راهیان نور تأمین کننده بخشی از هویت طلبه است

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین محمد عالم زاده نوری معاون تهذیب حوزه علمیه کشور در ایام نوروز به دیدار آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه رفت؛ این دیدار هفتم فروردین برگزار شده که گزارش کامل این دیدار به این شرح است:

در آغاز معاون تهذیب های حوزه های علمیه سخنان خود را آغاز کرد و مسائلی در خصوص فعالیت های این معاونت گفت: بسیار ممنونیم از وقتی که اختصاص به موضوع تهذیب و تربیت طلاب می‌دهید. به نظر رسید فراتر از یک گزارشِ کار نقطه‌ای و برنامه‌ای، یک گزارش رویکرد و در واقع یک گزارش کلان فعالیت را بدون پرداختن به جزئیات عرض بکنم؛ در این جلسه بیشتر علاقمند هستیم که از تجربیات مدیریتی و قدرت تدبیر حضرتعالی استفاده کنیم.

یک سال و نیم هست که ما در معاونت تهذیب با دوستان تلاش می‌کنیم که فضای تهذیبی تربیتی و اخلاقی حوزه را به سمت تعالی حرکت بدهیم. کارهایی که انجام گرفته چند مقوله است که به آن تاکید شده؛ من اینها را به صورت فهرست عرض می‌کنم، ان‌شاءالله بیشتر استفاده کنیم.

فعالیت‌های ستادی مورد تأکید ما است

یکی اینکه از همان اول بر فعالیت‌های ستادی تاکید شد؛ مثلاً برگزاری مسابقات، کار مرکز مدیریت نیست. معاونت تهذیب یکی از بخش‌های مرکز مدیریت حوزه است و اگر مقسم در اقسام جاری باشد، باید کار مدیریت امور تهذیبی و تربیتی را عهده‌دار باشد. بنابراین کارهای صفی کار ما نیست. یا تولید محتوا و پژوهش‌های مورد نیاز طلاب و مدارس که سابق در اداره مطالعات تهذیب انجام می‌شد یا حتی ارائه مشاوره به طلاب در مراکز مشاوره. ما یک نگاه فراتر ستادی باید داشته باشیم که تمام مراکز مشاوره حوزوی را به نوعی بتوانیم راهبری، سیاست‌گذاری، استانداردسازی، مجوزدهی و ... داشته باشیم. این یک نکته‌ای بود که از همان اول به آن تاکید شد.
اجرای طرح مطالعه آثار شهید مطهری و حتی اجرای میثاق طلبگی از همین قبیل است.

آموزش و تربیت نیروی انسانی از اهداف معاونت تهذیب است

مثلاً در زمینه مشاوره، آموزش‌های مقدماتی و تکمیلی فراوانی برای تربیت مشاور و توان‌افزایی آنان در دوره‌های کوتاه مدت و درازمدت انجام شده است. یا آموزش مربیان حفظ قرآن و تربیت معلمان قرآنی، که در سال گذشته، بیش از ۴۷۰ نفر در این دوره‌ها آموزش دیده‌اند.

در زمینه اخلاق و معنویت هم «طرح تعالی» را آغاز کردیم. تقریبا طرح نهایی شد و ثبت نامش هم انجام گرفته و الآن در حال مصاحبه هستیم. بیش از ۳۰۰ نفر از اساتید ثبت نام کرده‌اند. ان‌شاءالله از ابتدای تابستان این طرح اجرا بشود. عنوانش «تربیت راهنمای تهذیبی تربیتی» است. در واقع توان‌افزایی اساتید حوزه‌های علمیه در زمینه راهنمایی تحصیلی تربیتی است.

به دنبال گفتمان‌سازی هستیم

فعالیت سوم گفتمان‌سازی محتوای تهذیبی تربیتی بود. کاری که ما داریم در ستاد انجام می‌دهیم، گاهی برای دیگران مفهوم نیست و احتیاج به توجیه و تبیین دارد، یعنی فاصله گفتمانی ما با آن کسانی که می‌خواهند به نوعی زیر مجموعه ما حرکت بکنند، زیاد است.

برنامه جهاد تربیتی که سابق در استان‌ها برگزار می‌شد ادامه یافت. در بیش از ۴۰ سفر کاری استانی دو سه موضوع و محتوا عرضه شده است.

