پاسخ علمی به شایعات اخیر در مورد دریاچه ارومیه

بهزاد حصاری عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه و مدیر گروه محیط زیست پژوهشکده دریاچه ارومیه اظهار داشت: موضوع اصلی در مورد وضعیت فعلی دریاچه ارومیه بحث پیچیده و کلان تغییر اقلیم با اثر تجمعی فعالیت های انسانی است که نباید آن‌را به موضوعات مبهم و اثبات نشده مرتبط دانست. 

وی با اشاره به شایعات چندروز اخیر در فضای مجازی در مورد بازتابش گاز متان از روی دریاچه ارومیه و تاثیر آن بر روی ابرها، گفت: به‌عنوان کارشناس عرض می‌کنم که تاکنون در هیچ محفل و نشریه علمی این موضوع اثبات نشده است و صرفا در حد یک تئوری است که اثبات آن نیاز به تحقیقات دامنه دار دارد و فعلا نمی‌توان آنرا بعنوان موضوع اصلی قلمداد کرد و اینجانب آنرا بخاطر نبود شواهد علمی و ادله قوی رد میکنم؛ بحث تولید گاز متان در سطح زیاد در جنگل‌های یخ‌زده سیبری مطرح است که بخاطر تغییر اقلیم پس از ذوب و آزاد شدن این اراضی، گاز متان ذخیره شده آزاد می‌گردد لذا این قضیه در مورد دریاچه ارومیه صادق نیست.

وی افزود: برای مثال نقض این ادعا می‌توان به کاهش بارش در کل استان آذربایجان‌غربی و استان‌های همجوار اشاره کرد و بیان کرد که اگر دلیل عدم بارش بر روی پهنه دریاچه ارومیه گاز متان و بازتابش رنگ سفید نمک است، چرا در مناطق دیگر استان شاهد کاهش بارش ها هستیم؟

حصاری اظهار کرد: امروز نه تنها در کشورمان بلکه در کل دنیا شاهد اثرات مشهود تغییر اقلیم هستیم و به عنوان مثال می‌توان به کاهش بارش‌ها در کشور انگلیس و خشک شدن دریاچه‌ها در فرانسه و ایتالیا و حتی ترکیه اشاره کرد.

وی با بیان اینکه دریاچه ارومیه حوضچه کوچک نیست که میزان بارش در آن فقط در پهنه خود دریاچه بررسی شود، عنوان کرد: برای بررسی میزان بارش‌ها در دریاچه ارومیه باید کل حوضه آبریز دریاچه مورد بررسی قرار گیرد و بارش‌های چند روز اخیر در شرق ، شمال غرب دریاچه و جنوب استان بر روی ورودی آب دریاچه ارومیه میتواند موثر باشد. 

عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه با اشاره به مقایسه غلط بین میزان بارش‌ها در ترکیه و استان آذربایجان‌غربی، گفت: از لحاظ هیدروکلیمایی میزان بارش در کشور ترکیه به دلیل مجاورت این کشور با پهنه‌های آبی بزرگ مدیترانه و دریای سیاه و سایر عوامل دیگر از کشور ما بیشتر است.

وی ادامه داد: علاوه بر این عامل، پدیده‌ای بنام «پدیده فون» می‌گوید: «زمانی که یک توده مرطوب هوا به کوه‌ها و رشته کوههای بزرگ برخورد می‌کند بخاطر صعود و سرد شدن توده ، جبهه هوا مقدار زیاد بارش خود را انجام داده و برای طرف دیگر کوه‌ سایه‌ای از بارش‌ها می‌رسد» که نظیر آن را در وضعیت بارش‌ها در طرفین رشته کوه البرز(طرف شمال البرز پر بارش و طرف جنوبی رشته کوه البرز مثل سمنان و شاهرود کم بارش و خشک) شاهد هستیم که ما نیز این پدیده را در کوه‌های مرزی ترکیه و ایران هم شاهد هستیم و قاعدتا باید بارش سمت ترکیه در مرز بیشتراز شرق آن یعنی ایران باشد. 

وی در پایان با اشاره به برخی مطالب مطرح شده در فضای مجازی نظیر پدیده هارپ و تصور معجزه گونه از بارورسازی ابرها، گفت: از نظر علمی پدیده هارپ هیچ سندیتی نداشته و قدرت بشری تا امروز قادر نبوده تغییرات عمده در اقلیم یک منطقه ایجاد کند‌؛ در مورد موضوع بارورسازی ابرها نیز اگر این کار به صورت اصولی و درست انجام پذیرد در بهترین حالت ۵ الی ۱۰ درصد می‌تواند بر روی بارش‌ها تاثیر بگذارد که آن‌هم منابع پایداری برای تولید آب محسوب نمی‌شود و همیشه از این روش بعنوان روش نا مطمئن برای تولید آب یاد میگردد .

وی ادامه داد: سازمان جهانی هواشناسی WMO بعنوان یک ارگان جهانی و متولی تخصصی مباحث آب و هوایی، بارورسازی ابر را فقط برای کارهای تحقیقاتی قبول داشته و در هیچ جای دنیا آنرا بعنوان راهکار نجات از خشکسالی قبول ندارند. 

حصاری گفت: در هر صورت بنظر میاید در سالهای آینده ، سالهای سختی از را از نظر منابع آبی داشته باشیم لذا برهمین اساس می‌بایست روشهای متعارف و موفق دنیا از جمله صرفه جویی در مصرف آب ، سازگاری با کم آبی و افزایش تاب آوری اقلیمی بکار گرفته شود و مبنای تخصیص آبهای سطحی و زیرزمینی قرار گیرد. لذا در این راه همه آحاد جامعه فرد به فرد مسئول بوده و همه باید در این راه بنوعی کمک کننده باشند . مسئولیت سیاست گذاران ، مدیران آب ، دانشگاهیان و صاحب نظران نیز سنگین تر بوده و میبایست مدیریت آب بسیارهوشمندانه صورت گیرد.