آزادی، عدالت و امنیت در حکمرانی اسلامی پیوند شبکه ای دارند

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در همایش ملی حکمرانی اسلامی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: امیدواریم در این ماه رجب توفیق حاصل شود که در فرهنگ کشور گام های بزرگی برداریم؛ روی عناوین اعتباری مانور ندهیم زیرا یکی از شرایط تمدن سازی تکریم عالمان است نه تکریم مسؤولان؛ در کشور عالمان فراوانی داریم و باید نظریه پردازان را تکریم کرد.

وی با اشاره به مسؤولیت دبیری شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: در این یک هفته که از این حکم می گذرد تبریک های فراوانی گفته شد که برای من جالب نیست؛ برای رسیدن به یک دیدگاه علمی 10سال زحمت می کشیم و کسی تبریک نمی گوید اما به کسب عنوان های زودگذر اعتباری تبریک گفته می شود که یک فرهنگ غلطی است؛ وقتی دانشمندان به نظریه جدید می رسند باید همه دستگاه های رسانه ای کشور تبریک بگویند که جوانان به عرصه نظریه پردازی تشویق شوند نه اینکه این مسؤولیت های زودگذر عرصه تبریک شود.

معاون علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی اظهار داشت: وقتی سخن از واژه حکمرانی به میان می آید نباید آن را مترادف سیاست گذاری و حکومت داری بگیریم زیرا نسبت آن ها عموم و خصوص من وجه بوده و اشتراک و افتراقاتی دارند؛ هدایت گری فرایندی که از سیاست گذاری شروع می شود و از تنظیم گری به خدمات عمومی و منطقه ای می رسد که حکمرانی نام دارد. حکمرانی یک فرایند 8 مرحله است که اگر آن مراحل طی شد حکمرانی محقق می شود.

وی با اشاره به 8 مرحله تحق حکمرانی گفت: سیاستگذاری، تنظیم گری، مقررات گذاری، ساختار سازی، گفتمان سازی، تحقق مقررات، رصد و ارزیابی و اصلاح مقررات مراحل حکمرانی هستند؛ در حوزه دفاع و نیروهای مسلح حکمرانی داریم و این 8 مرحله طی شده است اما در حوزه فرهنگ عمومی حکمرانی نداریم و دچار ضعف هستیم؛ سندهای متعدد نوشته شده و به مرحله تنظیم گری رسیده اما پس از آن شکل نگرفته اند.

وی افزود: سند دانشگاه اسلامی نوشته شده است اما آیا تنظیم گری متناسب با آن هست؟ در حوزه علوم فناورانه حکمرانی نسبتا موفقی داشتیم که برای مثال ستاد فناوری سلول های بنیادی داریم و در نانو رتبه چهارم جهان هستیم. هر جا که دستاوردهای مثبت داریم نظام حکمرانی در آن بخش تکمیل شده است. حکومت داری یعنی وزیری دستوری می دهد و بخشنامه ای ابلاغ می شود اما حکمرانی متفاوت با آن است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم تصریح کرد: حکمرانی یک تکنولوژی نرم اجتماعی است و تکنولوژی ها زاییده علوم پایه هستند؛ در علوم انسانی تکنولوژی آموزشی یک تکنولوژی نرم است که یکی از نظریه های پایه علوم انسانی در ساخت آن نقش دارد؛ در علوم انسانی اقتصاد و مدیریت رشته هایی هستند که کشف نظریه می کنند و تکنولوژی هایی را می سازند.

وی در ادامه افزود: علت کارآمدی علوم طبیعی ما تبدیل شدن آن به تکنولوژی است که در علوم انسانی این اتفاق نیافتاده است. تکنولوژی آموزشی که شکل گرفت سازمانی به نام وزارت آموزش و پرورش برای اجرای آن شکل می گیرد که عقبه نظریه ای دارد.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با اشاره به ارکان تحقق حکمرانی اسلامی اظهار داشت: غربی ها سه سبک حکمرانی هرمی، بازاری و شبکه ای را مطرح می کنند که حکمرانی شبکه ای شکل مردمی دارد اما عملا مردم را به بازی می گیرند؛ امروزه با حکمرانی رسانه ای به گونه ای ذهن مردم را جهت می دهند که عملا ذهن را تغییر داده و تسخیر می کنند و باطنا دست اختاپوس های بازاری است.

وی با بیان ولایت مداری و توحید به عنوان رکن حکمرانی اسلامی، ادامه داد: حکمرانی ولایی به این معنا نیست که ولی دستوری می دهد و طی سلسله مراتبی پایین می آید زیرا این یک حکمرانی هرمی است و جایی در اندیشه های ما ندارد؛ ولایت یعنی پیوند ناگسستنی مردم با ولی که نسبت آن دو حاکم و محکوم نیست بلکه ولی محور و قطب است نه اینکه در رأس باشد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: رکن دوم حکمرانی، روش آن است که در حکمرانی اسلامی عقلانیت اسلامی و روش حِکَمی حاکم است و حکمت علم و عمل نافع مبتنی بر خرد ناب (لب) وجود دارد؛ در اسلام 4 ساحت عقل نظری، عقل عملی، عقل معاش و عقل معاد وجود دارد که علم و عمل مبتنی بر این 4 عقل حکمت نامیده می شود؛ حکمت هیچ معادلی در زبان های دیگر ندارد و ترجمه فارسی دقیقی نیز ندارد.

