مواضع آیت الله یزدی بر اساس وظیفه و تکلیف بود

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، به مناسبت سالروز رحلت ملکوتی آیت الله محمد یزدی رییس فقید جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت‌وگویی با آیت الله حسینی بوشهری از اساتید برجسته حوزه علمیه درباره ابعاد مختلف شخصیتی، علمی، اخلاقی و مبارزاتی این فقیه بصیر صورت گرفته است که متن آن به این شرح است:

سوال- در ابتدا درباره آشنایی حضرتعالی با حضرت آیت‌الله یزدی و نقش آفرینی‌های ایشان در جامعه مدرسین بفرمایید.

بنده از روزهایی که وارد قم شدم بعد از تحصیلات مقدماتی که در استان بوشهر داشتم، ساکن فیضیه شدم. مدتها در مدرسه فیضیه ساکن بودم و مطلع شدم شخصیت بزرگواری به نام حضرت آقای یزدی؛ زیر کتابخانه مدرسه فیضیه روزهای پنجشنبه درس اخلاق دارند. من هم علاقمند شدم در درس ایشان شرکت کنم. مدتی طول کشید این شرکت در درس مرحوم ‌آیت الله یزدی؛ از ویژگی‌های درس ایشان این بود که ایشان مبنای اصلیشان بحث‌های اخلاقی برای طلاب بود ولیکن بخاطر شرایط زمان طاغوت و تبعید حضرت امام و وضعیتی که بر جامعه آن روز حاکم بود، عمدتا به مباحث سیاسی هم می‌پرداخت، یعنی اگر کسی از درس ایشان می خواست استفاده کند در دو بعد استفاده می‌کرد. هم توجه به مسائل اخلاقی و زی طلبگی که روی اون خیلی تاکید داشت و هم یک درس اخلاق جدای از فضای جامعه نبود، درس اخلاقی بود که در عین حال که طلبه باید یک سلسله ضوابط و برنامه‌ها و خصوصیاتی در زندگی طلبگی‌اش رعایت کند با فضای پیرامونش هم آشنا باشد. اون روزها ایشان ما را با حضرت امام و نهضت امام و افکار حضرت امام در ضمن  درس آشنا کرد و علاوه بر اینکه از محضر ایشون از مباحث اخلاقی هم استفاده می‌کردیم.

حضرت آیت الله یزدی از اعضای برجسته جامعه مدرسین بودند، منتهی در بعضی از مراحل شخصیت‌های بزرگوار دیگری ریاست جامعه را عهده‌دار بودند، مثل حضرت آیت‌الله مشکینی و قبل از آن. منتهی بعد از ارتحال مرحوم آیت الله مشکینی ایشان که در زمان مرحوم مشکینی به عنوان قائم مقام آیت‌الله مشکینی بودند توسط اعضای محترم جامعه مدرسین به عنوان ریاست جامعه مدرسین انتخاب شد و این انتخاب سالها ادامه پیدا کرد تا زمانی که ایشان در حال حیات بودند، همچنان ریاست جامعه مدرسین رو عهده‌دار بودند. طبعا بخصوص در این سال‌های اخیر تا آنجایی که من یادم هست و در خدمتشان بودم در جلسات هیئت رئیسه بسیار نسبت به جامعه مدرسین، ارتقاء جامعه مدرسین و اینکه ماموریت‌ها و وظایف جامعه مدرسین دارد و باید بر اساس این ماموریت‌ها و وظایف جامعه مدرسین همیشه در صحنه باقی بماند دغدغه مند بود و طرح‌هایی و برنامه‌هایی هم داشت و افرادی را هم قرار داد برای اینکه بتوانند نقشه آینده در رابطه با جامعه مدرسین را طراحی کنند که بالاخره اجل به ایشان مهلت نداد و این بزرگوار از میان رفت.

سوال- نقش آیت‌الله یزدی؛در شکل‌گیری نظام اسلامی را بفرمایید

مرحوم آیت‌الله یزدی از پیشکسوتان نهضت محسوب می‌شوند، یعنی اگر کسی بخواهد نهضت امام خمینی را بررسی کند و بخواهد به جنبه‌های مختلف نهضت بپردازد قطعا یکی از چهره‌های شاخصی که برای پیروزی نهضت و انقلاب هم متحمل زندان و هم متحمل تبعید شد مرحوم آیت الله یزدی بود.

ایشان در یکی از بیاناتشان می فرمایند از آن روزی که من درس امام شرکت کردم از محضر امام بهره بردم، با فکر و نگاه امام آشنا شدم و در حقیقت خودم را پیوسته در مسیر امام احساس می‌کردم و ما هم شاهد بودیم که در آن زمانی که حضرت امام در نجف بودند، ایشان از چهره‌هایی بود که آرامش و قرار نداشت. یک چهره روشن کننده مسائل تبیین کننده مسائل، یک چهره‌ای بود که در میان طلاب، در میان فضلا، در میان مردم چه در میان مردم قم و چه در میان مردم استان‌هایی که تبعید می شدند به عنوان یک چهره روشنگر، شناخته می‌شد و همیشه دست به افشاگری علیه دستگاه‌ طاغوت می‌زد و خدمت مراجع بزرگوار تقلید، آن روز می‌رسیدند و فجایعی که مربوط به زمان طاغوت بود در محضر مراجع بیان می‌کردند و عملا زمینه‌ای ایجاد می‌کردند برای اینکه حوزویان، طلاب و فضلا به صحنه بیایند و در مقابل نظام طاغوت بایستند.

