دینی شدن دانشگاه به الهی شدن دانش ها است/ نماز شب انسان را به مقصد می رساند

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی چهارشنبه شب در بیست و یکمین گردهمایی اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی و دوازدهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی که به صورت مجازی برگزار شد گفت: فلسفه به دو قسم عملی و نظری تقسیم می شود که فهمیدن و اندیشه ورزی کار عقل نظری بوده و عمل نیز کار عقل عملی است؛ فلسفه عملی از فرد شروع می شود تا جامعه را شامل می شود چرا که دایره فلسفه عملی بسیار وسیع بوده و همه بخش های مختلف کشور را فلسفه عملی تحت پوشش قرار می دهد و هیچ شخصی نیست که در زمانی به سر ببرد و فلسفه عملی با او کار نداشته باشد.

وی در ادامه اظهار داشت: کاری که فلسفه الهی به عهده دارد و رسالت فلسفه است باید علوم را تربیت کند و هیچ کاری با مردم ندارد چون حکمتِ عملی است که با همه کار دارد اما فلسفه الهی و نظری باید علوم را الهی کرده و از کفر نجات دهد؛  اما رشته های گوناگون علوم لجام گسیخته نیستند و رهبری مثل فلسفه الهی می خواهند.

این حکیم معاصر گفت: در فلسفه الهی ثابت می شود این نظام سپهری مخلوق خداوند بوده و مبدا داشته و پیوند او با خالقش از هم گسستنی نیست؛ فلسفه الهی می گوید کل آسمان و زمین تکلم الهی هستند از این جهت که کلام را می توان ضبط کرد اما تکلم را نه و چون عالم خلقت بدون حضور خداوند نابود می شود تکلم خداوند است چون تکلم بدون فرد متکلم هیچ معنای ندارد.

وی در ادامه با اشاره به آیات قرآن گفت: حضرت موسی در معرفی خداوند فرمایش می کند «رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَىٰ كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَىٰ»؛ هر موجودی نظام فاعلی داشته یعنی خالق دارد و نظام داخلی آن خود شیء بوده و همچنین نظام غایی یعنی هدفی دارد؛ اگر یک لحظه عنایت خداوند از گوشه ای از این سه نظام برداشته شود نابود محض خواهد شد بنابراین علم وقتی علم است که این مثلث را ببیند و مثله نکند.

حضرت آیت الله جوادی آملی در تشریح سه بعد در هر علم افزود: اگر فردی دریا شناس است باید بداند که دریا را چه کسی برای چه چیزی آفریده و چیست؛ محتواهای علمی که از غرب آمده این مثلث را مثله کردند و مبدأ و هدف را از او گرفته اند و با گرفتن نظام فاعلی و نظام غایی، هر چیزی موجودی بدون حیات است به این صورت که نظام داخلی شیء که مورد بحث علوم است موجودی مرده و سردخانه است.

وی تأکید کرد: علم مثله شده و موجود مرده سردخانه ای کسی را عالم نمی کند و این علم سبب نابودی می شود که یا به جنگ اول و دوم جهانی ختم می شود یا به جنگ نیابتی سوریه و یمن می رسد؛ تمام کشور های کوچک باید بکوشند که امنیت و وجود خود را در این دنیا حفظ کنند و نابود نشوند.

این مفسر قرآن کریم گفت: برای مثال در زمین شناسی غربی فقط می گویند زمین چه بوده و چه هست و پیش بینی می کنند چه خواهد شد و دیگر کار به اینکه چگونه و به چه هدف خلق شده و معاد و بازگشتش چگونه است ندارند؛ همین امر جسدی مرده از علوم و مباحث ساخته است. 

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه اظهار داشت: کار فلسفه این است که این مثلث مثله شده را با هر سه ضلع به کار گیرد و اگر نظام فاعلی و نظام غایی شیء مطرح شود و ضلع وسط آن که نظام غایی باشد موجودی زنده می شود؛ فلسفه الهی مرده را زنده و زنده را حرکت می دهد و به برکت این فلسفه الهی سایر علوم سامان می پذیرند چرا که کار اصلی فلسفه الهی احیا کردن علوم است.