یکی تأکید بر اهتمام جمعی در کار تهذیب و تربیت بوده است. یعنی اینکه در مدرسه معاون تهذیب، احساس تنهایی نکند. همه‌ی متولیان مدرسه، خودشان را متصدی تهذیب و تربیت بدانند و این اهتمام جمعی در قالب شورای تهذیب در مدارس نمودار می‌شود. بحث دوم بحث معادله الزام و اختیار در تربیت بود و مقایسه دو شیوه مدیریتی و تربیتی متفاوت که در مدارس علمیه رایج است. موضوع سوم هم بحث مشارکت عمومی طلاب در امر تهذیب و تربیت بود. یعنی به جای اینکه طلبه‌ها را صرفا مخاطب و تماشاچی تلقی کنیم یا متربّی محض بشناسیم، خود طلبه‌ها را به میدان بیاوریم و در امر تهذیب و تربیت مشارکت دهیم؛ یعنی از تماشاچی منفعل و مصرف‌کنند‌ۀ صرف، تبدیل بشوند به کارگزار و عامل امر تربیت. تاکید بر کنشگری طلبه و استفاده از این نیروی عمومی.

اصلاح ساختار تهذیبی مدارس ضرورت دارد

در مدارس، یک معاون تهذیب بوده است. البته همه مدارس ما، همین معاون تهذیب را هم ندارند. در برخی استان‌ها کمتر از نیمی از مدارس، معاون تهذیب به صورت رسمی دارند. بعضی‌ها رابط تهذیبی دارند.

علاوه بر معاون تهذیب، تأکید بر اینکه مدارس شورای تهذیب هم داشته باشند و همه متولیان مدرسه، خودشان را دست‌اندرکار امر تهذیب و متعهد به این موضوع بدانند.

سوم، وجود مشاور در مدارس بود که با این مصوبه جدید شورای عالی، تأکید شده است حضور مشاوران هم در مدارس تثبیت بشود.

چهارم، حضور راهنمای تهذیبی تربیتی در مدرسه علمیه است؛ که از نظر ما با مشاور متفاوت است. مشاور در واقع منفعل نشسته تا به او مراجعه بکنند. راهنمای تهذیبی به آن سبک قدیمی که در حوزه‌های علمیه بوده است، خودش ابتدا به سراغ طلبه‌ها می‌رود، با طلبه‌ها زندگی می‌کند و به آن‌ها هویت طلبگی می‌دهد و زندگی خودش تصویر آینده طلبه است. صرفاً متمرکز بر مباحث روان‌شناختی هم نیست. در واقع، هویت و معنای طلبگی را منتقل می‌کند. الآن در بعضی از مدارس قم، چیزی به عنوان مسئول پایه یا رابط یا سرپرست هست که این نقش را دارد. باید زمینه‌سازی بشود که در همه مدارس بخشی از اساتید این نقش را به عهده بگیرند. یعنی فراتر از ارتباط استادی که انتقال مفهوم است، رسیدگی ویژه در حق طلبه‌ها داشته باشند؛ با آن‌ها در دوران طلبگی، زندگی و همراهی بکنند، نه صرفاً مشاوره روان‌شناختی و حل مسئله.

ماموریت‌های تهذیبی توسعه یافته است

در نظام‌نامه جامع تهذیب حوزه -که سابق نوشته شده بود و متنش هم منتشر و به همه مدارس ارسال شد- به سه ساحت تربیتی پرداخته شده بود. ساحت تربیت اخلاقی، عبادی و خانوادگی. ما ساحت های تربیتی را جامع دیدیم و جمعا ۱۲ ساحت تربیتی را در معاونت تهذیب دنبال خواهیم کرد. ساحت تربیت اعتقادی، تربیت ایمانی، تربیت عبادی، تربیت خلقی شخصیتی، تربیتی ذهنی عقلانی، تربیت جسمی زیستی، تربیت اجتماعی فرهنگی، تربیت اقتصادی معیشتی، تربیت خانوادگی، تربیت سیاسی انقلابی تمدنی، تربیت جمعی تشکیلاتی و تربیت صنفی رسالتی.

