بررسی تهدید رهبر انقلاب از منظر حقوقی

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، در حقوق بین‌الملل، "تهدید به زور" به معنای اعلام قصد یا اراده برای استفاده از زور علیه کشوری دیگر در صورتی محقق می شود که دولت دیگر به خواسته‌های آن تن ندهد. این اعلام ممکن است به صورت کلامی، کتبی، یا حتی از طریق اقدامات عملی باشد. این عمل، نقض صریح ممنوعیت استفاده از زور در منشور ملل متحد می باشد. ممنوعیت تهدید به زور در حقوق بین‌الملل از دو منبع اصلی نشأت می‌گیرد: الف- منشور ملل متحد: بند چهار ماده ۲ منشور به صراحت از اعضاء می‌خواهد از تهدید یا توسل به زور خودداری کنند. ب- حقوق بین‌الملل عرفی: تهدید به ترور یک رهبر خارجی، اصل عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها را نقض می‌کند که یک اصل بنیادین وقاعده لازم‌الاجرا در حقوق بین‌الملل عرفی است زیرا؛ هر دولتی بر سرزمین و مردم خود حاکمیت دارد و دخالت در مسائل داخلی کشور دیگر، از جمله تلاش برای تغییر رهبری آن از طریق تهدید و خشونت، غیرقانونی است.

امروزه هیچ تهدید به زوری حتی اتمام حجتی که مطابق با کنوانسیون سوم لاهه صادر شده باشد قانونی نخواهد بود. طبق حقوق بین الملل رعایت "ممنوعیت تهدید به زور" و تهدید نکردن این آثار را خواهد داشت؛ الف- حفظ صلح و امنیت بین‌المللی: ممنوعیت تهدید به زور به حفظ صلح و امنیت در روابط بین‌المللی کمک کرده و از وقوع درگیری‌های مسلحانه جلوگیری می‌نماید. ب- تضمین حاکمیت دولت‌ها: این اصل از تمامیت ارضی و استقلال سیاسی کشورها حمایت می‌کند و مانع از مداخله در امور داخلی آنها می‌شود. ج- ایجاد ثبات در روابط بین‌المللی: با محدود کردن استفاده از زور و تهدید به آن، روابط بین‌المللی از ثبات بیشتری برخوردار خواهد شد.

درحقوق بین‌الملل، "تهدید به زور" به عنوان عملی معادل با "توسل به زور" تلقی می‌شود و به طور کلی ممنوع است. این ممنوعیت به این دلیل است که تهدید به زور می‌تواند منجر به درگیری و بی‌ثباتی منطقه ای و در روابط بین‌المللی شود. ماده ۲ منشور ملل متحد صراحتاً از اعضای سازمان ملل می‌خواهد که در روابط بین‌المللی خود از "تهدید" یا "توسل به زور" علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری خودداری کنند. البته اگر کشوری اقدام به "تهدید به زور" کند، از طریق کشوری که مورد "تهدید" قرار گرفته، می تواند مورد "مجازات و اقدامات تنبیهی" قرار گیرد.

دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا در تاریخ 27 خرداد سال جاری رسماً رهبرمعظم انقلاب اسلامی را به "ترور تهدید" کرد. حقوقدانان بین‌الملل عموماً بر این عقیده‌اند که یک تهدید معتبر و جدی به ترور یک رهبر سیاسی، به‌ویژه اگر از سوی یک دولت دیگر مطرح شود، می‌تواند مصداق "تهدید به زور" تلقی شده و نقض بند ۴ ماده ۲ منشور باشد. چنین تهدیداتی، حتی اگر به اقدام نظامی فوری منجر نشود، با ایجاد بی‌ثباتی، ترس و خصومت، صلح و امنیت بین‌المللی که از اهداف اصلی ملل متحد است، به خطر می‌افتد واز نظر حقوق بین‌الملل موضوعی بسیار جدی و نگران‌کننده است.

راهکارهای حقوقی "مقابله با تهدید" به شرح ذیل ارائه می‌شود:

1. مسئولیت بین‌المللی: با توجه به تهدیدات امریکا علیه رهبر عزیزمان، امریکا به عنوان دولت تهدیدکننده باید با محکومیت بین‌المللی، فشارهای دیپلماتیک، با اقدامات شورای امنیت ملل متحد تحت فصل هفتم منشور (که شامل اقدامات قهری برای حفظ صلح و امنیت بین‌الملل می‌شود) مواجه گردد.

