی مفصلی بین اندیشمندان دنیا صورت گرفته است. سوال این است میزان ایمنی بعد از ابتلا در مقایسه با ایمنی بعد از واکسن چگونه است؟ جواب علمی که تحقیقات نشان داده این است که ایمنی بعد از واکسن خیلی خیلی قابل اعتمادتر از ایمنی بعد از ابتلاست، اما چرا؟ زمانی که واکسن وارد بدن می‌شود، میزان دز واکسن و نوع آن کاملا استاندارد و آزمایش شده است. روی جمعیت‌های مختلف آزمایش شده است. به همین علت فاز‌های مطالعه بالینی یک و دو و سه دارد. میزان واکسن به صورت کنترل شده وارد بدن افراد می‌شود به حدی که نه آن قدر کم است که فرد ایمن نشود و نه آن قدر زیاد مواجهه پیدا کند که دچار عوارض بیماری بشود. افرادی که مبتلا می‌شوند آیا می‌دانند با چه میزانی از ویروس مواجه شده اند.

برخی از این افراد با لود بالای ویروس مبتلا شده و به نوع شدید بیماری مبتلا شده اند، اما جان سالم به در برده اند.

هیچ ربطی ندارد. گاهی ممکن است. میزان کمی از ویروس، سیستم ایمنی بدن را غافگیر کند و ریه‌ها درگیر شوند و فرد به آی سی یو برود. ممکن است بعد از بهبودی، میزان آنتی بادی در بدن فرد خیلی بالا برود بعد یک دفعه شدیدا افت کند. مدت زمانی که باید آنتی بادی در سلول‌های خاطره فرد بماند تا بتواند ایمنی ایجاد کند اصلا قابل تنظیم نیست. همه چیز در اختیار ویروس است و در اختیار ما نیست. به همین علت ایمنی بعد از ابتلا اصلا قابل اعتماد نیست. ممکن است کاملا اتفاقی یک نفر ایمن شود، اما عده زیادی هم ممکن است بعد از ابتلا ایمن نشوند و اقعا نمی‌شود روی ایمنی بعد از ابتلا به بیماری برای همه افراد حساب باز کرد و هیچ ربطی به شدت بیماری ندارد.

 نظر شما درباره این که عده‌ای معتقدند، واکسن‌های موجود در ایران بی کیفیت هستند و باید منتظر وارد کردن واکسن‌های با کیفیت تری بود؛ چیست؟

 این حرف کاملا غلط است. برخی کشور‌ها هم سعی می‌کنند این تفکر را القا کنند. این طور نیست. چین به هر حال یکی از کشور‌های قدرتمند دنیاست. باید قبول کنیم. هم از نظر اقتصادی و هم تکنولوژی. چین کشور قدرتمندی است. در این کشور بالای دو میلیارد دز واکسن سینوفارم تزریق شده است. کشوری مثل ایران هم از همین واکسن استفاده می‌کند. واقعیت این است که اختلاف واکسن‌ها زیاد نیست. اثربخشی واکسنی مثل فایزر هم در مقابل ویروس دلتا ناگهان به شدت پایین آمد. نمی‌گویم واکسن خوبی نیست. منظور من این است که دنبال برند نرویم. برخی افراد برای پز دادن واکسن می‌زنند. سازمان بهداشت جهانی رسما اعلام کرده که اولین واکسن در دسترس بهترین واکسن است.

 البته عده‌ای هم پز می‌دهند که نه واکسن زدیم، نه ماسک زدیم. هیچ اتفاقی هم برای ما نیفتاده، همه جا هم می‌رویم. همه این حرف‌ها درباره پاندمی دروغ است.

همیشه عده‌ای هستند که مثلا می‌گویند ما چراغ قرمز را رد می‌کنیم، همه جا با سرعت می‌رویم. هیچ وقت هم پلیس ما را نگرفته است. هیچ اتفاقی هم برای ما نیفتاده است. عده‌ای هستند که تا به پلیس می‌رسند، سرعت را کم می‌کنند بعد که رد کردند دوباره گاز می‌دهند. این چه افتخاری است.

منظورشان این است که به کرونا مبتلا نشده اند.

 کسانی که رانندگی پر خطر می‌کنند هم ممکن است تا حالا اتفاقی برایشان نیفتاده باشد، اما این افراد مستعد این هستند که اتفاق ناگواری برایشان رخ بدهد. مطمئن باشید، کسی که خلاف می‌کند یا کار پر خطری انجام می‌دهد، مثل کسی است که دزدی می‌کند. صد بار دزدی می‌کند، کسی او را نمی‌گیرد، اما بالاخره یک روز دستگیر می‌شود. با ویروس کرونا هم نمی‌شود شوخی کرد. قهرمانان رشته‌های ورزشی و بدنسازی و رزمی زیادی بوده اند که مبتلا شده و فوت کرده اند. هم در دنیا و هم در ایران بوده اند، فکر می‌کردند جوان و قوی هستند، ولی همین ویروسی که آن را جدی نمی‌گرفتند، آنهاا را از پا انداخت.