یادداشت منتشر نشده علامه مصباح یزدی؛
برای تشکیل جامعه اسلامی باید رفتار سیاسی جامعه را آسیب‌شناسی کرد
فکر تشکیل یک جامعه اسلامی ایده‌آل فکر مبارکی است که هدف انبیاء، اولیاء و ديگر مصلحان بوده است،اما این فکر در هیچ زمانی فرصت تحقق کامل را نیافت و با شکست مواجه شد.
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، فکر تشکیل یک جامعه اسلامی ایده‌آل فکر مبارکی است که هدف انبیاء، اولیاء و دیگر مصلحان اجتماعی بوده است، اما می‌دانیم که این فکر در هیچ زمانی فرصت تحقق کامل را نیافته و در غالب اوقات با شکست‌های کلی مواجه شده است؛ از کشتن انبیاء و تبعید و زندان کردن شان تا به شهادت‌رساندن سیدالشهداء علیه‌السلام و بعد از آن هم تا زمان غیبت، همیشه حکومت‌های جور حاکم بوده‌اند.
با توجه به این سابقه سؤال اینجاست که آیا چنین فکری غلط است و نباید چنین جامعه‌ای را انتظار داشت، یا فکر صحیحی است؟ بر اساس مبانی فکری شیعه روشن است که این فکر صحیح است و ان‌شاءالله با ظهور حضرت ولی عصرعجل‌الله‌فرجه‌الشریف چنین جامعه‌ای تحقق پیدا خواهد کرد.
اما برای تحقق این جامعه باید چه کنیم؟ هر قدر جامعه آمادگی بیشتری برای پذیرش حق پیدا کند، در ظهور حضرت تعجیل خواهد شد؛ بنابراین ما باید سعی کنیم تا آنجا که می‌توانیم زمینه اجتماعی را برای پذیرش چنین جامعه و حکومتی فراهم کنیم.
انقلابی که به رهبری امام خمینی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه در ایران انجام گرفت و قدم بلندی برای تحقق ارزش‌های اسلامی و مبارزه با ظلم‌ها و فسادها برداشته شد، یک مرحله از این زمینه‌‌سازی بود؛ ولی هنوز تا هدف نهایی فاصله زیادی وجود دارد.
علاوه‌بر اینکه ادامه آن هم در معرض خطر است؛ مانند اینکه گاهی اوقات می‌بینیم ارزش‌هایی که در زمان حیات ایشان رواج پیدا کرده بود، رو به افول می‌رود. پس اگر انتظار این باشد که حکومت به طور کلی در دست کسانی واقع شود که هیچ انحرافی نداشته باشند و فقط برای خدا کار کنند و ارزش‌های اسلامی را پیاده کنند، همچنین مشکل چندانی هم سر راهشان نباشد، چنین انتظاری، مقداری بلندپروازانه است و با شرایط واقعی جامعه متناسب نیست.
عبور از موانع
چه کنیم جامعه ما جامعه‌ای مورد قبول و پسند امام زمان عجّل‌الله‌فرجه شود. این رویکردها منجر به ایده تشکیل جامعه اسلامی می‌شوند. برای اینکه جامعه‌ای اسلامی داشته باشیم، باید رفتار سیاسی جامعه را آسیب‌شناسی کنیم و با شناخت نقاط ضعف، برای آنها راه‌حلی بیاندیشیم؛ در آسیب‌شناسی این جریان، یک نکته به ضعف بینش اسلامی و معنوی مربوط می‌شود.
هر قدر این دنیاخواهی قوی‌تر باشد کار مشکل‌تر می‌شود، و هر‌اندازه که معرفت و دلبستگی مردم نسبت به معنویات، ارزش‌ها، و زندگی آخرت بیشتر باشد، به مادیات کمتر بها می‌دهند و راه برای تشکیل جامعه‌ای در طراز اسلام بازتر می‌شود. برای رفع این نقطه ضعف اجتماعی باید سعی کنیم اول خودمان را تربیت کنیم و در مرحله بعد دیگران را ارشاد کنیم که به مسائل مادی اهمیت ندهند.
در این زمینه ما سرمایه‌ای غنی از سیره پیامبر اکرم و ائمه‌اطهار صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین، و علمای بزرگ داریم، ولی از آن بهره‌برداری نمی‌کنیم. درنتیجه، اکثریت مردم مسلمان و انقلابی هم دغدغه اولشان امور معیشتی، گرانی و بیکاری است. البته اعتقاد و دلبستگی قلبی اکثریت جامعه به باورها و ارزش‌های اسلامی نقطه قوتی است که باید به آن توجه کرد و در جهت شکوفایی و هدایت آن برنامه‌ریزی کرد. عامل آسیب‌زای دیگر، ضعف اخلاقی و کمبود تقواست.
