نگهبانی از 130 پتابایت داده حیاتی کشور توسط سامانه بومی ایرانی

مهدی یگانه، مدیر توسعه کسب‌وکار شرکت دانش بنیان HPDS، اظهار کرد: شرکت HPDS یک شرکت داده‌محور است و فعالیت اصلی آن تولید سامانه‌های ذخیره‌سازی داده است. همان‌طور که از نام شرکت مشخص است، تمرکز ما بر «استوریج بومی» است و این تولید در رده‌های مختلف محصولی انجام می‌شود.

یگانه با اشاره به سابقه شکل‌گیری شرکت افزود: از سال 1389 فعالیت‌های تحقیقاتی در این حوزه آغاز شد. هسته اولیه این فعالیت‌ها در دانشگاه صنعتی شریف شکل گرفت و ریاست فعلی هیئت‌مدیره که سابقه فعالیت در آمریکا و در مجموعه EMC را داشتند، با این پروژه و این دانش آشنا بودند و آن را به ایران منتقل کردند. این مسیر با همراهی دانشجویان دانشگاه شریف و آقای دکتر ربیعی ادامه پیدا کرد. اسامی مطرح‌شده، از افراد شناخته‌شده این حوزه هستند که تلاش کردند این دانش را بومی‌سازی کنند.

وی تصریح کرد: این تلاش‌ها در نهایت در سال 1394 به نتیجه رسید و از همان سال، نخستین رده محصول که «SE» بود، وارد بازار شد و عرضه آن آغاز شد. در همان مقطع نیز تعداد قابل‌توجهی از این محصولات توسط سازمان‌ها خریداری و مورد استفاده قرار گرفت.

مدیر توسعه کسب‌وکار HPDS خاطرنشان کرد: از سال 1394 به بعد، توسعه محصول هم از نظر قابلیت‌ها و فیچرها و هم از نظر تعریف رده‌های متنوع محصول به‌صورت مستمر در دستور کار شرکت قرار گرفت. بر همین اساس، تلاش شده هر ساله یا قابلیت‌های جدیدی به محصولات اضافه شود یا رده محصولی جدید، متناسب با نیازهای متفاوت مشتریان، معرفی شود.

یگانه ادامه داد: از سال 1402 وارد حوزه نظارت تصویری شدیم و یک محصول خاص‌منظوره برای این حوزه طراحی کردیم تا بتواند نیاز مشتریان را به‌طور کامل پوشش دهد. این موضوع از منظر نیاز کشور به استقلال علمی نیز اهمیت دارد؛ چراکه این دانش در دنیا به‌طور کلی در اختیار تعداد محدودی از کشورهاست و دانش بسیار گسترده و فراگیری نیست. کشورهایی مانند آمریکا، ژاپن و اکنون چین در این حوزه فعالیت دارند و شرکت‌هایی که وارد این عرصه شده‌اند، این دانش را از همان کشورها کسب کرده‌اند.

وی توضیح داد: البته تمرکز اصلی بر سخت‌افزار نیست؛ چراکه تقریباً همه شرکت‌های بزرگ دنیا نیز از سخت‌افزارهای روز دنیا استفاده می‌کنند و خودشان وارد تولید هارددیسک نمی‌شوند، بلکه از برندهای معتبر جهانی بهره می‌گیرند. آنچه تمایز اصلی را ایجاد می‌کند، معماری سخت‌افزار و نرم‌افزار است که توسط همان شرکت‌ها طراحی و پیاده‌سازی می‌شود. ما نیز همین مسیر را طی کرده‌ایم و این معماری توسط متخصصان دانشگاه صنعتی شریف انجام شده است.

