تبلیغ دین؛ سنتی یا مدرن/ راهکارهای اثرگذاری بیشتر «تبلیغ» از دیدگاه مبلغان

«سنگ محک» ویژه برنامه ای جدید از خبرگزاری رسا است که در قالبی نو، روایتگر تلاش طلاب و روحانیون در لبیک به فرمایش ارزشمند رهبر معظم انقلاب مبنی بر «جهاد تبیین» است.

در قسمت اول این برنامه سراغ طلاب نوجوان مدرسه زین العابدین علیه السلام قم رفتیم و پیرامون موضوع انقلاب اسلامی به گفت و گو پرداختیم.

اما در این قسمت "سنگ محک" که در آستانه ماه مبارک رمضان، در مسجد جامع قم و با حضور مبلغان فعال حوزه برگزار شد، سوالاتی در مورد ابعاد مختلف "مسئله تبلیغ" از این مبلغان پرسیده شد که در ادامه مشروح آن را می خوانید:

ابتدا از این مبلغان پرسیده شد: اساسا فلسفه و لزوم تبلیغ چیست؟

در این رابطه طلاب حاضر در جلسه، پاسخ دادند:

حجت الاسلام مقدمی: دستور قرآن است که باید از هر قومی عده ای دین را بیاموزند و به دیگران آموزش دهند. اینکه ما منتظر باشیم طلاب به سطح بالایی از تبلیغ برسند و حرفه ای شوند بعد سراغ تبلیغ بروند، اشتباه است و طلاب مبتدی هم می توانند در جای درست، اثرگذار و مفید باشند. طلبه ها حتی از سال های سوم و چهارم تحصیل، می توانند با بیان احکام و مسائل ساده دینی، برای عموم مردم، تبلیغ را شروع کنند.

اینکه امروز می بینیم، مردم حضور پرشوری در مراسمات معنوی همچون اعتکاف دارند، به طوری که برای حضور در اعتکاف صف بسته می شود و مجبور به قرعه کشی می شوند، نشان دهنده این است که در امر تبلیغ کار های خوبی صورت گرفته اما نسبت به جایی که باید باشیم، هنوز عقب هستیم و باید بیشتر تلاش کنیم.

حجت الاسلام الهی: در وهله اول، باید طلاب از نظر علمی در سطح مطلوبی باشند تا بتواند مباحث دینی را به درستی به مخاطب انتقال دهد، اما این کافی نیست، و علاوه بر این، طلبه باید آن مباحث را با بیانی شیوا به مخاطب برساند.

 حجت الاسلام حسین زاده: تبلیغ از دو رکن علم و هنر تشکیل شده است، یعنی طلبه ای مبلغ خوبی است که علم دینی را با هنرمندی به مخاطب منتقل کند. رهبر معظم انقلاب در کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی» میفرمایند: از محکمات دین شروع کنید و  وقتی محکمات برای مردم جا افتاد، متشابهات دین هم قابل فهم می شود. درگذشته تبلیغ به گونه ای بود که طلاب فعالانه وارد عرصه می شدند و آینده را برای مردم ترسیم  و افکار را به جهت صحیح  هدایت می کردند، اما امروز مسائلی در جامعه بروز پیدا می کند که طلبه را وادار به واکنش و حرکت منفعلانه می کند.

حجت الاسلام غلامی: در تبلیغ باید هم حرف خوب بزنیم و هم خوب حرف بزنیم، اما شرط اینکه تاثیرگذار باشد چیست؟ باید برای تاثیرگذاری اخلاص را چاشنی کار کرد.

حجت الاسلام پیشاهنگ: در کنار هنر، دانش و اخلاص، مبلغ باید دارای تقوا باشد تا تبلیغ اثرگذار باشد.

حجت الاسلام زرسنج: اخلاص، مهم ترین رکن تبلیغ است؛ اگر کسی اخلاص داشته باشد، برای مخاطبانش ارزش قائل می شود و به درستی مطالعه می کند علاوه بر این، اخلاص، سبب ایجاد تقوا در تبلیغ می شود.