علاوه بر این اداره اخلاق و تربیت سه بخش پیدا کرده است. بخش تهذیب و معنویت، بخش توسعه امور معرفتی و بخش رسالت اجتماعی که متناظر با سه بعد شخصیت انسان است. ما تربیت انسان را معرفت‌مدار می‌دانیم و تا نظام باورهای شخص اصلاح نشود تربیت پایدار شکل نمی‌گیرد. در ضمن فعالیت رسالت‌مندانه اجتماعی طلبه در رشد شخصیتی او بسیار اثر دارد.

میزهای تخصصی تشکیل شده است

یک سری میزهای تخصصی هم برای پژوهش و برنامه‌ریزی تشکیل شد؛ مثلا، ما میز تخصصی بسیج، میز تخصصی برنامه جامع. میز تخصصی نظام جامع اندیشه. میز هیئت. میز دروس اخلاق، میز قرآن و حدیث، میز اسلامی‌سازی مشاوره و ... که بررسی تخصصی و عالمانه موضوعات را در دستور کار دارند.

کار سامانه تهذیبی شروع شده است

یکی از نقایص فاحش که در معاونت تهذیب دیده می‌شد این بود که ما بستری برای ثبت اطلاعات تهذیبی تربیتی نداشتیم. یک سامانه تلبّس قبلاً بود که بازنویسی و اصلاح و رونمایی شد، ولی علاوه بر آن به یک سامانه جامع تهذیبی نیاز داریم که در کنار سامانه آموزش، تمام اطلاعات تهذیبی تربیتی مرتبط با یک طلبه در آن ثبت بشود. البته ۷ تا مخاطب برای آن در نظر گرفته شده است. اطلاعات طلبه، اطلاعات مرتبط با استاد از آن جهت که استاد است، اطلاعات مرتبط با مدیر، معاونان تهذیب، پرسنل، خانواده‌های طلاب.

این سامانه تهذیب اقدام اولیه‌اش صورت گرفته و بودجه‌اش هم الحمدالله تصویب شده و کارش شروع شده
مشکلات البته گرفتاری و بحران نیروی انسانی زیاد است پیدا کردن یک آدم توانمند سخت است و سخت‌تر از آن استفاده از نیروهای توانا با وجود پیچ و خم اداری و بروکراتیک موجود است و مشکلات مالی و تخصیص،
این‌ها در واقع رویکردهای کلان ما برای کار بود که یک دور عرض عقاید کرده باشیم و استفاده بکنیم از تجربه‌های مدیریتی شما که ان شاءالله بتوانیم بهتر پیش برویم.

در ادامه این دیدا حجت الاسلام مجتبی رضایی مدیریت مشاوره و خانواده معاونت تهذیب به ارائه سخن پرداخت:

ما در حوزه مشاوره به سمت شبکه‌سازی مشاوره پیش می‌رویم. شبکه‌سازی لازمه‌اش این است که همه زیرساخت‌ها و لوازم را از صفر تا صد ببینیم. لذا از دوره‌های مشاوره شروع کردیم و یک دوره مقدماتی ۱۲۰ ساعته و دوره ۱۲۰ ساعته تکمیلی راه‌اندازی کردیم. بعد سطح سه و سطح چهار رشته مشاوره اسلامی راه‌اندازی شد که سطح سه متعدد برگزار شده و سطح چهار یک دوره برگزار شده که الان در ترم دوم است.

در کنار رشته، پژوهشکده مشاوره اسلامی نیز کلیدش زده شده و نامه‌نگاری و آیین‌نامه و دیگر مسائلش در حال انجام است. باز در راستای شبکه‌سازی کارگروه‌های علمی تشکیل شد که ما هفت گلوگاه به شرح زیر داریم: کارگروه ازدواج، خانواده، کودک، جوان و نوجوان، روان‌شناختی، استعدادیابی، تحصیلی،
اگر کارگروه ازدواج ما حمایت شود الان می‌توانیم ضمانت دهیم که ۲۰ درصد طلاق‌ها را کاهش می‌دهیم،
زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سایت مراکز مشاوره تکمیل شده است. حتی الان نوبت‌دهی مشاوره و انجام آزمون‌ها در سایت انجام می‌شود.

۱۹ مرکز مشاوره و ۱۷ مرکز تخصصی مشاوره اسلامی در استان‌ها تأسیس شده است

در بحث مجوز مراکز مشاوره از طریق شورای اعطای مجوزها پیگیری کردیم و نامه‌نگاری‌ها انجام شده است که اعطای مجوز مراکز مشاوره از طریق این شورا صادر شود.