متأسفانه بعد از انقلاب، مسئولان کشور در رده‌های مختلف از ضعف‌های اخلاقی فراوانی رنج می‌برده‌اند که آثاری منفی بر حرکت جامعه به‌سوی اهداف عالی نظام برجای‌گذاشته است. باید برای تقویت ارزش‌های اخلاقی و ارتقای تقوا در همه سطوح جامعه تلاش کنیم. بخشی دیگر از عوامل ناهنجاری‌ها در رفتار سیاسی مردم به این مربوط است که اکثر مردم جزئیات و پیچیدگی‌های مسائل سیاسی و بین‌المللی را درست درک نمی‌کنند.
مقام معظم رهبری متعدد بیان کردند که پیروزی ما در صحنه‌های بین‌المللی به مقاومت بستگی دارد؛ ولی نه مسئولین ما به‌قدر کافی این حقیقت را باور دارند، و نه مردم به عمق آن پی می‌برند. ما باید در حدی که می‌توانیم این روحیه مقاومت را تقویت کنیم.
برای این کار، باید توسعه و تعمیق شناخت و آگاهی عمومی نسبت به باورها، ارزش‌ها و احکام اسلامی و تلاش در جهت ارتقای اخلاق و تقوای مردم، به‌خصوص کارگزاران و دست‌اندرکاران مدیریت کشور و همچنین آگاه‌‌سازی مردم نسبت به مسائل سیاسی داخلی و خارجی، صورت پذیرد. این‌ها بخش‌های محوری است که عموم مردم باید به آنها توجه داشته باشند و برای آنها تلاش کنند. البته چیزهای دیگری هم لازم است؛ مانند پیشرفت علم و صنعت، تکنولوژی، تجارت، کشاورزی و سایر اموری که فرع بر این‌هاست.
اگر می‌خواهیم به مدینه فاضله‌ای که گفتیم نزدیک شویم، باید مسئولان دولت اسلامی، اسلام را بهتر یاد بگیرند و مرتبه تقوایشان ارتقاء پیدا کند که دنیازده، خودپرست، خودخواه، شهوت‌پرست، و مال‌پرست نباشند. همچنین آگاهی‌شان نسبت به مسائل سیاسی و بصیرتی (که رهبر معظم انقلاب هم بر آن تکیه می‌کنند) بیشتر شود.
این کار هر قدر در اقشار مختلف داخل کشور، و بعد از آن در سطوح فرامرزی و در کشورهای دیگر گسترش پیدا کند، برای رسیدن به هدف اصلی که نزدیک شدن به جامعه آرمانی اسلامی در سطح جهان می‌باشد، کمک خواهد کرد. اما همه این‌ها به هیچ وجه به این معنا نیست که ما از انجام وظیفه خود دست برداریم. وظیفه ما در هر صورت تلاش در این جهت است که شناخت مردم نسبت به اسلام، بینش و بصیرت‌شان نسبت به مسائل سیاسی، و بالاتر از همه تقوایشان ارتقا پیدا کند.
مذاکره علم
راه‌حل این طرح برگزاری جلسات مذهبی شبیه آنچه قبل از انقلاب داشتیم و امروز تا‌اندازه زیادی فراموش شده است، می‌باشد. باید این سه محور در آنها مورد توجه قرار گیرد تا با اسلام آشناتر شوند، نسبت به مسائل جهانی آگاه‌تر شوند و روحیه تقوایشان بالاتر برود.
بهتر است یک کتاب اخلاقی، سیاسی، خانوادگی یا تربیتی را معین کنند تا همه افراد در عرض هفته مطالعه کنند، و پس از آن مطالب آن را در یک جلسه مطرح و در‌باره آن بحث کنند تا مطالب به خوبی هضم شود و اگر ابهامی باقی ماند، از فرد مورد اعتمادی دعوت کنند تا به سؤالات‌شان پاسخ دهد.
این کم‌خطرترین، عملی‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه است، و می‌توان در جلسه‌ای بسیار ساده، آن را اجرا کرد. چنین طرحی مصداق «مذاکره علم» است که در احادیث بسیار مورد تأکید قرار گرفته است؛ از جمله در حدیث ابوذر که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به او فرموده‌اند: «یَا أَبَاذَرٍّ اَلْجُلُوسُ سَاعَهً عِنْدَ مُذَاکَرَهًِْ اَلْعِلْمِ أَحَبُّ إِلَى اَللهِ مِنْ قِرَاءَهًِْ اَلْقُرْآنِ کُلِّهِ اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ مَرَّهًٍْ». نمی‌فرماید درس بخوانید، بلکه می‌فرماید در جایی که بحث علمی می‌شود، آنجا بنشینید، که یک ساعت نشستن در جایی که بحث علمی می‌شود، یکی از ثمراتش این است که از ۱۲ هزار ختم قرآن ثوابش بیشتر است. در دنباله روایت نیز اضافه می‌فرماید که از چقدر تشییع جنازه، عیادت مریض، انفاق و… هم ثوابش بیشتر است.
ارسال نظرات