ارزنده ترین زینت

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، «حجاب» در لغت به معنى چيزى است كه در ميان دو شى‏ء «حائل» مى‏ شود. در قرآن مجيد نيز اين كلمه همه جا به معنى «پرده» يا حائل به كار رفته است. در كلمات فقها از قديمترين ايام تا كنون در مورد پوشش زنان معمولا كلمه «ستر» به كار رفته است. به كار رفتن كلمه «حجاب» در پوشش زنان اصطلاحى جدید است.

بر اساس آنچه امروزه در میان مسلمانان فارسی زبان به کار می رود، مراد از حجاب، «پوشش اسلامی» است و مراد از پوشش اسلامي زن، به عنوان يكی از احكام وجوبی اسلام، اين است كه زن، هنگام معاشرت با مردان، بدن خود را بپوشاند و به جلوه گری و خودنمايی نپردازد. حجاب دارای دو بُعد ايجابی و سلبی است. بُعد ايجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمايی به نامحرم است؛ و اين دو بُعد بايد در كنار يكديگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود.

اگر به معنای عام، هر نوع پوشش و عمل مانع از وصول به گناه را حجاب بناميم، حجاب می تواند اقسام و انواع متفاوتی داشته باشد: مثل حجاب در «نگاه»، حجاب در «گفتار» و «حجاب رفتاری» در مقابل نامحرم. بنابراین مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حريم قايل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحای مختلف رفتار، مثل نحوه ی پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است.

هدف و فلسفه‌ی حجاب

هدف از تشریع حجاب اسلامی و فلسفه ی حجاب و پوشش چیست؟

‌ هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، قرب به خداوند است که به وسیله ی تزکیه ی نفس و تقوا به دست می‌اید:

اِنَّ اَکرَمَکمْ عِنْدَ اللَّهِ اَتْقاکمْ؛ بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شماست.

هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْاُمِّیینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یتْلُوا عَلَیهِمْ ایاتِهِ وَ یزَکیهِمْ وَ یعَلِّمُهُمُ الْکتابَ وَ الْحِکمَهَ وَ اِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ؛

اوست خدایی که میان عرب امّی (قومی که خواندن و نوشتن هم نمی‌دانستند) پیغمبری بزرگوار از همان قوم برانگیخت، تا بر انان وحی خدا را تلاوت کند و انها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاک سازد و کتاب سماوی و حکمت الهی بیاموزد؛ با ان که پیش از این، همه در ورطه ی جهالت و گمراهی بودند.

از قرآن کریم استفاده می‌شود که هدف از تشریع حکم الهی، وجوب حجاب اسلامی، دست یابی به تزکیه ی نفس، طهارت، عفت و پاکدامنی است. ایاتی هم‌چون:

قُلْ لِلْمُوْمِنِینَ یغُضُّوا مِنْ اَبْصارِهِمْ وَ یحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِک اَزْکی لَهُمْ؛ای رسول ما مردان مومن را بگو تا چشم‌ها از نگاه ناروا بپوشند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند، که این بر پاکیزگی جسم و جان ایشان اصلح است.

وَ اِذا سَاَلُْتمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْیَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِکمْ اَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ وَ قُلُوبِهِنَّ؛ و هرگاه از زنان رسول متاعی می‌طلبید از پس پرده بطلبید، که حجاب برای ان که دل های شما و انها پاک و پاکیزه بماند بهتر است.

وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللاَّتِی لا یرْجُونَ نِکاحاً فَلَیسَ عَلَیهِنَّ جُناحٌ اَنْ یضَعْنَ ثِیابَهُنَّ غَیرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزِینَهٍ وَ اَنْ یسْتَعْفِفْنَ خَیرٌ لَهُنَّ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ و زنان سالخورده که از ولادت و عادت بازنشسته اند و امید ازدواج و نکاح ندارند، بر انان باکی نیست که اگر اظهار تجملات و زینت خود نکنند، نزد نامحرمان جامه‌های خود را از تن برگیرند و اگر بازهم عفت و تقوای بیش تر گزینند، بر انان بهتر است و خدا به سخنان خلق شنوا و اگاه است.

یا اَیهَا النَّبِی قُلْ لِاَزْواجِک وَ بَناتِک وَ نِساءِ الْمُوْمِنِینَ یدْنِینَ عَلَیهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِک اَدْنی اَنْ یعْرَفْنَ فَلا یوْذَینَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً؛ ای پیغمبر با زنان و دختران خود و زنان مومنان بگو که خویشتن را به چادرهای خود فروپوشند که این کار برای این که انها به عفت و حریت شناخته شوند تا از تعرض و جسارت (هوس‌رانان) ازار نکشند بر انان بسیار بهتر است و خدا در حق خلق، امرزنده و مهربان است.