وی ادامه داد: مقاصد حکمرانی رکن سومی است که تفاوت حکمرانی اسلامی با دیگر حکمرانی ها را مشخص می کند؛ سیاست گذاری با هدف ارتباط مستقیم دارد و مقاصد در مقررات گذاری و ساختار سازی نقش دارد؛ برای مثال سازمان آموزش ما حفظ محور است که در دبستان جدول ضرب و در دبیرستان جدول مندلیف توسط دانش آموزان حفظ شود؛ وقتی هدف عقلانیت و تفکر محوری گرفته شود، ساختار آموزشی دیگر حافظه محوری نیست.

امام جمعه موقت دزفول تأکید کرد: پیوند آزادی برای عدالت و برای امنیت و این یعنی آزادی فدا نمی شود بلکه برای تحقق عدالت است؛ برخی نهادهای امنیتی می گویند اصالت حفظ امنیت است و می توان به آزادی ضربه زد اما باید گفت در اسلام آزادی برای تحقق عدالت بوده که از این طریق باید به عدالت و سپس به امنیت؛ امنیت نمی تواند به آزادی و عدالت را ضربه بزند؛ اصل اول حکمرانی اسلامی پیوند شبکه ای عدالت آزادی و امنیت است و این با همه ایده های حکمرانی متفاوت است.

وی افزود: آزادی، عدالت و امنیت سه مفهوم کلیدی است که اگر تکلیف آن ها مشخص نشود در همه اقسام آن گرفتار روزمرگی می شویم؛ مشارکت حداکثری از مفهوم ولایت به دست می آید که مشارکت حداکثری مردم و نخبگان است؛ برای مشارکت مردمی نباید گرفتار عوام زدگی بشویم و مشارکت نخبگانی را نیز باید جدی بگیریم؛ باید متذکر شد مردم فقط مؤمنانی که شیعه اثنی عشری بوده نیستند بلکه همه مردم در حکمرانی باید شریک بشوند.

استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه مدیریت جهادی اصلی از حکمرانی اسلامی است، با بیان انتقاد از مدیریت اداری اظهار داشت: مسؤولیت پذیری نیز اصلی دیگر است که شفافیت و پاسخگویی و به تعبیر دیگر صداقت در امتداد آن بسیار مهم است؛ قاعده میسور یکی از مهم ترین قواعدی است که اصل تسهیل گری را نشان می دهد و حکمرانی باید تسهیل کننده امور باشد؛ تولیدکننده باید از 20 سازمان مجوز بگیرد و این با تسهیل گری منافات دارد.

وی با اشاره به نامه های امیرمؤمنان در نهج البلاغه تأکید کرد: خودسازی یک اصل مهم است که از نامه های حضرت علی اهمیت آن مشخص می شود. اصل تمدن سازی آخرین رکن چهارم است. رکن پنجم احکام و رکن ششم حکمرانی، نظریات علمی است؛ حکمرانی یک تکنولوژی نرم است که عقبه های آن نظریه های اسلامی است که برای تحقق حکمرانی به نظریه های اسلامی رشد، هویت و تربیت را نیاز داریم.

عضو هیئت امنای پژوهشگاه فقه نظام تصریح کرد: در تدوین حکمرانی و نظریه حکمرانی در مقوله های مختلف همه علوم اسلامی باید به کار گرفته شوند؛ اخلاق، فقه، فلسفه، کلام، معارف قرآن و... باید به میدان بیایند؛ اگر در حوزه علوم اسلامی تلاش نکنیم و نظریات را با رویکرد اسلامی ننویسیم نمی توانیم نظر بدهیم؛ شیوه آموزش فعلی که در حوزه ها شروع شده است؛ سبک نسل اول و دوم دانشگاه ها است یعنی عده ای متخصص حدیث، عده ای دیگر متخصص تفسیر و... شوند که باید گفت با این ساختار نمی توانیم در حکمرانی نظریه بدهیم و همه علوم با هم می توانند ما را به یک نظریه برسانند.

وی در پایان با بیان اینکه نمی شود نظریه حکمرانی داد و به اخلاق توجه نکرد، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم حکمرانی داشته باشیم مجموعه ای از علوم دخالت دارند همانگونه که در علوم غربی نیز همین است؛ در رشته های مختلف متخصص نیاز داریم اما تدوین حکمرانی استفاده از مجموعه نظریه ها است.