بسته شگفت‌انگیز امام موسی کاظم (ع) برای داشتن حال خوب

هفتمین ستاره آسمان ولایت و امامت حضرت موسی بن جعفر (ع) در ۲۰ ذی الحجه سال ۱۲۸ هجری قمری در منطقه‌ای به نام «ابواء» دیده به جهان گشود. مولود مبارکی که در سراسر زندگی‌اش خیر و برکات زیادی برای مسلمانان و به خصوص شیعیان برجای گذاشت. امامی که ملقب به باب‌الحوائج است و حاجت‌های بسیاری از ارادتمندانش را برآورده ساخته است. ما ایرانی‌ها یک جور خاص امام کاظم (ع) را دوست داریم، چون ایران اسلامی میزبان مزار منور و مضجع امام علی بن موسی الرضا (ع)، حضرت فاطمه معصومه بنت موسی (س)، حضرت احمد بن موسی (ع) (شاهچراغ) و امامزاده صالح بن موسی (ع) است و از سوی دیگر هر کوی و برزن ایران مملو از مهربانی‌های یادگاران امام موسی کاظم (ع) است که غالباً فامیلی‌شان «موسوی» است. به همین خاطر امروز می‌خواهیم به مناسبت سالروز ولادت سراسر نور و شادی امام کاظم (ع) درباره بسته شگفت‌انگیز سبک زندگی این امام همام برای شما بگوییم، از سنت نامگذاری نوزاد گرفته، تا نحوه ارتباط زوجین و اینکه چگونه رفتار کنیم تا دیگران را شاد کنیم.

در ادامه پای سخن حجت‌الاسلام محمدصادق کفیل; رئیس مرکز تخصصی صحیفه سجادیه و از کارشناسان دینی می‌نشینیم تا از راهکارهای تربیتی مرتبط با سبک زندگی امام کاظم (ع) بهره بگیریم:

«حجت‌الاسلام محمدصادق کفیل» درباره سبک زندگی مطابق نظر امام موسی کاظم (ع) می‌گوید

نامگذاری نام فرزند را این گونه انجام دهیم

وقتی نوزادی قرار است به دنیا بیاید، یکی از دغدغه‌های پدر و مادر این است که چه نامی را برای فرزندش انتخاب کند. اسمی که قرار است یک عمر بر روی آن نوزاد باشد و در هر مکان و زمانی او را با همان اسم صدا کنند. البته در اسلام هم یکی از حقوق کودک بر والدین این است که نامی نیک بر فرزند بگذارند، وجود مقدس امام موسی کاظم (ع) هم بر این مسأله تأکید دارند و می‌فرمایند: «أوَّلُ ما یَبَرُّ الرَّجُلُ وَلَدَهُ أن یُسَمِّیَهُ بِاسمٍ حَسَنٍ، فَلْیُحَسِّنْ أحَدُکُمُ اسمَ وَلَدِهِ»؛ نخستین احسانى که مرد به فرزند خود مى‌کند، این است که نام نیکویى برایش انتخاب کند. بنابراین، هر یک از شما نامى نیکو بر فرزندش بگذارد.

بابا! مامان! حق من اسم نیک است

حجت‌الاسلام کفیل با اشاره به اینکه انتخاب نیکو برای کودک از حقوق اولیه فرزند بر والدین است،‌ می‌افزاید: «یعقوب سَراج» که فرزندش تازه به دنیا آمده بود، خدمت امام صادق (ع) رسید و جویای احوال حضرت (ع) شد. در این دیدار امام صادق (ع)، وجود نورانی امام کاظم (ع) را به او نشان داد. در روایت آمده است که امام کاظم (ع) در این زمان که کودکی بیش نبود، خطاب به آن مرد شیعه فرمود:‌ اسم خوبی برای فرزندت انتخاب نکرده‌ای، «فَإِنَّهُ اسْمٌ یُبْغِضُهُ اللَّهُ»، اسم او از اسم‌هایی است که خدا از آن بدش می‌آید و مبغوض می‌دارد. خداوند به شما دختری داده است و نامش را «حمیرا» گذاشته‌ای، نامش را تغییر بده و اسمش را «فاطمه» بگذار. وقتی آن شخص می‌خواست خانه را ترک کند، امام صادق (ع) به او تأکید کرد که به توصیه فرزندش، موسی بن جعفر (ع) گوش دهد تا رستگار شود.