چون نگاه به نامحرم توسط مردان، باعث تحریک و تهییج جنسی انان و در نتیجه منجر به فساد می‌شود، خداوند در کنار دستور حجاب و پوشش بدن به بانوان، به مردان نیز دستور به حجاب و پوشش چشم داده و نگاه به نامحرم را بر انان حرام کرده است؛ چنان‌که از امام رضا(ع) نقل شده است:

حُرّم النظر الی شعور النساء المحجوبات بالازواج و غیرهنّ من النساء لما فیه من تهییج الرجال و ما یدعوا التهییج الی الفساد و الدخول فیما لا یحلّ و لا یجمل؛(وسایل الشیعه، صدوق، ج٢٠، ص ١٩٣)

 نگاه به موهای زنان با حجاب ازدواج کرده و بانوان دیگر، از ان جهت حرام شده است که نگاه، مردان را برمی‌انگیزد و انان را به فساد فرا می‌خواند در انچه که ورود در ان نه حلال است و نه شایسته.

از مجموع ایات و حدیث فوق به خوبی استفاده می‌شود که هدف و فلسفه ی وجوب حجاب اسلامی، ایجاد تزکیه ی نفس، طهارت و عفت و پاکدامنی در بین افراد جامعه، و ایجاد صلاح و پیش گیری از فساد است.

آثار و فواید حجاب در اجتماع

۱.حجاب عامل مصونیت 

حجاب حبس و زندان زن نیست، بلکه برای مصونیت او لازم است، زیرا برای جلوگیری از سوء استفاده شهوانی و تجاری راهی مناسبتر از حفظ حجاب و ایفای نقش اجتماعی در چارچوب عفاف نمی باشد. در این باره قران کریم می فرماید: (یا اُّیهَا النَّبِی قُلْ لاَزْواجِکَ وَ بناتِکَ وِ نساءِ اْلمُوْمِنِینَ یدْنینَ عَلیهِنَّ مِنْ جَلاِبیبِهِنَّ ذِلکَ اَدْنی اَنْ یعْرَفْنَ فَلاُ یوْذَینَ وَ کانَ الَّلهُ غَفُورًا.) (الاحزاب، ٥٩) "ای پیغمبر به زنان و دختران خود و زنان مومنان بگو که خویشتن را به چادرهای خود فروپوشند که این کار برای این که انها به عفت و حریت شناخته شوند تا از تعرض و جسارت (هوس رانان ) ازار نکشند بر انان بسیار بهتر است و خدا در حق خلق ، امرزنده و مهربان است. "

۲.حجاب عامل تمییز ساحت خانواده از ساحت اجتماع و کار

حجاب عامل حفظ و استیفای نیروی کار در سطح جامعه است. در مقابل، بیحجابی و بدحجابی که باعث کشاندن لذت های جنسی از محیط و کادر خانواده به اجتماع و در نتیجه، تضعیف نیروی کار افراد جامعه میگردد. بدون تردید، مردی که در خیابان، بازار، اداره، کارخانه و. . . همواره با قیافه های محرّک و مهیج زنان بدحجاب و ارایش کرده مواجه باشد، تمرکز نیروی کار او کاهش مییابد، برخلاف نظام ها و کشورهای غربی، که میدان کار و فعالیت های اجتماعی را با لذت جوییهای جنسی درهم میامیزند، اسلام میخواهد با رعایت حجاب و پوشش، محیط اجتماع از این گونه لذت ها پاک شده و لذت های جنسی، فقط در کادر خانواده و با ازدواج مشروع انجام شود. (مساله حجاب ، مطهری، ص ٨٤-٩٤)

تفکیک حوزه کار و تلاش از حوزه خصوصی و امور مربوط به خانواده در یک جامعه، قطعا موجب دقت، خلاقیت و تمرکز در فعالیتهای روزانه و امور اجتماعی می گردد و صد البته که متقابلا حفظ حجاب و محدود ساختن امور شخصی و لذتهای جنسی در محیط خانه ، در چارچوب اخلاق و شریعت اسلام باعث حفظ و انسجام خانواده می گردد و این امر، باعث پیوند و اتصال قویتر زن و شوهر و در نتیجه استحکام بیش تر کانون خانواده میگردد؛ و برعکس، فقدان حجاب باعث انهدام نهاد خانواده است. (غلامعلی حداد عادل ، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، ص ٦٩٧٠)

