بررسی اخلاقی، فقهی و حقوقی در ناباروری

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، آیت الله میرزا محمدحسین احمدی فقیه یزدی استاد حوزه علمیه در همایش «بررسی اخلاقی، فقهی و حقوقی در ناباروری» که در تالار اندیشه دانشگاه قم برگزار شد اظهار داشت: شفاعت عام مختص به وجود مرضیه طاهره است که با حضرت خاتم این جنبه ارتباطی را به‌صورت صحیح و درست منتقل کردند.

 

رئیس مؤسسه آموزش عالی اجتهاد با اشاره به جایگاه عظیم و والای حضرت زهرا سلام الله علی‌ها بیان داشت: امامان و تمامی بشریت از طریق حضرت زهرا سلام الله علی‌ها به پیامبر صلی الله علیه و آله اتصال پیدا می‌کنند، این رابطه مهم معنوی از طریق حضرت زهرا سلام الله علی‌ها و رحم ایشان، این ارمغان مهم برای بشریت و نظام وجودی انسان‌ها حاصل شده است.

 

وی با اشاره به اینکه حضرت زهرا سلام الله علی‌ها واسطه ارتباط قوی انسان با خداوند است؛ خداوند خواست که واسطه فیض و ارتباط خداوند با انسان‌ها، حضرت زهرا سلام الله علی‌ها باشد، ادامه دادند: شفاعت عام مختص به وجود مرضیه طاهره است که با حضرت خاتم این جنبه ارتباطی را به صورت صحیح و درست منتقل کردند؛ این مسئله مهمی است که در وجود نازنین دختر حضرت خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله که موهبت الهی است، شکل گرفته است.

 

رئیس مؤسسه آموزش عالی اجتهاد درخصوص زنده یاد کاظمی‌آشتیانی ابراز کرد: سابقه آشنایی ما با سعید آشتیانی دیرینه است و به حضور در دانشگاه علوم پزشکی ایران برمی‌گردد؛ بدون مبالغه می‌توان گفت روح بلند و کم‌نظیر عرفانی و معنوی داشتند؛ به همین جهت بود که در دانشگاه ایران کلاس نهج‌البلاغه برگزار کردند و این اقدام را به‌عنوان وظیفه در صدر فعالیت‌های خویش قرار دادند تا در معرفی انسان و انسان‌شناسی از نهج‌البلاغه بهره بگیریم؛ زنده‌یاد کاظمی‌آشتیانی می‌گفت نهج‌البلاغه یک متن درسی قوی است و باید از طریق نهج‌البلاغه، قرآن را بشناسیم.

 

آیت‌الله احمدی فقیه یزدی با اشاره به اینکه درمان ناباروری و پژوهشکده رویان از افتخارات نظام جمهوری اسلامی ایران است اظهار داشت: آن زمان در بیان زنده‌یاد کاظمی‌آشتیانی، پژوهشکده رویان به اندازه امروز ملموس نبود، اما امروزه شاهد برکات و خیرات این پژوهشکده هستیم.

 

رئیس موسسه آموزش عالی اجتهاد افزود: کاظمی‌آشتیانی در تحقیقات علمی رویان از حوزه علمیه نیز بهره می‌گرفتند و در واقع اعتقاد به وحدت حوزه و دانشگاه داشتند و لذا با پیشرفت کار در پژوهشکده رویان، سؤالات علمی دقیق و فقهی پیش می‌آمد و سبب ارتباط و وحدت بیشتر میان حوزه و دانشگاه شد.

 

وی با اشاره به اینکه کاظمی‌آشتیانی خبره و مبرز در مباحث درمان ناباروری بود، بیان داشت: روحیه عظیم زنده یاد کاظمی‌آشتیانی در احترام و محبت به دیگران همانند سردار سلیمانی بود.

 

استاد درس خارج حوزه علمیه با بیان اینکه قرآن و نهج‌البلاغه ما را به حقیقت انسان و انسانیت متوجه می‌کند، اظهار داشت: این همایش باید سرمایه‌گذاری جدی بر بررسی و توجه جدی روح و نفس انسان داشته باشد؛ خیلی‌ها توجه به روح کردند، اما متوجه مسئله نفس نشدند؛ مرحوم ملاصدرا در کتاب اسفار عظمت نفس انسان را مورد بررسی قرار داده و بیان کرده که «النَّفْسُ جِسْمانیَّةُ الْحُدوثِ رَوْحانیَّةُ الْبَقآءِ» [۱]؛ نفس انسان دارای جسمانیت حدوث و روحانیت بقا است.