با خودت این گونه باش

هر روز صبح تا شب به دنبال روزمره های زندگی، کار و تفریح هستی، به فکر اینکه چگونه زندگیت را سر و سامان دهی. گاهی اوقات حوصله‌ات بکشد، به دیگران کمک می‌کنی، در دیوار مهربانی هزینه‌ای را که پرداخت کردی، می‌چسبانی یا اینکه به سالمندان کمک می‌کنی، با اینکه هزاران دغدغه و چالش داری، اما برای اینکه از فشارهای محیطی رها شوی، گاهی هم به خودت فکر می‌کنی که چه کار کنم تا شرایطم بهتر شود و روزی‌ام روی دور تند بچرخد. امام کاظم (ع) در این زمینه توصیه‌ای دارند و با اشاره به نقش فکر و نیت انسان در توسعه روزی‌اش می‌فرماید: «مَنْ حَسُنَتْ نیتُهُ زیدَ فی رِزْقِهِ»؛ هر که فکر و نیتش نیک باشد، در روزی‌اش توسعه خواهد بود.

اما برخی دیگر از آن روی بوم افتاده‌اند، سر ناسازگاری با زمان و زمین دارند، اخم هایشان باز نمی‌شود، از اینکه دنیایشان بر وفق مراد نیست، از صبح تا شب غصه می‌خوردند، گلایه‌هایی که تمامی ندارد و شما به یکباره می‌بینید چهره‌ این فرد بیش‌تر از سنش نشان می‌دهد، راز این پیر شدن زود هنگام آن‌ها طبق فرمایش امام موسی (ع) این است که «ثرَةُ الهَمِّ یورِثُ الهَرَمِ»؛ فراوانی غصه، موجب پیری است. خب! عزیز دل، کمی بی‌خیال باش و با مسائل راحت‌تر روبرو شو تا زندگی‌ات هم روی شادی قرار بگیرد، اصلاً با خدا رفیق شو تا خیرش را ببینی. 

آقای شوهر حواست به خانواده باشد

آقای شوهر اینگونه باش

از قرار معلوم آقای شوهر از صبح تا شب مشغول کار و فعالیت است تا رزق حلالی را سر سفره همسر و فرزندانش ببرد، حال روزهای گرم تابستان باشد یا سوز و سرمای چله زمستان!هر طور باشد با اشتیاق به کار مشغول می‌شود. امام کاظم (ع) چنین مردی را می‌ستاید و می‌فرماید:‌ «مَن طَلَبَ هذَا الرِّزقَ مِن حِلِّهِ لِیعودَ بِهِ عَلى نَفسِهِ وعِیالِهِ، کانَ کَالمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللّهِ عزوجل»؛ هر کس این روزى را از حلالش بجوید تا آن را براى خود و خانواده‌اش فراهم آورد، مانند مجاهد در راه خداوند عزوجل است. تازه این امام همام یک خبر خوب به چنین مردانی می‌دهند و می‌فرماید: «مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِإخْوانِهِ وَ أهْلِهِ مُدَّ فی عُمْرِهِ»؛ هر که به دوستان و خانواده‌اش نیکی و احسان کند، عمرش طولانی خواهد شد.

اما امان از زمانی که آقای شوهر خسیس بازی در آورد و برای خانواده‌اش کم بگذارد، امام کاظم (ع) ضمن مذمت این خصلت، خطاب به مرد خانه چنین توصیه می‌کنند: «ینْبَغی لِلرَّجُلِ أنْ یوَسِّعَ عَلی عَیالِهِ لِئَلاّ یتَمَنَّوْا مَوْتَهَ»؛ سزاوار است مرد نسبت به اهل منزل خود دست و دلباز باشد و در حد توان رفع نیاز کند تا آرزوی مرگش را نکنند.

خب! مرد برای خانه خرج نکند، برای چه کسی دیگر خرج کند، آقای شوهر حواست به اهل و عیان باشد تا زندگی‌ات رنگ الهی بگیرد و همیشه قهرمان فرزندانت باشی.

