اثر سبک زندگی جهانی بر وضعیت حجاب مسلمانان

اشاره: دوران 16 ساله سلطنت مطلقه رضاخان بر ایران، متضمن اقدامات ضد فرهنگی متعددی بود که عمدتا با تأکید بر ترک سنت‌های قدیمی و رو آوردن به مظاهر تمدن غربی صورت گرفت. از میان تمام جریانات فرهنگی حکومت پهلوی اول، قضیه کشف حجاب بیشتر مورد توجه واقع شده است؛ چراکه تحلیل‌گران تاریخ معاصر ایران عموما بر آنند که کشف حجاب یکی از اساسی‌ترن اقدامات رضا شاه برای غربی کردن فرهنگ و ظواهر کشور بوده است. با سقوط حکومت رضاشاه، جامعه آن روی خود را نشان داد و مقاومت فرهنگی بانوان به ثمر نشست.

اول اردیبهشت 1321 وزارت کشور طی مکتوبی به نخست‌وزیر از شکست سیاست طرح کشف حجاب پرده برداشت و نوشت: «جناب آقای نخست‌وزیر! به طوری که گزارش داده‌اند چندی است استعمال چادر سفید و اخیرا نیز چادر سیاه بین بعضی از بانوان معمول گردیده، در خیابان‌ها و معابر با چادر در حال عبور دیده می‌شوند».

در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفت و گویی با حجت الاسلام سید عباس سیدنژاد، دبیر ستاد عفاف و حجاب حوزه های علمیه کشور در باب چرایی حجاب و کاستی ها در نهادینه شدن فرهنگ حجاب و عفاف انجام داده است که در ادامه می خوانید.

رسا_توطئه کشف حجاب چه چیزی هایی را هدف گرفته بود؟

مسلما مشکل اصلی کشف حجاب در دوره رضاخان دین اسلام بود. چون حجاب اصلی ترین نماد ظاهری و اجتماعی اسلام است. زن مسلمان، کشور مسلمان و جامعه اسلامی در نوع پوشش زن نمود دارد پس حذف حجاب، یعنی حذف نماد اجتماعی اسلام و حذف نماد اجتماعی اسلام یعنی حذف خود اسلام.

وقتی به تاریخ نگاه می کنیم از کشف روبنده توسط طاهره قرة العین تا جنبش کشف حجاب زنان ایران در نشریه عالم نسوان و به طور کلی جنبش های کشف حجاب از دوره ناصرالدین شاه قاجار تا دوره رضاخان و در زمان کنونی همه علیه شریعت و دین مبین اسلام است.

رسا_آیا بحث های کنونی حجاب نیز ادامه همان بحث های کشف حجاب سابق است؟

در مورد این سوالتان باید عرض کنم همواره جریان و حرکت شجره خبیثه در طول اعصار مختلف به ویژه در زندگی اجتماعی تداوم یکدیگر بوده چون مسئله اصلی تمایلات نفسانی است که منحصر به زمان‌خاص نیست پس اندیشه همان است ولی انگیزه ها متفاوت است.

در برخی محافل و گوشه و کنارها گفته شده که نهالی که رضاخان در کشف حجاب بنا نهاده بود امروز جوانه زده و در حال رشد است. بله اگر تعصبی برخورد نکنیم به هر حال یک اقدام تاریخی اثر خودش را در آینده می گذارد ولی بنده عرض می‌کنم به هیچ وجه این جریان اخیر ربطی به دوره رضاخان ندارد و نهال خبیث رضاخان مرده است.

من اتفاقا اخیر را ناشی از دو مسئله اصلی و کلیدی می‌دانم؛

۱. تاثیر سبک زندگی جهانی به ویژه غرب و اروپا بر ایرانیان؛

نمی شود تاثیر پذیری و تاثیر گذاری  شیوه های زندگی ملل متعدد جهانیان بر یکدیگر در عصر ارتباطات را انکار کرد مخصوصا وقتی که در دروازه باز رسانه ای همه چیز قابل اشتراک است.

