شبکه‌سازی تشکیلاتی امام عسکری از نگاه رهبری

به گزارش گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، شناخت و معرفت به سیره و زندگی ابر شخصیت‌های تأثیرگذار عالم، درس‌های فراوانی برای جوامع انسانی به دنبال دارد. یکی از این شخصیت‌ها، که سیره رفتاری و گفتاری وی درس‌های اخلاقی و تربیتی زیادی برای خانه و خانواده، فرد و جامعه، نوجوان و جوان به دنبال دارد، وجود مقدس امام حسن عسکری علیه‌السلام است. شخصیتی که عبودیت و بندگی، سیاست و کیاست، شجاعت و شهامت، علم و عالمیت، پاکی و عصمت، صبر و استقامت، مواسات و همدلی ... از جمله شاخصه‌های سیره فردی و اجتماعی آن امام همام شمرده می‌شود.

یکی از نگاه‌های جامعی که زندگی امام حسن عسکری علیه‌السلام را مورد دقت، تحلیل و بررسی خود قرار داده است، نگاه عالمانه مقام معظم رهبری است. نگاهی که ذو ابعاد و حاکی از عمق فکری حضرت ایشان به این مسأله دارد. وی امام را دلسوز مردم و الگویی کامل برای اهل ایمان به‌ویژه جوانان می‌داند و می‌فرماید: «... امام عسکری سلام‌الله‌علیه ... می‌تواند الگوی همه‌ مؤمنان، به‌خصوص جوانان باشد. این امامی که موافقان و مخالفان، همه، اعتراف کردند به فضل او، به علم او، به تقوای او، به طهارت او، به عصمت او، به شجاعت او در مقابل دشمنان، به صبر و استقامت او در برابر سختی‌ها.»[1]

یکی از نکات برجسته زندگی امام که در نگاه رهبری مورد بررسی و دقت تحلیلانه وی قرار گرفته است، موضوع شبکه‌سازی و ایجاد تشکیلات در جامعه اسلامی است.

شبکه‌سازی و ایجاد تشکیلات در جامعه اسلامی از سوی امام علیه‌السلام بستر را برای ارتباط‌گیری با جهان اسلام فراهم می‌کرد. ارتباطی که می‌توانست در قالب این ساختار، خدمات زیادی نصیب مسلمانان و شیعیان کند. در اندیشه رهبری امام عسکری علیه‌السلام امامی نبود که گوشه‌ای بنشیند و تنها به عبودیت و بندگی و پاسخ به مسائل شرعی مردم مثل نماز و روزه یا طهارت و نجاسات بپردازد بلکه امام با یک شبکه‌ی عظیم تبلیغاتی و تعلیماتی، توانست با سرتاسر دنیای اسلام ارتباط برقرار کند؛[2] رابطه‌ای که جنس آن دفاع از مظلوم، هدایت مردم، حرف زدن با مردم، رفع مشکلات مردم و رتق و فتق امور فکری، معنوی و مادی شیعیان بوده است.[3]

این سخنان - که برگرفته از شواهد تاریخی است - نشان می‌دهد با افزایش شمار شیعیان در برخی مناطق و یا مهاجرت برخی از آنان به مناطق دوردست -که به خاطر تأمین معاش یا ظلم حکومت صورت می‌گرفت- وکلایی از سوی امام‌علیه‌السلام برای رفع مشکلات امور شیعیان در آن شهرها معرفی می‌شد تا از این طریق مشکلات آنان برطرف شود،[4] چنان‌که امام علیه‌السّلام فقط در محدوده ایران، با شیعیان حاضر در خراسان و جبال و گرگان گرفته تا قم و اهواز از طریق وکلا، ارتباطی مطمئن برقرار نمودند.[5]

در اندیشه مقام معظم رهبری، طرفداران راه حق و حقیقت و مبارزه‌گران فکری و جهادی، به شدت مورد حمایت و علاقه امام حسن عسکری علیه‌السلام بودند و آنها در نزد امام همانند خویشان درجه یک که در یک تشکیلات اجتماع کردند، محسوب می‌شدند؛ ایشان در این‌باره می‌فرماید: « امام حسن عسکری علیه‌السلام حزب طرف‌دار خود را نزدیک خودش می‌داند و می‌فرماید که میان ما و شما خویشاوندی نزدیک است. یعنی قوم‌وخویش درجه‌ی یک هستیم، مثل پدر و فرزند، مثل برادر؛ و مؤمن برادر مؤمن است! یعنی ارتباط میان دو مؤمن، پیوند برادریِ پدر و مادری است، نه برادریِ ناتنی. مؤمن کیست؟ آن کسی که دنبال راه امام عسکری علیه‌السلام است و این همان ارتباط مستحکم تشکیلاتی است میان امام و پیروانش.»[6]

در نگاه رهبری، زمان امامان رضا، جواد، هادی و عسکری علیهم‌السلام، ارتباطات شیعه از همیشه گسترده‌تر بوده است. معظم له در یکی از سخنان خود به این امر اشاره نموده و فرمودند: «در هیچ زمانی ارتباط شیعه و گسترش تشکیلاتی شیعه در سرتاسر دنیای اسلام، مثل زمان حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری نبوده است. وجود وکلا و نواب و همین داستان‌هایی که از حضرت هادی و حضرت عسکری نقل می‌کنند - که مثلاً کسی پول آورد و امام معین کردند چه کاری صورت بگیرد - نشان‌دهنده‌ی این معناست. یعنی علی‌رغم محکوم بودن این دو امام بزرگوار در سامرا، و قبل از آنها هم حضرت جواد به نحوی، و حضرت رضا (سلام‌الله‌علیه) به نحوی، ارتباطات با مردم همین‌طور گسترش پیدا کرد.»[6]

بنابر این مبارزه و به‌ویژه فعالیت تشکیلاتی امام در قالب‌های مختلفی شکل می‌گرفت و هرگز تعطیل نمی‌شد. ایشان اگر چه این تشکیلات را به سبب فضای خفقان سیاسی پنهان انجام می‌داد اما توانست این تشکیلات منسجم را که از زمان امام صادق علیه‌السلام شکل گرفته بود، پرورش دهد و با اینکه دولت وقت عباسی، سخت‌ترین خفقان و مراقبت‌های سیاسی را نسبت به امام و علویان داشتند، ولی امام در قالب همین شبکه وکالت و دستگاه تشکیلاتی شیه و جهان اسلام را راهبری فکری و مدیریت مالی می‌کردند.

محمد زاهدی مقدم

پی‌نوشت:
[1]. بیانات دیدار اقشار مردم و خانواده شهدا و ایثارگران ۱۳۹۰/۱۲/۱۰.
[2]. بیانات معظم له پس از مراسم روضه حضرت امام حسن عسکری(ع)، ۱۳۸۲/۲/۲.
[3]. سیره امام حسن عسکری(ع)؛ الگوی جوانان،
[4]. طوسی، الغیبة، ص۳۵۴.
[5]. ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۴۲۵.
[6]. بیانات معظم له در ۱۳۸۴/۵/۱۸.