 

وی افزود: ملاصدرا بیان کرده که حتی بهشت نفسانی که قرآن در آیه ۵۴ سوره الرحمن بیان کرده «مُتَّکِئِینَ عَلَى فُرُشٍ بَطَائِنُهَا مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَجَنَى الْجَنَّتَیْنِ دَانٍ» [۲]، همه مسائل بهشت نفسانی است و قسمت نفسانی انسان و حوائج نفسانی انسان را بیان کرده و عظمت بالاتر برای روح است؛ در واقع روح انسان و مسئله روحانی انسان مسئله شریف و باعظمتی است که خداوند به خودش نسبت داده و می‌فرماید: «وَنَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی» [۳]و اینجاست که به «عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ» [۴]و مقام پرعظمت بهشت جاودانه می‌رسیم.

 

رئیس مؤسسه آموزش عالی اجتهاد با اشاره به عظمت روح و صالح بودن نفس اظهار داشت: اهمیت نسل پاک و نطفه پاک، درست بار سنگینی بر دوش افرادی است که از جریان حقیقی صاحب فرزند می‌شود و یا از طرق علمی از راه درمان ناباروری صاحب فرزند می‌شوند که مراکز درمان ناباروری به نفس پاک و صالح توجه کنند.

 

آیت الله احمدی فقیه یزدی با اشاره به اینکه علمای بزرگ بیان کردند که در مباحث مختلف یک مبحث تکلیفی (باید و نباید) داریم و جایگاه دوم اثر وضعی است که به خلقت و آفرینش و پاکی نفس و روح برمی‌گردد، بیان داشت: روح انسان و نفس انسان جایگاه خاصی دارد که به همان نطفه پاک و رحم پاک برمی‌گردد؛ در روایات مسئله شیرخوارگی و صفات دایه و کسی که به فرزند شیر می‌دهد، مورد توجه است، همان‌گونه که نطفه پاک مهم است شیرخوارگی نیز اهمیت دارد، چراکه آثار زیادی از دایه به فرزند منتقل می‌شود.

 

وی در ادامه بیان داشت: در بیان امام رضا علیه السلام در ذیل حدیث «إِنَّکَ تُحَرِّمُ مِنَ اَلرَّضَاعِ مَا یُحَرِّمُ مِنَ اَلنَّسَبِ» [۵]هر چه از رضاع می‌بینید با نسب تطبیق می‌شود و بالعکس هم صادق است؛ این روایت از حضرت رضا علیه السلام بیان علمی و سنگینی است که طبق آیه قرآن «نَسَبًا وَصِهْرًا» [۶]استدلال می‌کنند که حتی در بحث نسب، صهر را هم وارد می‌کنند؛ استدلال فقهی در باب رضاع، این است که برنامه پژوهشکده رویان بحث ولادت است که از آیات قرآن و روایات باید این مهم و بحث نسب، مورد بررسی قرار بگیرد؛ روایاتی که در باب رضاع است می‌فرماید که ۱۰ روز شیردادن و یا ۱۵ روز شیردادن، دلیل محرمیت است، چون گوشت او به واسطه شیر رویش پیدا کرده و عزم (استخوان) او با این شیر محکم شده است.

 

رئیس مؤسسه آموزش عالی اجتهاد تصریح کرد: قرآن کریم در آیه اول سوره نساء می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ» [۷]؛ در برابر خدا تقوا داشته باشید خدایی که شما را خلق کرده است از نفس واحد؛ به نظر بنده نفس واحده مشترک همه انسان‌ها تا روز قیامت است که خداوند آفریده است؛ در روایات هم بیان شده خشتی که «ماءمهین» است در جسم حضرت آدم قرار دادند، حضرت حوا هم از همان گل مشترک حضرت آدم خلق شد، پس اصل انسانیت به یک جا متصل می‌شود. قرآن در ادامه همان آیه بالا می‌فرماید: «وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً» [۸]؛ و از آن دو مردان و زنان بسیارى پراکنده کرد.