جوان ما وضعیت عریان گرایی و تمایلات مردم غرب و اروپا به مسایل جنسی، هم جنس گرایی، عریانی را در فیلم های هالیوودی و سایر سینماهای جهان که بسیار دقیق، هنرمندانه و حرفه ای ساخته می‌شود را می بیند و طبیعتا تاثیر می‌گیرد. جهان روتوش شده دنیای غرب در فیلم ها و آثار هنری شان روح و جسم جوان را تسخیر می کند و به مرور زمان در او تاثیر می گذارد و ما نتیجه آن را در سبک زندگی و نوع پوشش و تمایلات آنان می بینیم.

2. کم کاری و یا بهتر بگم اشتباه کاری متصدیان امر فرهنگ و دین در جامعه است که توان قدرت با این حد از هجمه را ندارد.

اینکه رهبر انقلاب بارها تاکید کردند که زندگی واقعی دنیای غرب برای جوانان بازنمایی شود به همین دلیل است چون ما نه می توانیم جلوی این دروازه باز رسانه ای را بگیریم و نمی توانیم به دنیای غرب بگوییم تو تولید نکن!

ما حداقل کاری که باید بکنیم که نکردیم ، تببین دنیای واقعی غرب و اروپا ست.

رسا_کارکردهای حجاب در جامعه چه چیزهای می تواند باشد؟

کارکردهای حجاب به دو بخش کارکرد ایجابی و سلبی تقسیم می شود؛

در کار کرد ایجابی هر چه بگوییم کم گفتیم. اصلی ترین کارکرد ایجابی حجاب که کارکرد اصل پوشش و لباس است، همین حضور در اجتماع می باشد که شرط حضور انسان ها در اجتماع پوشیدن لباس است پس اگر مرز یا فرقی در نوع پوشش دو جنس مرد و زن قایل باشیم که حکم عقل هم همین است، تبعا پوشش زن به دلیل ظرافت و زیبایی جسم باید کامل تر باشد و همین طور کارکردهای ایجابی از قبیل اقتدار، امنیت، تقوا، سلامت جسمی و روانی، حفظ خانواده و فعالیت و کنشگری زنان از جمله کارکردهای ایجابی حجاب است.

در مورد کارکردهای سلبی حجاب، می‌توان به جلوگیری از هوس بازی مردان و زنان فرصت طلب، اشاره کرد. به هر حال از اول خلقت آدم تا به الان جامعه همیشه مردان و زنان هوس بازی داشته که تمایلات نفسانی بر سایر اغراض آنها غلبه داشته، نمونه بارز این مسئله در دنیای غرب مشهود است. مثل آمار بسیار بالا و تکان دهنده ولادت های نامشروع در آمریکا و سایر کشورهای اروپایی است. دین مبین اسلام این متد پوشش که یکی از مضامین مهم عفت و حیا در جامعه است را قرار داده تا جلوی این فاجعه گرفته شود.

رسا_جایگاه واقعی زن چیست؟ و جمهوری اسلامی ایران توانسته است این جایگاه را معرفی کند؟

جایگاه واقعی زن را اسلام تبیین کرده است و آن حفظ و تربیت نسل انسان ها است. فکر نکنم در جهان هستی کاری مهمتر از این جایگاه وجود داشته باشد. دنیای غرب طی حداقل سه قرن تلاش کرده تا این جایگاه را تنزل بدهد و متاسفانه موفق بوده است.

اسلام به هیچ وجه با کنشگری زن در جامعه مخالفت نکرده و در سوال قبلی توضیح دادم که اصلی ترین کارکرد حجاب حضور و فعالیت در اجتماع است ولی مادر بودن و حفظ خانواده آنقدر بزرگتر است که اصلا نمی شود این دو را در کنار هم مقایسه کرد و تفاوت درجه از زمین تا آسمان است. بگذارید با صراحت بگویم متاسفانه امروز مادران ارزشی و انقلابی داریم که فرزندان آنان تمایلی به این تفکر ندارند‌. من از شما می پرسم اینکه یک مادر انقلابی داشته باشیم ولی در کنارش چند فرزند و حتی همسر مخالف، این برد است یا باخت؟!