یگانه اضافه کرد:  دستگاه به‌صورت کامل طراحی و نوشته شده و در بخش مکانیک نیز، قطعاتی که امکان یا صرفه ساخت داخلی داشته، در داخل تولید شده است. همچنین در سایر بخش‌ها، به‌ویژه در حوزه فریم‌های امنیتی، کارهای لازم انجام شده است. ایرانی‌سازی ملاحظات امنیتی امروز به‌طور خاص مورد توجه سازمان‌ها و شرکت‌ها قرار دارد.

وی با اشاره به مزیت‌های رقابتی این محصول گفت: یکی از مزیت‌های رقابتی محصول ما، علاوه بر خدمات پشتیبانی، قیمت مناسب آن است. در حال حاضر، بیش از 500 دستگاه از محصولات ما در دیتاسنترهای مختلف کشور به فروش رسیده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این آمار مربوط به بازه زمانی از سال 1394 تا امروز است.

مدیر توسعه کسب‌وکار HPDS اظهار کرد: بالغ بر 130پتابایت فضای در اختیار سازمانهای مختلف است. مشتریان ما طیف گسترده‌ای از سازمان‌ها را شامل می‌شوند؛ از ارگان‌های دولتی و نظامی گرفته تا سازمان‌های غیرنظامی، نهادهای غیردولتی، دانشگاه‌های علوم پزشکی مختلف، بیمارستان‌ها و همچنین اپراتورها. برای مثال، همراه اول نیز از جمله مشتریان ماست. فهرست مشتریان در وب‌سایت رسمی شرکت قابل مشاهده است.

یگانه با اشاره به حمایت‌های دریافت‌شده گفت: شرکت HPDS به‌عنوان یک شرکت دانش‌بنیان و فناور نوع یک، مشمول حمایت‌های صندوق نوآوری و شکوفایی نیز شده است. در این چارچوب، مراکز آموزشی می‌توانستند خرید محصولات را با استفاده از تسهیلات صندوق نوآوری ریاست‌جمهوری و با تخفیف 40 درصدی انجام دهند. این موضوع باعث استقبال بخشی از مشتریان ما شد.

وی افزود: دانشگاه‌های علوم پزشکی قم و بیرجند از جمله مجموعه‌هایی هستند که از این طریق اقدام به خرید محصولات ما کرده‌اند. این تخفیف 40 درصدی به آن‌ها کمک کرد تا فرآیند خرید برایشان تسهیل شود. این مسیر همچنان ادامه دارد و امیدواریم بتوانیم نیاز کشور را در این سطح به‌خوبی پوشش دهیم.

مدیر توسعه کسب‌وکار HPDS در تشریح کاربرد محصول گفت: محصول ما یک محصول ذخیره‌سازی داده است. هر جایی که داده تولید می‌شود، به‌ویژه داده‌های سازمانی، نیاز به نگهداشت داده اهمیت پیدا می‌کند. امروز حجم زیادی از داده‌های بزرگ یا بیگ‌دیتا در سازمان‌ها تولید می‌شود که هم نگهداشت و هم پردازش آن‌ها برایشان حیاتی است و در همین نقطه به سراغ محصولات استوریج می‌آیند.

وی برای تشریح ساده‌تر موضوع اظهار کرد: اگر بخواهم خیلی ساده توضیح بدهم، کامپیوتر خانگی شما یک هارد با ظرفیت مشخص دارد و زمانی که به فضای بیشتری نیاز دارید، یک هارد اکسترنال به آن اضافه می‌کنید. این ساده‌ترین شکل ماجراست؛ اما در سازمان‌های بزرگ این اتفاق به این شکل رخ نمی‌دهد. در آنجا حتماً باید محصولی های‌تک وجود داشته باشد که بتواند پردازش‌ها و قابلیت‌های متنوعی را پشتیبانی کند.

یگانه ادامه داد: محصول استوریج سازمانی باید مجموعه‌ای از فیچرهای شناخته‌شده این حوزه را داشته باشد. اگر این قابلیت‌ها وجود نداشته باشد، اساساً استوریج معنا پیدا نمی‌کند. برای مثال، محصول باید توانایی رده‌بندی داده‌ها را داشته باشد، قابلیت «تیرینگ داده» ارائه دهد، به‌گونه‌ای که داده‌های به‌اصطلاح «داغ» همیشه در دسترس باشند.

