ابعاد پیدا و پنهان دیدار بشار اسد با رهبر انقلاب و مقامات امنیتی کشور

اشاره: تحولات منطقه و جهان به سمت لحظه‌ای شدن حرکت می‌کند. اتفاقات به‌گونه‌ای است که هر لحظه باید مترصد حادثه‌ای جدید بود. رژیم صهیونیستی از طرفی دست و پا می‌زند تا آثار و تبعات دیدار اخیر رهبر معظم انقلاب با بشار اسد را کاهش بدهد و از طرفی به‌ظاهر قدرت خود را در میان اعتراضات عمومی و گسترده مردم فلسطین به غصب سرزمین‌شان نشان بدهد.

از این رو خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، به سراغ دکتر سیدهادی سیدافقهی، دیپلمات اسبق ایران در لبنان و تحلیل‌گر و کارشناس مسائل منطقه رفت تا به ابعاد و پیام‌های حضور بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در ایران و دیدار با رهبر معظم انقلاب را بررسی کند.

رسا ـ پیام‌های حضور بشار اسد در ایران و دیدار هیئت سوریه با رهبر انقلاب چیست؟

دیدار حاضر به لحاظ‌های شکلی، مضمونی، پروتکلی، بصیرتی، محتوایی و قرائت‌ها و تحلیل‌هایی که بعد از آن شکل گرفت، مورد توجه و اهتمام تمام رسانه‌های داخلی و خارجی قرار دارد. چه رسانه‌های طرفدار و دوست دار انقلاب و محور مقاومت و چه رسانه‌های معاند و دشمن انقلاب اسلامی این دیدار را مورد توجه، تحلیل و واکاوی قرار دادند. تا تاکنون از خلال رصد‌هایی که از مطبوعات خارجی، رسانه‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای معاند داشته‌ام، این دیدار بازتاب‌های جدی داشته است.

رسانه‌های معاند و به‌خصوص رسانه‌های وابسته به رژیم صهیونیستی هنوز این مسأله را تعقیب می‌کنند که ترس و وحشت خاصی بر آن‌ها حکمفرما است. بعد از این دیدار گمانه زنی‌هایی مطرح شد که یک دیدار غیررسمی و غیرعلنی نیز میان رهبر انقلاب، بشار اسد و برخی از مقامات امنیتی برگزار شده است. به این دلیل هنوز چیزی از یک منبع رسمی نشنیده‌ایم، من عجله‌ای ندارم که بخواهم قضاوت یا مطلبی ارائه کنم.

ولی همین که این دیدار علنی، رسمی و اظهاراتی بین رهبر معظم انقلاب و جناب آقای بشار اسد مطرح شده است، شکل استقبال، صمیمیت، حرارت، مصافحه و حالت استثنایی که رهبر انقلاب داشتند، از جمله اینکه ماسک نزده بودند و مصافحه کردند. حرف‌های بسیاری فقط پشت تصاویر این ملاقات وجود دارد. در این ملاقات میان رهبر معظم انقلاب و میان آقای بشار اسد تعابیر بسیار زیبا و واقعاً دلداگی‌های ماورای مسائل دیپلماتیک، سیاسی و رسمی وجود داشت.

جمله بسیار درخشانی رهبر انقلاب به‌حق به عنوان مدال افتخار بر سینه بشار اسد نشاندند. ایشان فرمودند شما شخصاً یک آدم شجاع و بانشاطی هستید و سهم شما سهم بی‌نظیری در مسأله شکستن توطئه دشمن در سوریه بود. من این تعبیر را نشنیده‌ام یا کمتر رهبر معظم انقلاب چنین تعریف و تمجیدی در حق یک مسئول بلند پایه خارجی می‌کنند.

در این شرایط باید انگیزه این سفر بررسی شود. منطقه و جهان در چه شرایطی به سر می‌برد؟ اگر بخواهیم در سطح جهانی و بین المللی بررسی کنیم، بحث اوکراین، تحولات منطقه و جهان را در بعد نظامی، امنیتی، سیاسی و اقتصادی بررسی کنیم، خواهیم دید که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. بحث‌هایی درباره گرانی‌ها، احتمال جنگ جهانی سوم، جنگ هسته‌ای و ... همه را درگیر این مسأله کرده است.