یک کار دیگری که صورت گرفت، این بود که مجتمع مشاوره راه‌اندازی بشود که نامه‌نگاری‌هایش انجام شد و پیش می‌رود.

یک کار دیگر، طرح استعدادیابی فعال و فرایندی است. استعدادیابی موجود در مراکز مشاوره نقطه‌ای و منفعل است. یعنی طلبه باید مراجعه کند و یک بار هم انجام می‌گیرد. طرح استعدادیابی مصوب که از سال آینده ان شاء الله اجرا خواهد شد اطلاعات طلبه را از پیش از طلبگی و در شش سال اول جمع‌آوری می‌کند و بعد از تکمیل در انتهای سال ششم کارنامه جامع استعدادیابی صادر می‌کند.

در موضوع خانواده هم طرح کوثر را 20 سال است که برای خانواده‌های طلاب انجام می‌دهیم و دیگری میز خانواده و مهارت‌های زندگی است که بصورت آنلاین و آفلاین و حضوری در حال انجام است.

دیگر تلاش برای اینکه اساتید مشاور بتوانند کد استادی بگیرند، این‌ها همه‌اش انجام شد. خلاصه اقدامات

- تلاش برای شبکه‌سازی مشاوره؛
- برگزاری دوره‌های مقدماتی و تکمیلی راهنمایی و مشاوره؛
- راه‌اندازی رشته مشاوره اسلامی در سطح سه و سطح چهار؛
- تشکیل کارگروه‌های علمی در گروه‌های ازدواج، خانواده، روان‌شناختی، استعدادیابی، کودک و نوجوان؛
- راه‌اندازی سایت مراکز مشاوره اسلامی سماح حوزه‌های علمیه؛
- تأسیس ۱۹ مرکز مشاوره در استان‌های مختلف؛
- تأسیس ۱۷ مرکز تخصصی برای رشته مشاوره اسلامی؛
- انجام پیگیری‌های لازم برای اخذ مجوز مراکز مشاوره از طریق شورای اعطای مجوزها، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی؛
- پیگیری تأسیس و راه‌اندازی مجتمع مشاوره؛
- طرح استعدادیابی؛
- برنامه‌های مربوط به اداره خانواده، شامل ۲۰ سال برگزاری طرح کوثر برای خانواده طلاب و تشکیل میز خانواده؛
پیگیری صدور کد استادی برای اساتید مشاور؛

آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه در این دیدار ضمن تشکر از ارائه گزارشات گفت:

هم سال جدید و هم اعیاد این ماه را تبریک عرض می‌کنم و پیشاپیش ماه مبارک رمضان را تبریک می‌گویم و شروع می‌کنیم با این دعای شریف که: «اللهم إن لم تکن غفرت لنا فیما مضی من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه»، إن شاء الله.

بحمدالله اولین جلسه جدیِ کاری امسال، به موضوع اخلاق و تهذیب و تربیت و مشاوره اختصاص پیدا کرد. این را به فال نیک می‌گیریم. إن شاء الله سال جدید سال سرشار از توفیقات در همه ابعاد و به خصوص پیشرفت در مباحث تهذیبی و تربیتی و معنوی و روحی و اخلاقی باشد.

همینطور باید از جناب آقای عالم زاده نوری به عنوان یک شخصیت علمی و اخلاقی و جا افتاده حوزوی تقدیر و تشکر کنیم و از همه کاروانی که همراه این معاونت در ستاد و قم و صف در استان‌ها و عمق مدارس علمیه در حال تلاش هستند؛ به همه اینها هم تبریک می‌گویم و از همه آنها هم تشکر می‌کنم و همین طور همه استادان و عزیزانی که در هر بخشی این دغدغه را دارند و نگاه‌‌شان به طلبه نگاه پرورش یک شخصیت جامع و متکامل و متوازن هست. از همه آن‌ها هم بایستی تشکر کرد و برای همه آنها آروزی توفیق داریم.

من یک بازخوانی می کنم از نکاتی که فرمودید یا قبلا گفته شده یا در پیوست آمده است و همراه با نوعی تأکید نسبت به بعضی نکات جدیدی را هم عرض می‌کنم.