وی افزود: همچنین اگر داده‌ای دچار خطا شود، سیستم باید بتواند از طریق دیسک‌های پشتیبان آن را بازیابی کند، سطوح مختلف RAID را پشتیبانی کند و مجموعه‌ای از قابلیت‌های فنی لازم را در اختیار سازمان قرار دهد تا ذخیره‌سازی، نگهداشت و بازیابی داده‌ها با اطمینان انجام شود.

مدیر توسعه کسب‌وکار شرکت HPDS، در ادامه گفت‌وگوی خود با تشریح بخش دیگری از قابلیت‌ها و چالش‌های این شرکت اظهار کرد: محصولات ذخیره‌سازی ما به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از اپلیکیشن‌های مدیریتی پشتیبانی می‌کنند و این امکان را فراهم می‌سازند که داده‌ها به‌صورت هم‌زمان در یک موقعیت دیگر نیز ذخیره شوند. به این ترتیب، اگر برای یکی از محصولات یا تجهیزات مشکلی ایجاد شود، محصول دوم بتواند حداقل خدمت‌رسانی را ادامه دهد. این‌ها از جمله قابلیت‌های شناخته‌شده در محصولات استوریج است و محصول ما نیز به‌طور کامل از این امکانات برخوردار است.

وی با اشاره به فعالیت‌های خارج از کشور افزود: با وجود محدودیت‌هایی که داشتیم، در مقاطعی نیاز به حضور و تعامل خارج از کشور احساس شد. در حال حاضر صادراتی به رومانی داشته‌ایم و مذاکراتی نیز با روسیه انجام شده بود، اما با توجه به محدودیت‌های دسترسی به‌ویژه در حوزه پشتیبانی، ترجیح دادیم فعلاً این مسیر را با شتاب پیش نبریم تا بتوانیم ابتدا یک برنامه‌ریزی دقیق و منسجم تعریف کنیم و سپس ورود جدی‌تری به بازارهای خارجی داشته باشیم.

یگانه با تأکید بر نقش نیروی انسانی متخصص گفت: تکیه اصلی ما بر نخبگان و متخصصان ایرانی است. البته صرفاً محدود به دانشگاه صنعتی شریف نیست و در حال حاضر از ظرفیت سایر نیروهای توانمند و متخصص کشور که در این حوزه می‌توانستند به ما کمک کنند نیز بهره می‌بریم.

وی در معرفی یکی از رده‌های محصولی شرکت خاطرنشان کرد: یکی از محصولات ما محصولی  است که برای مراکزی طراحی شده که حتی لحظه‌ای نباید وقفه در خدمت‌رسانی آن‌ها ایجاد شود. در سایر محصولات که دارای کنترلر سینگل هستند، در صورت بروز مشکل، برای تعویض یا رفع خطا نیاز به زمان توقف خدمات یا دان‌تایم وجود دارد، اما در محصولات دوال به دلیل ساختار اکتیو-اکتیو، عملاً دو دستگاه کامپکت‌شده در کنار یکدیگر فعال هستند.

مدیر توسعه کسب‌وکار HPDS توضیح داد: در این ساختار، اگر برای هر کدام از دستگاه‌ها مشکلی ایجاد شود، سیستم به‌صورت خودکار به دستگاه دیگر سوییچ می‌کند و خدمت‌رسانی بدون قطعی ادامه می‌یابد. در این شرایط، تیم پشتیبانی می‌تواند بدون ایجاد دان‌تایم، مشکل را برطرف کند. این موضوع تفاوت اصلی محصولات دوال کنترلر با محصولات سینگل کنترلر ما محسوب می‌شود.