۲. "اقدام پیشگیرانه" (Preemptive Action) در حقوق بین‌الملل، به معنای حمله نظامی قبل از وقوع یک حمله قریب‌الوقوع از سوی طرف مقابل است. این مفهوم با "دفاع مشروع پیش‌دستانه" (Anticipatory Self-Defense) تفاوت دارد، زیرا "دفاع مشروع پیش‌دستانه" تنها زمانی مجاز است که حمله‌ای انجام شود و البته ایران مقتدر در حمله 12 روزه از خود دفاع مشروع نمود و به تهاجم امریکا به سه مرکز صلح آمیزهسته ای تحت نظارت آژانس بین المللی پاسخ قاطع و مشروع داد هر چند تناسب نداشت و ایران طبق قانون بین الملل می توانست دردفاع مشروع پذیرفته شده؛ به ازای سه مکان مورد اصابت خود دو مکان دیگر امریکا علاوه بر پایگاه العُدیده قطر را مورد هدف قرار دهد.

البته ایران علاوه بر دفاع مشروع فوق می تواند تحت ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد با استدلال بر ترور سردار عزیز سلیمانی و همراهانش و ترور سایر فرماندهان نظامی مقاومت، به عنوان سابقه حملات مسلحانه گذشته‌ حملات بیشتری به امریکا داشته باشد زیرا، حقوق بین‌الملل عموماً حکم می‌کند که دفاع مشروع در پاسخ به یک حمله مسلحانه در حال انجام یا پاسخ تأخیری یا غیرمستقیم به یک رویداد گذشته، به عنوان "اقدام تلافی‌جویانه" (reprisal) یا "انتقام" تلقی و انجام ‌دهد.

3. پیامدهای دیپلماتیک و روابط بین المللی؛ هر چند امریکا سردسته کشورهای ناقض حقوق بشر و حقوق بین الملل شناخته می شود و سازمان های بین المللی جانب امریکا را می گیرند و با کشورها دوگانه برخورد می کنند ولی درعمل دو اتفاق برای امریکا رخ خواهد داد: اولاً؛ امریکا به عنوان کشورتهدید کننده وعامل بی ثباتی درمنطقه غرب آسیا موجبات تضعیف روابط دیپلماتیک خود با متحدان، سازمان های بین المللی و کشورهای مستقل را فراهم خواهد آورد. مقام معظم رهبری در این مورد می فرمایند:« آمریکازدایی شروع شده؛ بعضی از کشورهایی که صد درصد تابع سیاست آمریکا بودند، شروع کرده‌اند به زاویه‌ پیدا کردن با آمریکا ــ که می‌بینید دیگر و می‌شنوید ــ و این ادامه پیدا خواهد کرد»[8/9/1402]. در ثانی؛ اقدام به "تهدید و توسل به زور" موجب بی قانونی در جهان می شود، در واقع عمل امریکا به "تهدید رهبران کشورهای جهان" و "تهدید و توسل به زور" از سوی سایر کشورها رونق خواهد گرفت و قانون جنگل و هرج و مرج حاکم خواهد شد و امریکا و هم پیمانانش از آن در امان نخواهند بود.

ثالثاً؛ « آمریکا در حال ضعیف شدن است، یا قدرت های غربی، قدرت های استکباری در حال ضعیف شدنند. این یک شعار نیست، این یک واقعیّت است و حرفی است که خود آنها می زنند؛ خود آنها می گویند شاخص های اقتدار آمریکا در دنیا رو به تنزّل است» [امام خامنه ای20/6/1402] و به گفته شهید ابومهدی المهندس که به همراه شهید حاج قاسم توسط ترامپ قمارباز به شهادت رسید، قبل از شهادتش فرمود: «امریکا به دست ترامپ نابود خواهد شد». ما به این کلام رهبر فرزانه اطمینان قلبی داریم که فرمود؛ «همه شما نابودی آمریکا و صهیونیزم را خواهید دید». [30شهریور99] 

در مجموع نتیجه می گیریم نقض قوانین بین الملل اعم از منشور سازمان ملل، حقوق بشر، تجاوز سرزمینی، مداخله در امور سایر کشورها و تهدید از سوی امریکا که از سوی سازمان های بین المللی با سکوت می گذرد و واکنشی به آن داده نمی شود؛ نه تنها موجب افزایش قدرت استکباری وی نمی شود بلکه ضعف و افول و نابودی وی و سگ هارش در منطقه را به زودی شاهد خواهیم بود.

علی اصغر مجتهدزاده

مستشاربازنشسته دیوانعالی کشور