نقش ذات و ابزار انگاری فضای مجازی در حکمرانی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام قائم مقامی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم در نشست «نقش ذات انگاری و ابزار انگاری فضای مجازی در حکمرانی» از سلسله نشست‌های علمی پژوهشی «دین و حکمرانی اسلامی فضای مجازی» که به همت دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی مرکز ملی فضای مجازی به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد، گفت: راسل از متفکرین غربی در اول کتاب تاریخ فلسفه غرب که کتاب مهمی است بحث جالبی را درباره وضعیت غربی بیان می‌کند.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم ادامه داد: او اعتراف می‌کند که غرب سه مرحله داشته، یک مرحله قدیم که به روم و یونان باستان ربط دارد، مرحله دوم حاکمیت کلیسا است که حدود هزار سال طول می‌کشد و از قرن چهار تا چهاردهم میلادی است که تحت عنوان قرون وسطی شناخته می‌شود و دوره سوم نیز دوره از قرن 14 و 15 به این طرف است که از رنسانس شروع می‌شود و به دوره جدید یا مدرن تعبیر می‌گردد.

حجت الاسلام قائم مقامی افزود: او می‌گوید دوره اول عامل نظم در تمدن و حاکمیت غربی زور، قدرت نظامی، قدرت سخت، خشونت و ... بودند، دوره دوم عامل اصلی دیگر زور نبود و آن کلیسا بود، او می‌گوید که غرب مدرن مجدداً درحال حرکت به سمت زور است که نقش کلیسا محو شده و علم نقش پیدا می‌کند که راسل این موضوع را علامت نابودی و هرج مرج می‌داند.

وی با تأکید بر ضد دین بودن راسل اظهار داشت: اما راسل می‌گوید که در دوره دوم کلیسا، عامل انتظام دهنده فکر بود؛ زیرا کلیسا مبتنی بر فکر بود و دوره سوم فاقد فکر شده است و فقط برای ایجاد نظم به طرف زور حرکت می‌کند که افق نابودی و اضمحلال است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم افزود: زمان هر چه جلوتر می‌رود بعد تکنولوژی بودن علم بیشتر می‌شود تا به چیزی که الآن در اختیار ماست می‌رسد، غرب در انتهای دوره مدرن خود، فاقد فکر شده است و دیگر فکر ندارد، حتی به معنایی که غربی‌ها آن را می‌پذیرند، این صنعت، تکنولوژی و فن است، راسل پیشنهاد می‌کند برای ادامه حیات غرب، باید غرب به سمت مبنای دوره دوم حرکت کند تا بتواند باقی بماند.

حجت الاسلام قائم مقامی فضای مجازی را کاملاً تکنولوژیک، فنی و تکنیک دانست و توضیح داد: سه نظر درباره نسبت تکنولوژی با حق و باطل بر اساس حصر عقلی می‌توان برای آن درنظر گرفت که چهارمی ندارد؛ اول اینکه نسبت به حق و باطل نظری ندارد، دوم اینکه دیگر فضای مجازی ابزار نیست و فقط با فرهنگ غرب سنخیتی خاص دارد و با کسانی است که این تکنولوژی را ایجاد کرده‌اند و سوم این است که رسانه را دارای ذاتی می‌داند؛ اما ذات آن فرهنگ نیست.

وی با بیان قابل استفاده نبودن دیدگاه اول و وجود مؤیداتی برای دیدگاه دوم ابراز داشت: غربی‌ها بسیار استادانه‌تر از رسانه‌ها استفاده می‌کنند؛ اما به نظر من دیدگاه سوم صحیح است؛ زیرا ذات فضای مجازی به گونه‌ای است که با حق تناسب دارد و باطل به صورت عرضی از فضای مجازی استفاده می‌کند که در اینجا بحث حکمرانی و مدیریت در فضای مجازی مطرح می‌گردد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم در بیان راه اعمال شدن نظر سوم توضیح داد: شهید آوینی فرمودند می‌شود؛ اما سخت است و مسأله را ساده نگیرید، این برای شماست، مال من است و نمی‌توانیم استفاده کنیم که باید برویم از صفر شروع کنیم یا باید چیز دیگری را ایجاد کنیم؟ تعبیر شهید آوینی این است که رسانه حجابی دارد که باید خرق شود.

حجت الاسلام قائم مقامی ادامه داد: خرق حجاب تنها درصورتی است که بتوانیم ارتباط ویژه‌ای با ولایت داشته باشیم، فقط پدیده ولایت که در ارتباط مستقیم الهی است می‌تواند پرده را کنار بزند و آنچه را که برای شما است را به شما باز گرداند که نباید فراموش کرد که ما باید تکنولوژی را فتح کنیم.