سیره تبلیغی امام خمینی در فرآیند و صدور انقلاب اسلامی

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در بازکاوی سیره تبلیغی امام خمینی در فرآیند انقلاب اسلامی و در پروژه صدور انقلاب اسلامی محورها و راهبردها و اقدامات مختلفی صورت گرفته به چند نمونه اشاره می کنیم:

1. اسلامی بودن مصدر

یکی از مسائل مهم که در تبلیغات باید مورد توجه قرار گیرد، هماهنگی بین محتوای پیام و مصدر پیام است. پیامبران الهی قبل از انجام رسالت هدایت، ابتدا در وجود خویش به اصلاح و هدایت دست یافته بودند و در حقیقت، آنچه را تبلیغ می کردند که ابتدا در درون خود به ظهور رسانده بودند. حضرت امام هم به عنوان مسبب پیدایش انقلاب اسلامی از این قاعده مستثنا نبود، و لزوم خودسازی و اسلامی بودن را قبل از حرکت بیرونی ضروری می داند؛ چه آنکه کریمه «لم تقولون ما لا تفعلون» (صف / 2) هم ناظر به هماهنگی بین پیام و مصدر پیام است.

حضرت امام خمینی خطاب به رؤسای نمایندگی های سیاسی جمهوری اسلامی در خارج از کشور در مسئله صدور انقلاب می فرماید: «از مسائل مهمی که شماها مثل ماها موظف بر آن هستید این است که با عمل خودتان در آنجا، با وضعیت سلوکتان با کارمندان، با وضعیت اصل سفارتخانه و وضع سفارتخانه طوری باشد و طوری بکنید که با همین عمل به تدریج انقلاب شما صادر بشود به آن کشوری که در آن هستید. مسائل اخلاقی، یک مسائلی است که وقتی که یک کسی مقید به آن بود و دنبالش بود، این سرایت می کند. و مردم به حسب طبیعتشان، به حسب فطرتشان ـ فطرتها سالم است منتها تربیتها ضایع می کند فطرت ها را ـ [آن را قبول می کنند] ... . صدور اسلام به این است که اخلاق اسلامی، آداب اسلامی، اعمال اسلامی آنجا طوری باشد که مردم توجه به آن بکنند.» (امام خمینی؛ صحیفه امام؛ ج13، صص486-485) بنابراین یکی از اساسی ترین شرط تبلیغ انقلاب، تحقق ارزش های اسلامی در داخل کشور و در بیان مبلغین آن است.

2. استفاده از وسایل ارتباط جمعی

در دهه های اخیر، وجود رسانه های جمعی همچون: رادیو، تلویزیون، مطبوعات، شبکه های ماهواره ای، تلفن، تلفن همراه و اینترنت، عصری را با عنوان عصر ارتباطات و اطلاعات شکل داده و امروزه قابلیت های ابزاری شرایطی را فراهم آورده است تا در عرض چند دقیقه اخبار و اطلاعات در سراسر دنیا مخابره  شود و هر صاحب اندیشه ای می کوشد تا با مدیریت افکار عمومی و استفاده از ابزار ارتباطی، اندیشه و نظر خود را گسترش دهد. توجه وافر حضرت امام به استفاده از ابزار ارتباط  جمعی نقش مهمی را در آشنایی مخاطبین برون مرزی در دوران قبل و بعد از انقلاب ایفا کرد. لزوم استفاده از نشریات در نمایندگی های سیاسی ایشان در خارج از کشور و قبول انجام مصاحبه های فراوان از سوی حضرت امام با رسانه های خارجی و استفاده از رادیو و تلویزیون در ابلاغ پیام انقلاب اسلامی در شیوه های تبلیغی امام جایگاه ویژه ای دارد: «ما باید تبلیغاتمان زیاد باشد و پوشش رادیومان،  تلویزیونمان زیاد بشود تا بتوانیم مطالب خودمان را به عالم برسانیم.» (همان؛ ج16، ص85)