واسپاری امور صفی به صف و تمرکز بر امور ستاد

نکته اول که معطوف به فرمایش شماست این است که واسپاری امور صفی به صف و تمرکز ستاد بر امور ستادی اصل کاملا درستی است؛ منتها این به عنوان یک اصل کلی وقتی به تطبیقات می‌رسد، دشواری پیدا می کند. ما هم در این دوره چهار، پنج ساله تأکید بر واسپاری هرچه بیشتر به استان‌ها داشته‌ایم و به استان هم می گوییم به مدارس واسپاری کنند. ستاد ممحض بشود در طرح‌های کلانِ راهبردی که جای دیگری مسئول آن نیست، این تأکید بوده و شاید حدود سی، چهل مورد به خصوص در حوزه مسائل آموزشی انجام شده است. بنابراین، این سیاست کاملا درست است و قبول دارم.

فقط این را تأکید می‌کنم که یک امور اجرایی یا صفی وجود دارد که مشترک هست و در یک نقطه‌ای بایستی تمرکز داشته باشد؛ در این محورها اجرا هم با ستاد است و شکل متمرکز می‌خواهد؛ یک حالت بینابینی دارد.

پس اصل این سیاست کاملا درست است اما در یک جاهایی احتمالا ناچارید که در امور کلان و مشترک ورود اجرایی داشته باشید، حداقل در خطوط کلی اجرایی آنها. البته این نیاز به تأمل دارد که مسئله دقیق باشد.

برای امور تهذیبی به پژوهش نیاز است

شما برای انجام بعضی از برنامه‌ریزی‌های کلان و سیاست‌گذاری‌های جامع یا طرح‌هایتان نیاز به جایی دارید که مطالعات انجام بدهند یا آسیب‌شناسی بکنند؛ برای این نیاز هم بایستی تدبیری داشته باشید. ممکن است بخشی به مرکز مشاوره سپرده شود یا در مجتمع مشاوره اگر پایه‌ریزی بکنید، پژوهش قوی داشته باشید. در هر حال ضرورت دارد که تدبیری بکنید که چند نقطه اتکایی داشته باشید که پشتوانه مطالعاتی و فکری شما باشند؛ این را هم تدبیری برایش بیندیشید.

ما کار مطالعاتی‌مان در مباحث کلان و آسیب‌شناسی‌مان ضعیف است. مطالعات در حوزه شناخت مسائل و شیوه‌های حل آن‌ها یا مطالعات راهبردی معطوف به حوزه تربیت، تقریبا نداریم، مطالعات کلان در شرایط حوزه در مسائل اخلاقی، تربیتی و راه‌هایی که باید پیدا کرد، مکتب‌سازی‌ای که باید انجام داد و خیلی از مسائل دیگر، تقریبا جایی انجام نمی‌شود. این مطالعات هم بنیادی و هم کاربردی و هم راهبردی آن را، فکری بکنید و طرحی برایش تهیه و تدوین بشود. البته معاونت، یک مرکز پژوهشی نیست ولی نیاز دارد. چه کسی می‌خواهد این را تأمین بکند؟! مرکز مطالعات راهبردی حوزه برای این کار کافی نیست.

اینکه حوزه علمیه، «وضع تربیتی‌اش» چگونه است؟ «سنت‌های تربیتی حوزه» چیست؟ ما در دنیای جدید چگونه باید طلاب را تربیت کنیم؟

البته در معاونت‌های دیگر مرکز مدیریت هم همین مشکل را داریم اما این‌جا در معاونت تهذیب و تربیت اهمیت و ضرورت بیشتری وجود دارد. مطالعاتی که جنبه‌های کلانِ راهبردی، برنامه‌ریزی و سیاست-گذاری را پشتیبانی می‌کند.

رویکردهای مقسمی تقویت شود

مطلب سوم که بارها گفته شده و بنده از جامعه المصطفی (صلی الله علیه و آله) هم عرض کرده‌ام و اقداماتی هم در این خصوص انجام شده است، آن است که شما پس از توجه به اقدامات کلان و کلی، رویکرد مقسمی خودتان را تقویت بکنید.