خانم خانه؛ پناه همسرت باش

خانم جان در خانه دلربا باش

این حدیث امام کاظم (ع) را بانوان زیاده می‌شنوند که «جِهادُ المَرأةِ حُسنُ التَّبَعُّلِ»؛ جهاد زن، خوب شوهردارى کردن است. خب! یک خانم خانه باید چه کار کند که مجاهد در راه خدا شود؟ راه، راه سختی نیست، فقط با کمی اراده و نیت الهی مسیر برای خانم خانه باز است. اول اینکه از محیط خانه، خانواده و فرزندان به خوبی پاسداری کند. دوم اینکه از مشورت در کارهای مهم با همسر جا خالی نکند. وقتی آقا به منزل آمد، همه غم، غصه و خستگی بچه‌داری را سرش خالی نکند. با خوش رفتاری و محبتش، همسرش را به زندگی دلگرم کند، به گونه‌ای که وقتی دلش گرفت یا خسته شد به دامان امن خانه پناه بیاورد. البته   امانتدار خوبی برای اموال همسرش باشد و ولخرجی نکند. البته یادش باشد بهترین لباس‌ها و آرایش را برای همسرش داشته باشد، خلاصه از ما گفتن بود. چرا که با این کارها حسابی برای خدا دلبری خواهد کرد.

قولی که به فرزندت دادی یادت نرود

بابایی خوب است که ...

وقتی کنار بعضی بچه‌ها قرار می‌گیری، می شنوی که از مامان و بابا گلایه دارند. آنها که کوچک ترند حتی ممکن است بگویند بابا یا مامانم رو دوست ندارم! بعد از کمی زیر زبان کشیدن از کودک کاشف به عمل می‌آید که پدر جان یا مامان خانه به قولش عمل نکرده است. «وفای به عهد» همان کلیدواژه تربیتی امام کاظم (ع) برای کودکان است که می‌فرماید: «إذا وَعَدتُمُ الصِّغارَ فأوفُوا لَهُم»؛ هرگاه به کودکان وعده‌اى دادید به آن عمل کنید.

تربیت فرزند پسر

مهمانی دعوت هستید، می‌بینید دخترها همراه مادرانشان در حال کمک هستند که هر چه زودتر بساط سفره ناهار را بچینند، اما آن طرف‌تر آقا پسرها را تماشا می‌کنید که مشغول بازی هستند. این همه تبعیض در اینجا معنا ندارد! یکی آقا پسرها را صدا بزند که سفره بیاندازند. اصلاً‌ امام کاظم (ع) توصیه دارند که کارهای سخت به پسرها بدهید تا بردباری یاد بگیرند: «یسْتَحَبُّ غَرامَةُ الْغُلامِ فی صِغَرِهِ لِیکُونَ حَلیما فی کِبَرِهِ»؛ بهتر است پسر را در دوران کودکی به کارهای مختلف و سخت، وادار کنی تا در بزرگی حلیم و بردبار باشد.

نمایی از حرم امام موسی کاظم (ع) در کاظمین

با دیگران اینگونه باشیم تا ...

وقتی خستگی، مشکلات، بی‌اعصابی، خشم و هزاران موارد دیگر مواد اولیه یک دعوای همه جانبه می‌شود، قهر و قهرکشی هم چاشنی آن است. حال اگر کسی میان این جمعیت آشتی و صلح برقرار کند و آرامش را برقرار کند، چه سرنوشتی در انتظار او است؟

حجت‌الاسلام کفیل با بیان اینکه اصلاح میان مردم همراه با صلح و آشتی زمینه‌ساز وحدت در جامعه است، ادامه می‌دهد: امام کاظم (ع) در این زمینه می‌فرمایند: «طوبى لِلْمُصْلِحینَ بَیْنَ النّاسِ، اُولئِکَ هُمُ الْمُقَرَّبونَ یَوْمَ الْقیامَةِ»؛ خوشا به حال اصلاح‌کنندگان بین مردم که آنان همان مقربان روز قیامت هستند. حضرت در روایتی دیگر با اشاره به نقش خشم و غضب، این صفت مذموم را کلید هر بدی می‌دانند و می‌فرماید: «الغَضَبُ مِفتَاحُ الشَّر»؛ خشم کلید هر بدی است. زیرا این خصلت که امروز در جامعه نمود فراوانی دارد، در یک لحظه منجر به آسیب زدن به خود و دیگران می‌شود که ممکن است یک عمر پشیمانی به همراه داشته باشد.