 

استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه در ادامه آیه اول سوره نساء می‌فرماید: «وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَٱلأَرحَام» در واقع کل نظام آفرینش به رحم برمی‌گردد و به دلیل اهمیتش در این آیه در مورد ارحام سخن می‌گوید، بیان کرد: «رحِم» از رحمت آمده و از اسماء الله است که همیشه بعد از ذکر الله به رحمانیت خداوند توجه داده می‌شود؛ در حدیث قدسی آمده: «أَنَا اَلرَّحْمَنُ خَلَقْتُ اَلرَّحِمَ وَ شَقَقْتُ لَهَا اِسْماً مِنِ اِسْمِی فَمَنْ وَصَلَهَا وَصَلْتُهُ وَ مَنْ قَطَعَهَا قَطَعْتُهُ» [۹]ایشان با اشاره به اینکه جریان رویان جریانی است که باید در مورد ارحام مراقبت کنند، گفتند: اهمیت و عظمت رحم در این مراکز باید جدی گرفته شود، چراکه نسل طاهر به رحم برمی‌گردد؛ بنابراین باید بررسی علمی و فقهی صحیح انجام شود تا سالیان آینده شاهد خطای علمی نباشیم که نظام خلقت به هم بخورد.

 

رئیس مؤسسه آموزش عالی اجتهاد یادآور شد که شیخ انصاری می‌فرماید: «تمام احکام ریشه‌اش تکوین است و اصل تکوین و خلقت را درست تشخیص ندادیم، احکام تشریع نیز درست اجرا و بیان نمی‌شود.»

 

 

[۱]. الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، ج ۹، ص ۸۵.

 

[۲]. الرحمن، ۵۴.

 

[۳]. سوره ص، ۷۲.

 

[۴]. آل عمران، ۱۶۹.

 

[۵]. «وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدَةَ اَلْهَمْدَانِیِّ قَالَ: قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا یَقُولُ أَصْحَابُکَ فِی اَلرَّضَاعِ قَالَ قُلْتُ:، کَانُوا یَقُولُونَ اَللَّبَنُ لِلْفَحْلِ حَتَّى جَاءَتْهُمُ اَلرِّوَایَةُ عَنْکَ إِنَّکَ تُحَرِّمُ مِنَ اَلرَّضَاعِ مَا یُحَرِّمُ مِنَ اَلنَّسَبِ فَرَجَعُوا إِلَى قَوْلِکَ قَالَ فَقَالَ وَ ذَاکَ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ سَأَلَنِی عَنْهَا اَلْبَارِحَةَ فَقَالَ لِیَ اِشْرَحْ لِیَ اَللَّبَنُ لِلْفَحْلِ وَ أَنَا أَکْرَهُ اَلْکَلاَمَ فَقَالَ لِی کَمَا أَنْتَ حَتَّى أَسْأَلَکَ عَنْهَا مَا قُلْتَ فِی رَجُلٍ کَانَتْ لَهُ أُمَّهَاتُ أَوْلاَدٍ شَتَّى فَأَرْضَعَتْ وَاحِدَةٌ مِنْهُنَّ بِلَبَنِهَا غُلاَماً غَرِیباً أَ لَیْسَ کُلُّ شَیْءٍ مِنْ وَلَدِ ذَلِکَ اَلرَّجُلِ مِنْ أُمَّهَاتِ اَلْأَوْلاَدِ اَلشَّتَّى مُحَرَّماً عَلَى ذَلِکَ اَلْغُلاَمِ قَالَ قُلْتُ: بَلَى قَالَ فَقَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَمَا بَالُ اَلرَّضَاعِ یُحَرِّمُ مِنْ قِبَلِ اَلْفَحْلِ وَ لاَ یُحَرِّمُ مِنْ قِبَلِ اَلْأُمَّهَاتِ وَ إِنَّمَا اَلرَّضَاعُ مِنْ قِبَلِ اَلْأُمَّهَاتِ وَ إِنْ کَانَ لَبَنُ اَلْفَحْلِ أَیْضاً یُحَرِّمُ». تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، جلد۲۰، صفحه۳۹۱.

 

[۶]. «وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا وَکَانَ رَبُّکَ قَدِیرًا»؛ فرقان ۵۴.

 

[۷]. نساء ۱.

 

[۸]. نساء ۱.

 

[۹]. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد۴۷، صفحه۲۱۱.