حجت الاسلام امینی: وظیفه طلاب تبلیغ است، اما این تبلیغ ممکن است گاهی اثرش را فورا نگذارد و نیاز به گذر زمان داشته باشد تا اثرش ظاهر شود. فعالیت در فضای مجازی نیاز به مهارت و یادگیری دارد.

حجت الاسلام امیر پورسعید: اگر ما بتوانیم در تبلیغ کاری کنیم، مردم به کرامت نفس، عزت نفس یا  همان هویت خودشان برسند، خود به خود راهش را پیدا می کنند و هدایت می شوند.

در قسمت دیگر این گفت و گو، از طلاب پرسیده شد: با توجه به تغییر فضای رسانه ای در عصر جدید، با چه رویکردی باید به تبلیغ بپردازیم، تبلیغ سنتی یا مدرن؟

حجت الاسلام زرسنج: بهترین نوع تبلیغ، تبلیغ مستقیم است. فضای منبر، فضای تاثیر گذاری است تا جایی که رهبر معظم انقلاب، منبر را روشی بی بدیل می خوانند.

حجت الاسلام محمود مقدمی: برای ارزیابی درست، باید دید باید به کجا می رسیدیم، و ت به حال چه راهی را طی کردیم. در مرکز پژوهش های تبلیغ حوزه علمیه، برای عرصه های مختلف تبلیغی کار های تخصصی خوبی صورت گرفته است، به عنوان مثال کتاب هایی مختص تبلیغ در بیمارستان، زندان، کمپ اعتیاد، بوستان ها و... در حال تدوین و چاپ است.

حجت الاسلام کریمی: باید موضوع و روش تبلیغ متناسب با مخاطب باشد.

حجت الاسلام امینی: ممکن است افرادی اهل منبر و مسجد نباشند اما می توان با برگزاری جلسات شاد و متنوع خارج از فضای منبر، در مکان  هایی چون بوستان ها که این قشر حضور دارد، اقدام به جذب آنها کرد.

حجت الاسلام پیشاهنگ: هیچ چیز جای منبر را نمیگیرد اما از نظر کمیت هرگز نمی تواند جای تبلیغ جدید و مجازی و رسانه ای را بگیرد. حتما برای بالا بردن کمیت نیاز به تبلیغ رسانه ای در فضای مجازی د اریم، و برای بالا بردن کیفیت هم نیاز به تبلیغ به صورت چهره به چهره و منبر داریم. یکی از خاصیت های استفاده از فضای مجازی این است که تبلغی سنتی را می توانیم در این فضا ادامه دهیم و ارتباط را در طول سال حفظ کنیم.

حجت الاسلام صفوی: تبلیغ جدید و سنتی نافی هم نیستند و می توان از هردو روش استفاده کرد.

حجت الاسلام الهی: تبلیغ اولیه را می توانیم از فضای مجازی شروع کنیم، و مخاطب را برای اثرگذاری بیشتر به تبلیغ چهره به چهره بکشانیم.

حجت الاسلام حامد غلامی: سه عنصر در تبلیغ داریم، ضرورت و نیاز مخاطب، دوم علاقه و  سوم توان ما است.

حجت الاسلام احمد قادری: باید در تبلیغ فضا را عوض کنیم، باید سراغ مخاطب برویم، مثلا تبلیغ دانش آموزی، تبلیغ دانشجویی و یا تبلیغ در فضای باز و بوستان ها.

حجت الاسلام حسینی سبزواری: بنظر بنده مهم ترین بازه سنی که باید برای تبلیغ به آن پرداخت، نونهالان و نوجوانان است، چرا که در روایات داریم که قلب و ذهن این قشر، همانند زمینی شخم زده و آماده کشت است و به سرعت اثر می پذیرند.

بخش اول