یادداشت؛
تأملاتی در باب موعد استغفار و مغفرت
عظمت رجب به دلیل انتسابش به خداوند است و سرّ انتسابش به خدای متعال این است که تأثیرگذاری زمان‌ها و ساعت‌هایش با زمان‌ها و ساعت‌های دیگر یکسان نیست.
به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت برگزاری رسا، رجب ماهی است که پیامبر اکرم(ص) درباره آن می‌فرماید: «رجب را، «ماه ریزان خدا» نامیده‌اند، چون در این ماه رحمت بر امّت من به شدّت فرومی‌بارد؛ سُمِّیَ شَهْرُ رَجَبٍ شَهْرَ اللَّهِ الْأَصَبَّ لِأَنَّ الرَّحْمَةَ عَلَی أُمَّتِی تُصَبُّ صَبّاً فِیه»(بحار الأنوار، ج 94، ص 39). «اصب» یعنی ریزش خیلی شدید رحمت از سمت خدا بر بندگانش که یکی از مظاهر بزرگ «توّاب» بودن خداست: «إِنَّهُ کانَ تَوَّابًا؛ او خدای بسیار توبه‌پذیر است.» این مظهر تواب بودن، ماه رجب است. از نوع دعاهای وارد شده در این ماه، انسان می‌فهمد که خدا با بنده‌اش چه کرده است. خداوند در ماه رجب، به‌عنوان شروع برای ماه‌های بعدی، یک جشن بزرگ و باشکوهی به راه انداخته است.
همان‌طور که می‌دانیم همه دارایی انسان، قلب اوست، اگر انسان این حس جشن و شادی را در قلب خود نکند، به این معناست که بخش‌هایی از قلبش فاسد شده. کسی که با آمدن ماه رجب حالش عوض نمی‌شود، درکی از ماه رجب ندارد لذا لذتی هم از این ماه نمی‌برد، حسش با ماه‌های دیگر فرق نمی‌کند و ریزش رحمت الهی را نمی‌فهمد؛ باید به فکر درمان خود باشد.
ماه رجب؛ ماه شروع مجدد
نبی اکرم (ص) می‌فرماید: «رجب شهر عظیم است»(أَلاَ إِنَّ رَجَباً شَهْرُ اَللَّهِ اَلْأَصَمُّ وَ هُوَ شَهْرٌ عَظِیمٌ (ثواب الأعمال، ج 1، ص 54). عظمت این ماه به دلیل انتسابش به خداوند است و سرّ انتسابش به خدای متعال این است که تأثیرگذاری زمان‌ها و ساعت‌هایش با زمان‌ها و ساعت‌های دیگر یکسان نیست. اساساً اگر کسی می‌خواهد از شب قدر به‌گونه‌ای استفاده کند که فضیلت و ظرفیتی بالاتر از 80 سال را درک کند، باید از ماه رجب شروع و خود را آماده کند.
اعمالی ساده و برکاتی بزرگ
ذکر تهلیل
یکی از بهترین و مهم‌ترین اذکار در ماه رجب این ذکر است: «لا إله إلا الله» است، ذکر تهلیل یعنی جز الله معشوق و دلبری وجود ندارد؛ یعنی انسان معشوق‌های جمادی، گیاهی، حیوانی و عقلی را از دل خود جدا کند؛ نه این‌که دوستشان نداشته باشد، بلکه آن‌ها را از مقام حاکمیت بر قلب خویش پایین بیاورد و اجازه ندهد دوست داشتن آن‌ها، عشق به معشوق‌های اصلی را کم‌رنگ کند. معشوق اصلی انسان کامل، سه چیز است: الله و اهل‌بیت (ع) و جهاد در راه خداست. چون قرآن می‌فرماید: «قُلْ إِنْ کانَ آبَاؤُکمْ وَأَبْنَاؤُکمْ وَإِخْوَانُکمْ وَأَزْوَاجُکمْ وَعَشِیرَتُکمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ کسَادَهَا وَمَسَاکنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَیْکمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّی یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ؛ بگو: اگر پدرانتان و فرزندانتان و برادرانتان و همسرانتان و خویشانتان و اموالی که فراهم آورده‌اید و تجارتی که از بی‌رونقی و کسادی‌اش می‌ترسید و خانه‌هایی که به آن‌ها دل خوش کرده‌اید، نزد شما از خدا و پیامبرش و جهاد در راهش محبوب‌ترند، پس منتظر بمانید تا خدا فرمان عذابش را بیاورد؛ و خدا گروه فاسقان را هدایت نمی‌کند»(توبه: 24). هر انسانی باید این سه معشوق و هدف اصلی را در رأس امور خود قرار دهد؛ بنابراین یکی از ذکرهایی که در این راه می‌تواند به ما کمک کند ذکر شریف «لا إله إلا الله» است که در روایت آمده هیچ عبادتی بالاتر از آن وجود ندارد: «أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه»(بحار الأنوار، ج 90، ص 190).
تهلیل یعنی هیچ دلبر و معشوقی غیر از الله وجود ندارد که بخواهیم قلب خود را تقدیم او کنیم. در مهندسی معشوق‌ها و آرزوهایمان می‌توانیم به‌گونه‌ای زندگی کنیم که کسی یا چیزی جای خدا و امام را پر نکند و با قدرت و نشاطی که از چینش این معشوق‌ها به دست می‌آوریم دنیا و آخرت زیبایی را رقم بزنیم.