3. نقش دستگاه های دولتی

از نظر حضرت امام خمینی، دستگاه های دولتی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت امور خارجه در بحث صدور انقلاب دارای مسئولیت های خطیری هستند و نهادهای دولتی می توانند با برنامه ریزی و ایجاد سازوکارهای نظام مند تلاش مهمی در جهت صدور پیام انقلاب داشته باشند؛ «بدیهی است که تبلیغات خارج از کشور از ویژگی  خاص و اهمیت مخصوصی برخوردار است. و چون «وزارت ارشاد» عهده دار این امر است، لازم است شورای عالی تبلیغات در جذب و آموزش نیروهای صالح و افراد شایسته برای اعزام به خارج از کشور و برای مقصد نشر فرهنگ اسلامی به وزارت ارشاد کمک و همکاری نمایند، و با هماهنگی کامل این وظیفه الهی را عمل نمایند.» (همان؛ ج16، ص371) «سفارتخانه ها در هر جا هستند باید تبلیغ کنند اسلام را و جمهوری اسلامی را.» (همان؛ج17،ص240)

4. سخنرانی و استفاده از فنّ خطابه

همواره یکی از شیوه های تبلیغاتی در سیره پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) به خصوص حضرت علی(ع) استفاده از فن خطابه و سخنرانی بوده است. خطبه های امام علی(ع) که در نهج البلاغه جمع آوری شده یکی از گرانبهاترین خطابه های تاریخ است. به طور حتم سخنرانی های شورانگیز و بیدارگرانه امام در شکل گیری نهضت انقلابی ملت ایران نقش مهم و بسزایی را ایفا نموده است. بعد از تصویب لایحه کاپیتولاسیون توسط مجالس فرمایشی سنا و شورا حضرت امام در چهارم آبان سال 1343 در سالروز تولد شاه، ماندگارترین و تأثیرگذارترین سخنرانی انقلاب را در جمع کثیری از مردم و روحانیون قم و دیگر شهرها ایراد نمود که حقیقتاً این سخنرانی یکی از مهمترین نقاط عطف مسیر انقلاب اسلامی است. حضرت امام با لحنی شورانگیز در این نطق تاریخی اینگونه به افشاگری درباره دخالت های قدرت های خارجی به خصوص آمریکا و خیانت های شاه پرداخت:

«عزت ما پایکوب شد؛ عظمت ایران از بین رفت؛ عظمت ارتش ایران را پایکوب کردند. قانونی در مجلس بردند؛ در آن قانون اولاً ما را ملحق کردند به پیمان وین؛ ... تمام مستشاران نظامی آمریکا با خانواده هایشان، با کارمندهای فنی شان، با کارمندان اداریشان، با خدمه شان... از هر جنایتی که در ایران بکنند مصون هستند... آقا، من اعلام خطر می کنم! ای ارتش ایران، من اعلام خطر می کنم! ای سیاسیون ایران، من اعلام خطر می کنم... والله، گناهکار است کسی که داد نزند؛ والله، مرتکب کبیره است کسی که فریاد نکند. ای سران اسلام، به داد اسلام برسید.  ای علمای نجف، به داد اسلام برسید. ای علمای قم، به داد اسلام برسید. آمریکا از انگلیس بدتر، انگلیس از آمریکا بدتر، شوروی از هر دو بدتر. همه از هم  بدتر؛ همه از هم پلیدتر. اما امروز سروکار ما با این خبیث هاست! با آمریکاست. رئیس جمهور آمریکا بداند ـ بداند این معنا را ـ که منفورترین افراد دنیاست پیش ملت ما... تمام گرفتاری  ما از این آمریکاست! تمام گرفتاری ما از این اسرائیل است! اسرائیل هم از آمریکاست.» (همان؛ ج1، صص422-415)

نطق تاریخی امام در افشای ماهیت رژیم پهلوی و کشورهای غربی به خصوص آمریکا، خون تازه ای بود که در رگ های انقلاب جریان پیدا کرد و حرکت جدید و عظیم تری بعد از قیام 15 خرداد سال 1342 شروع شد.

5. ارسال پیام های مکتوب

نگارش نامه ها و پیام های عرفانی، سیاسی و انقلابی، بخشی از روش تبلیغی امام برای هدایت انسان ها و اعتلای اسلام است. همچنین، پیام تاریخی امام به صدر هیئت رئیسه اتحاد جماهیر شوروی سابق اگر چه در عصر حاضر اقدامی بدیع و تاریخ ساز بود؛ اما اهتمام به این امر در تاریخ صدر اسلام ریشه دارد.