در زندگی اجتماعی بیایید همراه و یار مردم باشیم، زندگی دنیایی ما روزی تمام می‌شود، اما آنچه باقیات صالحات ما است،‌ همین دستگیری و توجه به همنوع است، امام کاظم (ع) می‌فرماید: برای خداوند در روی زمین بندگانی است که در تأمین نیازهای مردم می‌کوشند، آن‌ها در روز قیامت ایمن هستند، در تأمین نیازها؛ یعنی مشکلات مردم را حل می‌کنند. همین کارهایی که این روزها می‌بینیم و می‌شنویم که دغدغه برخی مردم است که مشکلات را حل کنند.

کتبیه‌های حرم امام موسی کاظم (ع)

سلام بر امامی که سجده‌های طولانی و راز و نیاز بسیار داشت

در چنین روز فرخنده‌ای به ساحت مقدس امام موسی بن جعفر کاظم (ع) عرض ادب کرده و صلواتی را نثار ایشان می‌کنیم:

«اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ، وَصَلِّ عَلَىٰ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَصِیِّ الْأَبْرارِ، وَ إِمامِ الْأَخْیارِ، وَعَیْبَةِ الْأَنْوارِ، وَوارِثِ السَّکِینَةِ وَالْوَقارِ، وَالْحِکَمِ وَالْآثارِ، الَّذِی کانَ یُحْیِی اللَّیْلَ بِالسَّهَرِ إِلَى السَّحَرِ بِمُواصَلَةِ الاسْتِغْفارِ، حَلِیفِ السَّجْدَةِ الطَّوِیلَةِ، وَالدُمُوعِ الْغَزِیرَةِ، وَالْمُناجاةِ الْکَثِیرَةِ، وَالضَّراعاتِ الْمُتَّصِلَةِ،
وَمَقَرِّ النُّهىٰ وَالْعَدْلِ، وَالْخَیْرِ وَالْفَضْلِ، وَالنَّدىٰ وَالْبَذْلِ، وَمَأْلَفِ الْبَلْوىٰ وَالصَّبْرِ، وَالْمُضْطَهَدِ بِالظُّلْمِ، وَالْمَقْبُورِ بِالْجَوْرِ، وَالْمُعَذَّبِ فِی قَعْرِ السُّجُونِ وَظُلَمِ الْمَطَامِیرِ، ذِی السَّاقِ الْمَرْضُوضِ بِحَلَقِ الْقُیُودِ، وَالْجَِنازَةِ الْمُنَادىٰ عَلَیْها بِذُلِّ الاسْتِخْفافِ، وَالْوارِدِ عَلَىٰ جَدِّهِ الْمُصْطَفىٰ، وَأَبِیهِ الْمُرْتَضىٰ، وَأُمِّهِ سَیِّدَةِ النِّساءِ بِإِرْثٍ مَغْصُوبٍ، وَوَِلاءٍ مَسْلُوبٍ، وَأَمْرٍ مَغْلُوبٍ، وَدَمٍ مَطْلُوبٍ، وَسَمٍّ مَشْرُوبٍ؛
اللّٰهُمَّ وَکَمَا صَبَرَ عَلَىٰ غَلِیظِ الْمِحَنِ، وَتَجَرَّعَ غُصَصَ الْکُرَبِ، وَاسْتَسْلَمَ لِرِضاکَ، وَأَخْلَصَ الطَّاعَةَ لَکَ، وَمَحَضَ الْخُشُوعَ، وَاسْتَشْعَرَ الْخُضُوعَ، وَعادَى الْبِدْعَةَ وَأَهْلَها، وَلَمْ یَلْحَقْهُ فِی شَیْءٍ مِنْ أَوامِرِکَ وَنَواهِیکَ لَوْمَةُ لائِمٍ، صَلِّ عَلَیْهِ صَلاةً نامِیَةً مُنِیفَةً زاکِیَةً تُوجِبُ لَهُ بِها شَفاعَةَ أُمَمٍ مِنْ خَلْقِکَ، وَقُرُونٍ مِنْ بَرایاکَ، وَبَلِّغْهُ عَنَّا تَحِیَّةً وَسَلاماً، وَآتِنا مِنْ لَدُنْکَ فِی مُوالاتِهِ فَضْلاً وَ إِحْساناً وَمَغْفِرَةً وَرِضْواناً، إِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَمِیمِ، وَالتَّجاوُزِ الْعَظِیمِ، بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»