ایشان هیچ احساس ترسی به دل راه نمی‌داد، حالا اگر تهدیدی به تبعید یا زندان می‌شد، با آغوش باز برای پیروزی این نهضت و انقلاب استقبال می‌کرد.

سوال- آیت‌الله یزدی در عرصه‌های مختلف مدیریتی، قوه قضائیه، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین شورای عالی حوزه و مجلس خبرگان نقش داشتند، از نظر حضرتعالی نقش آیت‌الله یزدی را چگونه می‌فرمایید؟

این نشان دهنده این هست که مرحوم حضرت آیت الله یزدی یک چهره کاملا مورد اعتماد حضرت امام و مورد اعتماد مقام معظم رهبری بودند در این مناصب و مناصب دیگر که شما نام نبردید، ایشان از روزهای آغازین پیروزی انقلاب، مسئولیت‌هایی عهده‌دار شدند،‌ایشان مسئول دفتر حضرت امام در قم بودند، مسئول دادگاه انقلاب بودند،‌در مجلس خبرگان قانون اساسی شرکت کردند. خب ایشن در مجلس شورای اسلامی چند دوره شرکت کردند، در مجلس خبرگان رهبری شرکت کردند، یعنی یک عنصری که خودش را وقف انقلاب و نظام کرده بود تا آنجایی که توان داشت. من یادم هست شاید ماه‌های پایانی زندگی پربار ایشان بود که در شورای نگهبان حضور داشتند و خدمت مقام معظم رهبری نامه‌ای نوشتند و استعفاء دادند آن هم بخاطراینکه توانایی خدمت ندارم، چون جایگاه شورای نگهبان جایگاهی است که فرد باید آن توانایی لازم را برای انجام کار داشته باشد. یعنی تا توان داشت و می‌توانست نسبت به خدمت نظام اسلامی در هر عرصه‌ای کوتاهی نمی‌کرد.

کارهای ایشان هم منحصر نبود به مسائل مربوط نظام الزاما، مربوط به حوزه علمیه قم هم بود، حضور ایشان هم در جامعه مدرسین و هم شورای عالی باز نشانگر این هست که یک شخصیت جامعی بودند، هم در عرصه مسائل مربوطه و نظام و هم عرصه مسائل مربوط به حوزه هر جا تکلیفی متوجه او می‌شد. با آغوش باز استقبال می‌کردند و احساس می‌کردند قدمی در جهت پیشبرد اهداف اسلامی و حوزه‌های علمیه بردارند.

سوال- به سابقه علمی آیت‌الله یزدی نیز اشاره‌ای بفرمایید.

مرحوم آیت‌الله یزدی تحصیلاتشان را از اصفهان شروع کردند نزد والد مکرمشان و بخش‌های زیادی از دروس حوزوی را در اصفهان گذراندند. در مدارس مختلف اصفهان، از مدرسه کاسه‌گران گرفته تا ملاعبدالله گرفته و بعضی از مدارس دیگر. نزد اساتید اون روز اصفهان علامه والد مکرمشان تحصیلات گذراندند.

آن روزی که مرحوم آیت الله بروجردی وارد قم شدند، با یک شور و اشتیاقی قصد آمدن به قم کردند، که البته اوایل با مخالفت پدر بزرگوارشان مواجه شدند ولی با وساطت بعضی از علما، به ایشان اجازه داده شد که به قم بیایند، آمدن به قم هم در جهت تکمیل دروسی بود که بخشی از آن را در اصفهان گذرانده بودند، ‌هم زمینه‌‌ای شد که آرام آرام در درس مرحوم آیت الله العظمی بروجردی ، درس حضرت امام و درس بزرگان دیگری که آن روز بالاخره پرچمداران حوزه علمیه بودند، شرکت کنند. لذا ایشان اجازه اجتهاد را از بزرگان آن روز دریافت کردند و این نشان دهنده توانمندی علمی ایشان در مباحث حوزوی بود در مباحث فقه و مباحث اصول. علاوه بر تالیفات فراوانی که دارند من بررسی می‌کردم تالیفات ایشان، شاید بیش از 17 اثر علمی در زمینه مباحث قرآنی در زمینه مباحث نوپیدا و مسائل مستحدثه به زبان عربی دارند، حدود تقریبا بیش از بیست و چند جلد کتاب و مقابله به زبان فارسی دارند و جالب این هست که کتابهایی که ایشان نوشته و مربوط به قبل از انقلاب هست کتاب هایی است که جنبه روشنگری دارد.