تمام تحلیل‌گران، روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و ... اعتکاف کرده‌اند تا نتیجه بحران و درگیری‌ها را ببینند. اظهارات متناقضی که میان اتحادیه اروپا، اعضای ناتو و اروپا و آمریکا مسائلی است که در این شرایط در سطح جهانی از یک سو و تحولات منطقه که مسأله فلسطین در رأس قرار دارد. تحولات کم نظیری در فلسطین در حال وقوع است.

علمیات استشهادی، قیام مردم کرانه غربی و فلسطینی‌های ۱۹۴۸، اعلام آماده‌باش و هشدار سازمان‌های جهادی فلسطینی به رژیم صهیونیستی و... همگی جای دقت و تأمل دارد. ظهور سلاح در کرانه غربی یکی از آرزو‌ها و خواسته‌های رهبر انقلاب بود که فرمودند کرانه غربی باید مسلح شود. امروز اردوگاه جنین و اردوگاه رام الله برای چندمین بار شاهد رخداد درگیری‌های مسلحانه هستیم.

تحولات یمن نیز در آستانه فروپاشی آتش بس پیشنهادی سازمان ملل است. روز جهانی قدس نیز امسال یک دریا و اقیانوس مواج بشری را به نفع مسأله فلسطین و آزاد سازی قدس شاهد بودیم. حملات وحشیانه پلیس رژیم صهیونیستی به مسجد الاقصی و سخنرانی آتشین سیدحسن نصر الله نیز هست که در چنین جو زمانی و مکانی این ملاقات صورت می‌گیرد؛ بنابراین حرف‌ها بسیاری باید در میان رهبر انقلاب و آقای بشار اسد مورد بررسی معالجه و راهیابی قرار بگیرد.

مسأله احتمال خروج نیرو‌های روسی از برخی از پایگاه‌ها در خاک سوریه به طور جدی مطرح است. مقامات روسیه منکر نشده‌اند و گرچه به‌طور رسمی اعلام نکرده‌اند که ما می‌خواهیم از برخی از پایگاه‌ها خارج شویم؛ اما من این مسأله را در برخی از پایگاه‌های مطبوعاتی مثل اسپوتنیک خوانده‌ام. کرملین و مقامات رسمی این خبر را نه تکذیب و نه تصدیق کرده‌اند.

باید صبر کنیم تا متوجه شویم چه حجمی از نیرو‌ها می‌خواهند خارج شوند؟ چه زمانی می‌خواهند خارج شوند؟ از کدام پایگاه‌ها خارج می‌شوند؟ چه نیرویی جایگزین این خلاء می‌شود تا توازن میدانی و معادله بازدارندگی در سوریه به نفع دشمنان سوریه از جمله آمریکا، رژیم صهیونیستی، نیرو‌های تروریستی و ترکیه مختل نشود؟

بنابراین فلش گمانه زنی‌ها به سمت ایران و نقش بی‌بدیل نیروی قدس تغییر پیدا می‌کند. یاد سردار بزرگوار شهید حاج قاسم سلیمانی نیز که بر زبان رهبر انقلاب و هم بر زبان آقای بشار اسد جاری شد که از نقش ایشان در تحولات سوریه تجلیل و قدردانی شد. چه کسی می‌خواهد این خلاء را پر کند؟

مسأله دیگر عکس العمل رسانه‌های دشمن به‌خصوص رژیم صهیونیستی است. آن‌ها به‌شدت به وحشت افتاده‌اند. اگر بر فرض ایران و نیروی قدس، بلکه هر نظام دیگری تحت هر عنوانی، مانند حزب الله لبنان یا دیگر گروه‌های جهادی غیر سوری مانند عراقی، افغانستانی، پاکستانی و دیگر کشور‌ها بخواهند وارد شوند. آیا این نیرو‌های جایگزین مستقر شوند، عملیاتی و آفندی خواهند بود یا پدافندی عمل خواهند کرد؟