ذکر استغفار
ذکر دیگری که در این ماه توصیه شده، استغفار است. پیامبر می‌فرماید: «هرکس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَحْدَهُ لَا شَرِیک لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و در پایان صدقه‌ای بدهد، خداوند کارش را به‌رحمت و مغفرت پایان دهد و هرکس چهارصد مرتبه آن را بگوید، خداوند برای او ثواب صد شهید می‌نویسد (وَ مَنْ قَالَهَا أَرْبَعَمِائَةِ مَرَّةٍ کتَبَ اَللَّهُ لَهُ أَجْرَ مِائَةِ شَهِیدٍ) و آن‌گاه که در روز قیامت خدا را ملاقات می‌کند، خداوند به او می‌گوید: به مالکیت و سلطنت من اقرار نمودی، هرچه می‌خواهی از من تقاضا کن تا به تو عطا کنم که هیچ قادر و توانمندی جز من وجود ندارد.»(وسائل الشیعة، ج ۱۰، ص ۴۸۴)
استغفار برای نفس، مانند استحمام برای بدن است، اگر کسی استغفار نکند، روحش بوی تعفن می‌گیرد و باطنش تاریک و خراب می‌شود. در الفاظ استغفاری؛ «الهی العفو» با «استغفر الله» فرق دارد؛ «الهی العفو» یعنی خدایا من گناهانی دارم که می‌دانم مستحق مجازات هستم، اما از تو می‌خواهم به من رحم کنی و از مجازاتم صرف‌نظر نمایی؛ مرا ببخش تا گناهان دامنم را نگیرد؛ این معنای حقیقی «الهی العفو» است؛ اما معنای استغفرالله بالاتر است؛ «استغفر الله» یعنی خدایا با من به‌گونه‌ای رفتار کن که گویی گناه نکردم، رویت را از من برنگردان، با من قهر نکن و از من ناراحت نباش.
پیامدهای خطرناک فقدان استغفار
نَفْسی که استغفار ندارد، بی‌حوصله، عصبانی، زودرنج و حساس می‌شود. غم و غصه، افسردگی، مشکلات اخلاقی، همه و همه از آفات بی‌توجهی به توبه و استغفار است. کسی که در روز توبه و استغفار ندارد و با همه مردم در ارتباط است، در تلفن همراه، تلویزیون و در کوچه و خیابان با همه حرف می‌زند و حرف می‌شنود؛ و به انواع گناه ازجمله غیبت و تهمت دچار می‌شود؛ پای تلویزیون می‌نشیند و تصاویر فراوانی می‌بیند، بداند هر کدام از این‌ها نفس را تاریک، کسل، وحشی و ناآرام می‌کند. اگر حمام نروید و این همه گفت‌وشنود و تصاویر را پاک نکنید، نفس ناآرام می‌خوابد و آنچه نصیبش می‌شود، خواب‌های پریشان است. چرا صبح که از خواب بلند می‌شویم این‌قدر عصبی و کسل هستیم با این‌که هفت، هشت ساعت خوابیدیم؟! یکی از دلائل مهم خستگی بدن این است که نفس پاکیزه نشده و روح آلوده است؛ روح در طول روز آلودگی جذب می‌کند، اگر استغفار نداشته باشد و استحمام و پاک‌سازی هم نباشد، بیماری‌های روحی، روانی و اخلاقی در جان انسان جمع می‌شود و زندگی او را تبدیل به جهنم می‌کند.
بنا بر روایات، یکی از کارهای بسیار مهم بعد از نماز عصر، حداقل 70 مرتبه استغفار است. امام صادق (ع) می‌فرماید: «هرکه بعد از نماز عصر، هفتاد مرتبه استغفار کند، حق‌تعالی از او هفت‌صد گناه بیامرزد»(مَنِ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ تَعَالَی بَعْدَ صَلاَةِ اَلْعَصْرِ سَبْعِینَ مَرَّةً غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ سَبْعَمِائَةِ ذَنْبٍ (بحار الأنوار، ج 83، ص 80)).
برخی در مسیر سیر و سلوک، گرفتارند و می‌گویند: نماز شب که هیچ، ما حتی برای نماز صبح هم با سختی و سنگینی بیدار می‌شویم، شب‌ها هم اگر خواب‌های بد نبینیم، خواب‌های خوب و معنوی اصلاً نداریم، موقع خواب کلافه هستیم. برای آرامش در شب و خواب راحت، دو کار باید انجام دهید: اول استغفار، دوم صدقه دادن. برای درمان نفس، صدقات روز یک‌سری خواص دارد و صدقات شب هم خواصی دیگر.
اگر نفس آلوده باشد، دریافت ندارد؛ این قاعده، یکی از قواعد نفس انسان است. وقتی نفس آلوده است، راه رزق هم بسته می‌شود؛ می‌گوید مشکل اقتصادی دارم، هرچه تلاش می‌کنم، کارم درست نمی‌شود، در ازدواج، فرزنددارشدن و در رابطه با همه‌چیز مشکل دارم، همگی به این علت است که روح آلوده است و استغفار ندارد. انسانی که استغفار می‌کند باب رزق‌های مادی، معنوی، فکری و علمی به رویش باز می‌شود. اگر می‌خواهید درس بخوانید، استغفار کنید تا ببینید که درس و علم را طور دیگری خواهید فهمید./9314/ی704/
هادی رحیمی کوهستان
ارسال نظرات