به عبارت دیگر انفاذ رویکردهای تربیتی و نگاه‌های اخلاقی، معنوی و شخصیتی در بقیه سیستم. این یک توصیه کلی است؛ من تقاضایم این است که امسال پیوست درست کنید؛ در بیست محور فکر می‌کنم بشود پیوست تهذیب و تربیت بدهید. از «استاد»، «متن» و «برنامه‌ریزی درسی» تا «امور معیشتی». آزمایشی شروع کنید و پیوست‌های تهذیبی را تهیه و تدوین کنید. فکر می‌کنم بتوانید تا بیست الی سی پیوست را تهیه و تنظیم نمایید که «وضعُ النقاط على الحروف» باشند. در این مورد هم بنده در خدمت شما هستم واقعا. وظیفه بنده هم هست که همراه باشم برای این که آن رویکرد مقسمی را تقویت بکنیم و انفاذ بکنیم این نگاه‌ها را در همه سیستم. شبیه پیوست فرهنگی که حضرت آقا می‌فرمایند، پیوست تربیتی در هر بخشی تهیه و تدوین بشود و احیانا حالا یک سری تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود.

بنده در جامعه المصطفی (صلی الله علیه و آله) می‌گفتم اگر پولی را می‌خواهید به طلبه قرض بدهید، مبلغی را در جایی قرار بدهید که حرز نداشته باشد و طلاب هم آزاد هستند هرچه که می‌خواهند بردارند و بعد برگرداند. حتی اگر مقداری گم شود؛ اشکالی ندارد ولی می‌ارزد به این که آن حس آزادی و انتخاب و بازگرداندن امانت بدون هیچ عامل بیرونی در طلبه تقویت بشود؛ این کار یک شخصیتی به او می‌دهد که فوق همه این حرف‌ها است و فضا را معنوی و اخلاقی می‌کند.

باید پیوست‌هایی با این مشخصات تهیه و تنظیم بشود و به معاونت آموزش یا بخش‌های دیگر گفته شود که اگر می‌خواهید به سمت تربیت راقی‌تر حرکت کنید، این کارها را بایستی انجام بدهید؛ حتی الامکان هم، کمی بیشتر باشند که بتوان بررسی دقیق‌تری در ادامه داشت.

تربیت همگانی باید انجام بگیرد

مطلب چهارم هم که به خوبی اشاره کردید و من هم تأکید بکنم: «همه را عامل خود قرار دادن» است که همگان عوامل تربیت و تهذیب و پیاده‌سازی برنامه‌ها بشوند؛ این همگانی‌سازی کنش‌گران تربیت خیلی سیاست درستی است. برای این هم قواعدی تعریف کنید. مثلا استادی که این ویژگی کنشگری تربیتی را داشته باشد، باید این شاخص‌های پنج‌گانه یا ده‌گانه را دارا باشد؛ حتی آیین‌نامه و ضوابطی تهیه و تنظیم بشود. طلبه‌‌ها هم واقعا در این زمینه‌ها خیلی ظرفیت دارند، حتی برخی از مدارس می‌توانند همه این کارها را به عهده بگیرند. این سیاست هم سیاست درستی است و نیاز به دقت نظر و تأمل بیشتر برای دقیق‌تر کردن امور در این زمینه‌ها دارد تا ضوابط و چارچوب آن مشخص بشود.

آشنایی طلبه با تاریخ حوزه ضرورت دارد

مطلب دیگری که بایستی بر آن تأکید بشود: آشنایی طلبه با تاریخ حوزه و سنت‌ها و سیره‌های علما و بزرگان است. این آشنایی، واقعا معجزه می‌کند و ما در این زمینه هنوز نگاه کلان کلی در مجموعه متون و برنامه‌هایمان نداریم. این کار شما است. این که طلبه ریشه خود را در یک تاریخ پرافتخار و در آن سنت-ها و چهره علمای بزرگ ببیند اثری دارد که چیزی جای آن را نمی‌گیرد. این همان هویت‌سازی است که من در پیام نوروزی روی آن تأکید کردم. به نظرم یکی از مؤلفه‌های مهم در هویت‌سازی این حسّ تاریخی و پیوند و پیوست با بزرگان و علما و با سلف صالح ماست. پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام مجموعه‌ای از کتاب‌ها با عنوان «دیدار با ابرار» دارد، شما می‌توانید در برنامه جامع تهذیبی بگنجانید. این مطلب هم طرح و تدبیر جامعی لازم دارد و تقاضایم آن است که این کار هم انجام بشود.

بازنگری در نظام جامع تهذیب و تربیت لازم است

از آخرین وضعیت نظام جامع تهذیب و تربیت من خبر ندارم ولی شما نظام جامع را بازشناسی و بازسازی کنید.