صحبت‌های بسیار خوبی در بعد اقتصادی نیز مطرح شد. رهبر انقلاب مسأله بازسازی سوریه را مطرح کردند و فرمودند سوریه امروز بسیار قوی‌تر از گذشته است؛ هرچند ویرانی و خرابی‌ها وجود دارد. جایگاه و اقتدار امروز سوریه بعد از پیروزی بر تروریسم و توطئه‌های بین‌المللی، مستحکم‌تر شده است. رهبر انقلاب یک امای بزرگی را فرمودند که این کافی نیست و شما باید به سرعت و با جدیت مسأله بازسازی سوریه را دنبال کنید تا ویرانی و خرابی‌هایی که دشمن؛ چه داخلی و خارجی پدید آورده‌اند و به دوش مردم سوریه گذاشته‌اند، به‌سرعت مسیر قطار بازسازی ریل گذاری شود و تبعاً نقش بی‌بدیل جمهوری اسلامی ایران در مسأله بازسازی و اولویت ذی‌حق ایران در بازسازی، آن‌گونه که در مستشاری دنبال شد، فرصت بسیار طلایی است تا شرکت‌های دولتی، خصوصی و دانش بنیان با حضور منسجم و برنامه ریزی شده‌ای در دراز مدت، به بازسازی سوریه بپردازند.

روس‌ها نمی‌توانند امروز در معادله بازسازی نقش محوری را ایفا کنند؛ چون خودشان درگیر بحران اوکراین هستند. کشور‌های دیگر نیز تازه در حال آشتی با دولت سوریه هستند. خیلی از کشور‌هایی که در حال افتتاح سفارت‌هایشان هستند، مانند عربستان سعودی از حامیان تروریسم در سوریه بودند و در ویرانی سوریه نقش دارند. مسأله حاضر می‌تواند هرچه سریع‌تر با امضای یک سند ملی بین سوریه و ایران محقق شود.

جناب آقای رئیسی در دیدار با جناب آقای بشار اسد نیز خواستار خروج نیرو‌های بیگانه اشغال‌گر از سوریه شدند که نظر من را بسیار جلب کرد. اولین بار از زبان مقام رئیس جمهور ایران به این صراحت و شفافیت شنیده‌ام که نسبت به حضور نیرو‌های بیگانه اظهار نظر کرده‌اند. دو کشور مشخصاً خاک سوریه را اشغال کردند، یکی آمریکا است که در شمال شرق سوریه استقرار دارد. آن‌ها در حمایت از تروریست‌ها فعال هستند؛ ولی حضور انبوهی ندارند، بلکه شکل حضور آن‌ها فرماندهی، لجستیکی و مستشاری است.

ترکیه نیز در شمال سوریه مناطق زیادی را در خود استان ادلب اشغال کرده‌اند. حتی آن‌ها پرچم ترکیه در سازمان‌های اداری نصب کرده‌اند. کتاب‌های درسی ترکیه را در مدارس این منطقه آموزش می‌دهند و مهر رسمی ادارات مناطق اشغال شده سوریه نیز در مکاتبات و مراسلات اداری نیز تحت نظر کشور ترکیه است.

هنوز ابعاد مختلف این سفر به‌طور کامل کشف نشده؛ ولی تا کنون می‌دانیم که این یک سفر استثنایی، مهم و راهبردی به شمار می‌رود که ابعاد مختلفی نیز دارد. تصمیمات مهم و راهبردی هم در سطح روابط دوجانبه و هم در سطح منطقه غرب آسیا و محور مقاومت اتخاذ شده است.

رسا ـ مناطق جولان چگونه به تصرف نیرو‌های ارتش اسرائیل درآمد و چرا تا کنون به دولت سوریه بازگردانده نشده است؟ اساساً اهمیت این مناطق به چه دلیل است؟

منطقه دیگری هم که تحت تصرف نیرو‌های اشغالگر قرار دارد، منطقه جولان است. جولان دو قسمت دارد؛ یک قسمت آن که قسمت عمده آن است، از نظر اقتصادی دارای منطقه‌ای توریستی و منابع آبی است که آن‌ها شهرک‌ها و پایگاه‌هایی را تأسیس کرده‌اند. بخش دیگر آن نیز در اختیار سوریه است.

جمهوری اسلامی ایران کشور لبنان یا محور مقاومت قطعاً برای بازپس‌گیری ارتفاعات اشغال شده جولان که از سال ۶۷ میلادی به‌تصرف رژیم اشغال‌گر در آمده است، برنامه‌ای دارند. منطقه راهبردی جولان اهمیت راهبردی و سوق الجیشی، هم اهمیت امنیتی و نظامی و هم اهمیت اقتصادی، تجاری، گردشگری و انرژی دارد.