جمهوری اسلامی باید به این مسئله ضریب بدهد؛ تعارف که نداریم واقعیت این است که در مدیریت و ارزش گذاری صنوف مختلف زن ایرانی اسلامی، زن خانه دار، پایین ترین منزلت را دارد و این خطرناک است. اگر چه جمهوری اسلامی به این مسیر حرکت کرده ولی صراحتا عرض کنم موفق نبوده و تا نقطه مطلوب فاصله دارد.

زن باسواد و تحصیل کرده خانه دار باید رتبه اول جایگاه زن در جمهوری اسلامی را داشته باشد و زن فعال و کنشگر که البته لازم و ضروری است در رتبه های بعدی قرار بگیرد.

رسا_پیشنهاد شما برای بالا بردن و رفعت جایگاه زن در جامعه چیست؟

در پاسخ به این سوالتان باید به این مَثل اشاره کنم که سرنا را نباید از سر گشادش دمید. جایگاه زن رفیع هست و ما نباید کاری کنیم که این جایگاه تنزل پیدا بکند. جایگاه زن در اسلام و در فرهنگ بومی ایرانی همیشه رفیع بوده ولی اقدامات و تصمیمات و سیاستگذاری های نادرست به این جایگاه تنزل داده. است

رسا- برای حفظ این جایگاه چند اقدام جدی را انجام دهیم؟

اول؛ بازنگری قوانین حقوق زن در خانواده از اصلی ترین اقدامات مهم در نظام جمهوری اسلامی است که چندی پیش رهبر انقلاب هم در دیدار با زنان فرهیخته، فرمودند. زن واقعا در خانواده مظلوم است و این فضا به سیر تربیتی نسل آینده ضربه می زند.

دوم؛ بازنگری در سیاست های اجتماعی. من هنوز متعجبم چرا در جمهوری اسلامی در فضای اجتماعی زن و مرد مشابه دیده می شوند؟ از یک سو تبیین می کنیم زن ریحانه است و ضمن تاکید بر تساوی حقوق زنان و مردان و مخالفت با تشابه، ولی می‌بینیم در همه ارکان اجتماعی، این تشابه است که دیده می شود‌. چرا باید زن کارمند مثل مرد کارمند  در وقت اداری حاضر باشد؟ چرا باید دختر محصل و دانشجو مثل پسر محصل و دانشجوی ایرانی طبق همان ساعت در کلاس حضور داشته باشد. در نظام حقوقی و آموزشی جمهوری اسلامی، دختر و زنی که طبق خلقت خداوند متعال هفت تا ده روز در یک شرایط خاص هورمونی است چه جایگاهی دارد؟ در همه ارکان مشابه دیده می شود.

چرا دانش آموز دختر ایرانی در مدرسه وقتی همه دخترند باید شش ساعت پوشیده باشد؟ چون مدارس دخترانه، دخترانه ساخته نشده. معماری دو مدرسه دخترانه و پسرانه چه تفاوت ماهیتی دارند؟ 

اگر من در اینباره بخواهم صحبت کنم مثنوی هفتاد من خواهد شد.

اینها مواردی محدودی بود که در تمدن سازی زن مسلمان در عصر مدرنیته باید انجام می گرفته که نگرفته است.

رسا_چگونه باید جایگاه بالا و عظیم زن را برای دختران امروز معرفی کرد؟

در پاسخ به این سوالتان که چگونه می شود این جایکاه را معرفی کرد، باید عرض کنم که لزوما کار محتوایی خاصی نیاز نیست اگر چه خوب است ولی مهم‌  ایجاد ابزارهای زندگی خانوادگی و اجتماعی برای زنان است. تا این نگاه تمدن ساز زنان نباشد و ابزارهایش فراهم نگردد، تولید محتوای تببینی فایده چندانی ندارد.

رسا- با تشکر از حضرتعالی که با سعه صدر فراوان به سوالات ما پاسخ دادید.

توفیقات روزافزون شما را از خداوند خواستاریم.