وی در ادامه با اشاره به هدف فلسفه الهی گفت: تربیت و احیا علوم و بستن درب سردخانه ای علم هدف فلسفه الهی است که اگر حکمت و فلسفه الهی با چنین جلال و شکوهی عرضه شود فلسفه عملی هم سامان می پذیرد و استقلال و معیشت کشور در پرتو این علم همایونی پروار می شوند؛ متأسفانه برخی می خواهند این علوم رواج پیدا نکند.

حضرت آیت الله جوادی آملی با نقل خاطره ای از استاد خود خاطرنشان کرد: شاگردان ارسطو هر وقت مشکل علمی داشتند کنار قبر ارسطو می رفتند و این مسأله در کتاب قبسات میرداماد هم مورد اشاره است و حتی فخر رازی که اهل این حرف ها نیست هم می گوید که شاگردان ارسطو برکاتی از قبر او داشتند؛ حضرت ابراهیم تأثیری در غرب آسیا داشت که توحید را گسترش داد و سقراط که حاضر شد سم بنوشد و زیر بار نرود چون با او مشکل اعتقادی داشتند و او برای توحید مقاومت کرد و برای توحید شهید شد.

وی با اشاره به روایاتی که ارسطو را پیامبر معرفی کرده است گفت: با اینکه روایات مرسل هستند اما حرف به گونه ای است که میرداماد و فخر رازی هم بزرگی ارسطو را تأیید کرده اند؛ فاضل تونی بارها می گفت شبهای جمعه برای ارسطو فاتحه می خوانم؛ جریان ابراهیم خلیل را پس از او هیچکس نتوانست انکار کند.

این مفسر برجسته قرآن با اشاره به دعای هفدهم صحیفه سجادیه اظهار داشت: امام زین العابدین به خدا می فرماید که شیاطین نمی گذارند انسان علوم ربانی را یاد بگیرد؛ علوم ربانی اگر گسترش یابند می تواند نظام ها را حفظ کند و اگر در فلسفه به خوبی کار شود از عطایا و برکات شما غرب زنده شود و این خون های پاک شهدا رسالتی دارد که ما باید کامل کنیم.

وی تصریح کرد: معنای دینی شدن دانشگاه این نیست که نمازخانه ساخته شود و عکس امام و رهبری باشد؛ این‌ها باید همه جا باشد بلکه در دانشگاه دینی و الهی شدن دانش دانشگاه را دینی می کند؛ در عبادات واجب تعبدی و واجب توصلی دارد که اگر زمین شناسی هم در امتداد فلسفه الهی طرح شود دینی است مثل یک عبادت توصلی.

حضرت آیت الله جوادی آملی با اشاره به بزرگی علامه طباطبایی و تشکر از دست اندرکاران کنگره علامه طباطبایی گفت: یکی از مراجع که همدوره علامه در نجف بود به من می گفت که علامه انسان کامل است و اساتیدش نیز به این حد نبودند.

وی در توضیح علم ادبیات و علم منطق گفت: ادبیات برای سنجش درستی کلام است و علم منطق نیز میزانی برای سنجش درست اندیشیدن به کار می رود اما علمی برای اینکه بفهمیم چگونه عمل کردیم چیست؟ تنها علمی که میزانش را منطق نمی گیرد عرفان است عرفان به یافتن است و معرفت شناسی و جان شناسی معیار است که فقط در عرفان است.

حضرت آیت الله جوادی آملی افزود: حکیم سبزواری گوشه ای از این معیار عرفانی را به فلسفه آورده است؛ معیار یعنی حالت درونی؛ علامه طباطبایی بخش وسیعی از معیار را داشت از همین رو با اینکه حوادث تلخی برایش پیش آمد اما یک بار زبانش به ناله نرفت و به آسانی این راه را تحمل می کرد.

وی در پایان با اشاره به اینکه بسیاری راه سیر و سلوک و حرکت را از ملاصدرا نمی آموزند خاطرنشان کرد: خیلی از ما صدرایی حرف می زنیم و سینوی فکر می کنیم؛ ملاصدرا عرفان را در دسترس قرار داد و اسفار او سفر الی الله است؛ تنها راحله ای که مسافر را به مقصد می رساند نماز شب است.