جولان به لحاظ راهبردی به اراضی داخل سوریه، لبنان و فلسطین اشغالی اشراف دارد. متأسفانه زمان ترامپِ تروریسم که بسیاری از قوانین بین‌المللی، معاهدات و کنوانسیون‌ها را زیر پا گذاشت، زمان نخست وزیری نتانیاهو از پیش خودش اعلام کرد جولان جزو قلمروی جغرافیایی اسرائیل به‌شمار می‌رود که برخلاف تمام قطعنامه‌های شورای امنیت و سازمان ملل است که سرزمین‌های اشغالی قابل مصادره و الحاق به دشمن متجاوز نیستند.

مرحوم شهید سمیر قنطار که قدیمی‌ترین اسیر لبنانی در زندان‌های رژیم صهیونیستی بود، به‌محض آزادی با هماهنگی حزب الله و شهید جهاد مغنیه در ارتفاعات جولان به ایجاد تشکیلات نظامی و مقاومتی اقدام کردند. شهید جهاد مغنیه نیز در همانجا شهید شد. مسأله ارتفاعات جولان فراموش شدنی نیست، رهبر انقلاب، بشار اسد، گروه‌های فلسطینی، سید حسن نصرالله و ... مرتب مسأله جولان را در کنار سایر اراضی اشغال شده مطرح می‌کنند؛ چرا که منطقه‌ای بسیار حساس است.

محور مقاومت و نیرو‌های سوری بعد از جایگزینی نیرو‌های روسیه، دستشان برای عکس العمل و درگیری با رژیم صهیونیستی بازتر خواهد شد. حضور روس‌ها با شروطی مانند عدم پاسخگویی جدی سوری‌ها نسبت به تجاوزات رژیم صهیونیستی به داخل خاک سوریه بود؛ اما با این جابه‌جایی گرچه آن‌ها ۱۰۰ درصد خاک سوریه را ترک نخواهند کرد؛ اما پایگاه‌های دریایی‌شان را به‌خاطر حفظ دسترسی به آب‌های آزاد دنیا و سواحل مدیترانه حفظ می‌کنند.

رسا ـ سخنان سیدحسن نصرالله مؤیدی بر آزاد سازی جولان است؟

من صحبت‌های آقای نصرالله را فراتر از یادآوری مسأله جولان و آمادگی برای آزاد سازی جولان می‌دانم. همزمان با تحولات داخل سوریه که نیرو‌های روسی می‌خواهند خارج شوند، بزرگ‌ترین مانور تاریخ اسرائیل درحال برگزار شدن است. امکان دارد هر لحظه به مراکز حزب الله حمله کنند تا فرآیند انتخابات را بهم بریزند.

این روز‌ها انتخابات پارلمانی لبنان در حال برگزاری است. لبنانی‌های خارج از کشور آرای خود را دادند و بزودی انتخابات در داخل لبنان شروع می‌شود. پیش‌بینی و تحلیل‌های آگاهان سیاسی منطقه این است که قطعاً نیرو‌های شیعه اعم از حزب الله، جنبش امل و همپیمانان آنان تحت عنوان هشت مارس پیروز انتخابات خواهند شد. از طرفی با استعفای سعدالدین حریری و خروج از صحنه فعالیت‌ها و مبارزات سیاسی شکاف عمیقی در جبهه ۱۴ مارس میان اهل سنت از سویی و مسیحی‌ها و اهل سنت ایجاد شد.

به همین جهت می‌توان گفت امکان دارد هر لحظه اسرائیل برای خلع سلاح حزب الله و عدم اجازه برای مسلط شدن نیرو‌های مقاومت در پارلمان، حادثه‌ای را بیافرینند.

در یک جمله منطقه و جهان آبستن حوادث تکان دهنده و غافلگیر کننده‌ای است. رهبر انقلاب درباره بحران اوکراین فرمودند دنیا در آستانه تغییر نظم بین المللی است که ممکن است خروجی جنگ روسیه و اوکراین تعدد قطب‌های جهانی شود و از حالت تک محوری خارج شود. به نظر من این مسأله جدی است و بزودی صحبت‌های سیدحسن نصرالله به سطح آماده باش نیز ارتقاء پیدا خواهد کرد.

رسا ـ از وقت و مطالب ناب و خوبی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید بسیار تشکر می‌کنم.