اثرات اجتماعی بی حجابی

1- سست شدن بنیان خانواده

خانواده که از اهمیت فوق العاده در جامعه اسلامی برخوردار است نباید در معرض هوی و هوسهای سیری ناپذیر قرار گرفته و منهدم شود زیرا شیوع بی حجابی در سطح جامعه از یک طرف مردان را به لاابالیگری می کشاند و از طرف دیگر زنان جامعه را در یک مسابقه خود ارایی پایان ناپذیر می کشاند و در نهایت والدین را نسبت به فرزندان بی مسیولیت می کند.

شهید مطهری در این خصوص می فرمایند: "شک نیست که هر چیزی که موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زوجین گردد برای کانون خانواده مفید است و در ایجاد ان باید حداکثر کوشش مبذول شود و بالعکس هر چیزی که باعث سستی روابط زوجین و دلسردی انان گردد به حال زندگی خانوادگی زیانمند است و باید با ان مبارزه کرد.

اختصاص یافتن استمتاعات و التذاذهای جنسی به محیط خانوادگی و در کادر ازدواج مشروع، پیوند زن و شوهری را محکم میسازد و موجب اتصال بیشتر زوجین به یکدیگر میشود.

فلسفه پوشش و منع کامیابی جنسی از غیرهمسر مشروع، از نظر اجتماع خانوادگی این است که همسر قانونی شخص از لحاظ روانی عامل خوشبخت کردن او به شمار برود؛ در حالی که در سیستم ازادی کامیابی، همسر قانونی از لحاظ روانی یک نفر رقیب و مزاحم و زندانبان به شمار میرود و درنتیجه کانون خانوادگی براساس دشمنی و نفرت پایه گذاری میشود.

علت اینکه جوانان امروز از ازدواج گریزانند و هر وقت به انان پیشنهاد میشود، جواب میدهند که حالا زود است، ما هنوز بچه ایم و یا به عناوین دیگر از زیر بار ان شانه خالی میکنند همین است؛ و حال انکه در قدیم یکی از شیرین ترین ارزوهای جوانان ازدواج بود. جوانان پیش از انکه به برکت دنیای اروپا کالای زن اینهمه ارزان و فراوان گردد (شب زفاف را کم از تخت پادشاهی) نمیدانستند." (مرتضی، مطهری، مجموعه اثار، ج ١٩، ص: ٤٣٨)

2- افزایش ناامنی و خیانت

امنیت که از لوازم ضروری جامعه بشری است قطعا با شیوع بی حجابی متزلزل خواهد شد. از متون دینی این چنین به دست میاید که امنیت از نعمتهای بزرگ خداوند و مقدم بر سایر نیازمندیهای بشر است، مخصوصا اگر این مفهوم مرتبط با فضای عاطفی و خانوادگی جامعه باشد.

هر انچه مفید برای تدارک امنیت است به عنوان مقدمه این ارزش ضرورت پیدا خواهد کرد و صد البته که حجاب یکی از عوامل مهم تدارک امنیت اجتماعی است .

3- کم شدن ارزش و احترام زن در خانواده و جامعه

اسلام برای زن احترام ویژه ای قایل است و از هر جهت سعی می شود که حرمت زن و شان او مخدوش نشود، حجاب علاوه بر اثار شخصی، دارای اثار اجتماعی است، جامعه ای که بانوان با حفظ حدود و حقوق دیگران ظاهر شوند و موجب تخریب روح و جسم همنوعان خود نشده و محیط امن و ارامی را برای جوانان فراهم سازند، به سوی سعادت و سلامت روانی پیش خواهد رفت ، اگر زنان جامعه باحجاب باشند، هم مردان از نظر طهارت روح و جان سالم میمانند و هم در جامعه ، سلامت خانوادگی که به عنوان یک اصل تربیتی است حفظ خواهد شد و بزهکاری اجتماعی به حداقل خود خواهد رسید، بسیاری از پرونده های ضد اخلاقی، از عدم رعایت حدود شرعی در حجاب، نشات گرفته است و امار جنایی ذکر شده همواره زنگ خطری بوده که اندیشه گران تربیتی را نگران میساخته است. یکی از اثار اجتماعی حجاب، حفظ اجتماع و سلامت اجتماعی خانواده است بالا رفتن درصد طلاق در کشور ما زنده ترین شاهد این مطلب است. (یوسف غلامی، راز یک فریب، ص ١٣٢)