وی در ادامه به چالش‌های پیش‌روی شرکت‌های داخلی اشاره کرد و گفت: اگر قرار است حمایت واقعی از تولید داخل انجام شود، یکی از اقدامات اساسی، کنترل و مسدود کردن مبادی ورودی کالاهای مشابه خارجی است. وقتی کالای تولید داخل با کیفیت قابل‌قبول وجود دارد، باید ابتدا به آن مراجعه شود و اگر نتوانست نیاز فنی را برآورده کند، آنگاه سراغ محصول خارجی بروند؛ اما متأسفانه این روند به‌درستی اجرا نمی‌شود.

مدیر توسعه کسب‌وکار HPDS ادامه داد: با وجود اینکه قوانین مشخصی در این حوزه وجود دارد، اما در عمل به‌راحتی دور زده می‌شوند. امروز اگر به سامانه ستاد ایران مراجعه کنید، بخش زیادی از مناقصات و استعلام‌ها به‌صورت کاملاً برندمحور منتشر می‌شوند؛ به‌طور مشخص نام برند، مدل و حتی شماره دقیق محصول خارجی ذکر می‌شود، در حالی که باید فضای رقابتی به‌گونه‌ای تعریف شود که صرفاً مشخصات فنی و نیازمندی‌ها اعلام شود، نه نام برند خاص.

وی تأکید کرد: درخواست منطقی ما این است که کارفرما اعلام کند به یک سامانه ذخیره‌سازی داده با مجموعه‌ای از قابلیت‌های مشخص نیاز دارد و اجازه دهد تولیدکنندگان داخلی و خارجی بر اساس آن رقابت کنند، نه اینکه از ابتدا مناقصه به‌سمت یک محصول خاص هدایت شود. فضای فعلی رقابت در حوزه ذخیره‌سازی داده، فضای کاملاً سالمی نیست و این یکی از مهم‌ترین سختی‌های ما به‌عنوان تولیدکننده بومی است.

یگانه دومین چالش را این‌گونه بیان کرد: در حوزه نمایشگاه ایران‌ساخت و تسهیلات ارائه‌شده، برای شرکت‌هایی که محصولات گران‌قیمت تولید می‌کنند، افزایش سقف آفرها می‌تواند بسیار مؤثر باشد. علاوه بر آن، سامانه‌های مرتبط با این تسهیلات نیازمند ساده‌سازی و کاربرپسندتر شدن هستند؛ چراکه در حال حاضر میزان سردرگمی در فرآیندهای سامانه‌ای بالاست.

وی افزود: اگر این مسائل اصلاح شود و به‌ویژه اگر جلوی واردات قاچاق در این حوزه گرفته شود، مسیر برای رشد تولید داخل بسیار هموارتر خواهد شد. در ادامه نیز لازم است در حوزه گواهی‌نامه‌ها، بدون حذف الزامات، یک روند منطقی، شفاف و مشخص برای تولیدکنندگان داخلی تعریف شود.

مدیر توسعه کسب‌وکار HPDS خاطرنشان کرد: در حال حاضر این احساس وجود دارد که گاهی گواهی‌نامه‌ها زودتر و راحت‌تر به محصولات خارجی داده می‌شود تا به محصولات داخلی. ما برای دریافت تمامی گواهی‌نامه‌های لازم اقدام کرده‌ایم، اما به دلیل مشخص نبودن کامل رویه‌ها، با چالش‌ها و توقف‌هایی مواجه هستیم.

وی در پایان گفت: اگر واقعاً نقص یا مشکلی از سمت ما وجود دارد، آمادگی داریم آن را برطرف کنیم، اما انتظار داریم یک مرجع مشخص و پاسخ‌گو وجود داشته باشد تا این فرآیندها سریع‌تر انجام شود و تولیدکننده داخلی دچار بلاتکلیفی نشود. هدف ما این است که مصرف‌کننده نهایی با اطمینان خاطر کامل از محصول داخلی استفاده کند.