مطلب دیگر بحث آسیب‌ها است که نیاز به توجه مستمر دارد. ما دائم باید این آسیب‌شناسی‌ها را انجام بدهیم و به آسیب‌شناسی‌های موجود هم با همکاری جاهای دیگر اشراف داشته باشیم.

اینکه آقای رضایی فرمودند که ما برنامه‌ای داریم که با اجرای آن طلاق را 20 درصد کاهش بدهیم واقعا این کار شدنی هم هست و من بسیار خوشحال شدم. ما سال‌ها قبل در شهرمان این کار را کرده‌ایم و الآن هم در حال انجام است. طلاق را با عده‌ای طلبه و مشاور متوقف کرده‌ایم. این آسیب‌شناسی‌ها را مهم بدانید و عدد و رقم تعیین کنید و هدف‌گذاری کنید که مثلا ما این آسیب‌ها را با انجام این اقدامات متوقف کرده، یا کاهش خواهیم داد.

این هم کار خوبی است که اگر به آن چارچوب بدهید و مثلا در هر سال به دو یا چند آسیب به این شکل بپردازید و چند اقدام یا طرح برای آن تعریف کنید و حداقل رشد این آسیب‌ها را در حوزه خانواده، تحصیل، تدریس، اخلاق و ... متوقف نمایید.

توجه همزمان به امور معرفتی اخلاقی و اجتماعی

تقسیمی که شما انجام دادید، تقسیم خوبی است. امور «معرفتی»، «اخلاقی» و «اجتماعی». بنده هم قبول دارم و به هر سه هم باید پرداخت و در هر بخشی باید چارچوب‌هایی تعریف شود و 10 یا 20 محور مشخص بشود. به عبارت دیگر یک برنامه اجرایی برای هر یک از این بخش‌ها باید تعریف کرد. من معتقدم که «راهیان نور» یک برنامه‌ای است که تأمین کننده بخشی از هویت طلبه می‌باشد. در هر سه بخش اگر 7 یا 8 نقطه کلیدی را مشخص بکنید و به تدریج هم در متن برنامه‌ها قرار بگیرد، اهمیت دارد.

امور خانواده بسیار مهم است

امور خانواده را من مهم می‌دانم و واقعا نمی‌شود همه‌اش را مرکز خدمات انجام بدهد؛ با آقایان در مرکز خدمات تعامل بکنید. لااقل طلبه‌ای که در مدرسه علمیه و در نظام آموزشی است نسبت به مسائل خانواده-اش نمی‌توان بی‌تفاوت بود و واقعا وظیفه شرعی ماست؛ مرکز خدمات نمی‌توانند چنین خلأیی را پر کنند، چون مدرسه ندارد و صف ندارد. برنامه اگر می‌خواهد محتوایی بشود، باید برنامه بیاید جایی که دستش از لحاظ استاد و مربی پُر باشد. بنابراین اصلش سیاست درستی است و اگر دیدید که به گیرهایی می‌خورد و نیاز به تغییر در قوانین است آن را برای شورای عالی می‌فرستیم و اصلاحش می‌کنیم.

بحث مشاوره هم موضوع مهمی است؛ البته آقای عالم‌زاده نوری گاهی نقدهایی هم دارند و نقدها هم درست هستند؛ منتها این موضوع را در یک وقت مناسب صحبت می‌کنیم. امور مربوط به مشاوره، از طریق ارجاع ستاد به معاونت تهذیب و تربیت باشد و مسائل مشاوره سپرده شود. ان شاء الله بتوانیم آن مجتمع مشاوره را هم در سال 1401 به جایی برسانیم که پشتوانه خوبی برای کارهای شما باشد.

همچنین یک تشکری درباره دروس اخلاق بکنم. این حرکتی که شروع کردید، چیز خوبی است. إن شاء الله ادامه پیدا بکند، هم در قم و هم در استانها و شهرهای بزرگ درس‌های اخلاق رسمی جا افتاده غیر از درس اخلاق‌های مدرسه‌ای کار بسیار خوبی است که إن شاء الله ادامه، توسعه و تعمیق پیدا بکند.

در هر صورت برای جناب‌عالی و دوستان آرزوی توفیق داریم و امیدواریم واقعا در این وانفسایی که وجود دارد و بعد از هجمه کرونا بتوانیم قدم‌های جدی‌تری را برای سال 1401 إن شاء الله برداریم.