و بعضی از کتابهایشان در آن زمان برای یکبار چاپ شد و بعد دستگاه جبار اون روز مانع از چاپ مجدد این کتابها شد، مثل کتاب حسین‌بن‌علی رو بهتر بشناسیم و بعضی از کتاب‌های دیگر ایشان و هر جایی حضور پیدا می‌کرد چه در عرصه وعظ و خطابه و سخنرانی، چه در عرصه تالیف چه در عرصه تدریس، ایشان سالیانی در همین حوزه مقدسه به تدریس مشغول بودند و تا همین اواخر عمر پر برکتشان در جامعه مدرسین ساختمان جامعه مدرسین، به تدریس فقه مشغول بودند و الان طبعا درس‌هایی که ایراد کردند بخشی از آن‌ چاپ شده و بخشی هم حتما زمینه چاپ آنها فراهم شده و ان‌شاءالله امیدواریم هر چه زودتر به زیور طبع آراسته بشود.

سوال- با توجه به نقش آیت‌الله یزدی در مسائل کلان نظام مقدس جمهوری اسلامی اگر بفرمایید نحوه برخورد ایشان در خصوص جریانات غیر همسو با اسلام ناب و ولایت فقیه چگونه بود؟

ایشان یک انسان غیوری بودند، درباره مسائل انقلاب آدم احساس می‌کند که همان شور و همان غیرت دینی که قبل از انقلاب داشتند برای حفظ کیان اسلام و پیاده شدن احکام نورانی اسلام، همین ویژگی‌ را ایشان بعد از پیروزی انقلاب هم حفظ کردند، منتهی شکل مبارزه متفاوت بود، قبل از پیروزی انقلاب، مبارزه متوجه دستگاه طاغوت بود و بعد از پیروزی انقلاب، هر جا یک نوع کجی احساس می‌کردند، یک نوع مسئله‌ای احساس می‌کردند که حالا تهدید کننده انقلاب به نظرشان می‌رسید، ایشان موضع می‌گرفتند، صحبت می‌کردند و بنابراین نسبت به آن دغدغه‌مند بودند و معتقد بودند حوزویان ما اساتید، فضلای ما چه در درس‌شان و چه در سخنرانی‌هاشان باید همیشه پشتیبان نظام اسلامی و مدافع سرسخت نظام اسلامی باشند و ایشان در مواقع مختلف و موارد مختلف سعی می‌کردند ضمن همراهی با حضرت امام در دوران حیات ایشان و همراهی با مقام معظم رهبری به عنوان پشتیبان نظام اسلامی و ولایت فقیه باشند.

یعنی از یک غیرت دینی و توجه به مسائلی که متوجه نظام می‌شد توطئه‌هایی که دشمنان از بیرون مرزها نسبت به نظام اسلامی داشتند، گاهی توطئه‌هایی که یک نوع همسویی بین داخل و خارج بود، ایشان در مواقع مختلف اظهارنظر می‌کردند و اعلام موضع می‌کردند.

سوال- با توجه به اینکه حضرت آیت‌الله یزدی نقش طولانی در جامعه مدرسین و شورای عالی هم داشتند، حضرتعالی هم همچنان، ‌اگر در پایان خاطره یا نکته خاصی که در بزنگاه‌های مدیریتی یا سیاسی که بتواند برای طلبه‌ها و متدینین ما به عنوان الگو باشد بفرمایید.

من معتقدم ایشان در نحوه اداره شورای عالی در زمانی که ایشان مسئولیت شورای عالی داشتند با یک سعه صدر و با یک دقت ستودنی مسائل دنبال می‌کردند، بخصوص نسبت به مسئله رشته‌های تخصصی در حوزه علمیه و حوزه‌های علمیه عموما معتقد بود که ما نباید بسنده کنیم به یک روالی که در گذشته بوده، البته با حفظ سنت‌های گذشته و در عین حال که سخت تاکید داشتند بر فقه جواهری ولی معتقد بودند متناسب با نیازها و اقتضائات زمان و نیازهایی که در پرتو نظام اسلامی پدید آمده، دایره رشته‌های تخصصی در حوزه علمیه توسعه پیدا بکند تا طلاب ما و فضلای ما مسلط بر علوم مختلف باشند تا بتوانند در مورد شرایطی که برای کشور به وجود می آید در رابطه با اداره نظام اسلامی پاسخگو باشند.

سوال- در یک جمله آیت‌الله یزدی را توصیف بفرمایید

من معتقدم مرحوم آیت‌الله یزدی را  اگر یک توصیفی کوتاهی از ایشان داشته باشیم، باید بگویم یک انسان مسئولیت شناسی بود. حالا ممکن هست عده‌ای اختلاف نظر با ایشان داشته باشند، در اینکه آیا این مصداق مسئولیت شناسی هست یا نیست؟ اختلاف در نظر همیشه وجود داشته، بخصوص حوزه ما همیشه یک حوزه آزادی بوده و افراد چه در مباحث اجتهادی و چه در مباحث دیگر. ولی در غیرت دینی ایشان جای تردید نبود، در مسئولیت شناسی در تکلیف گرایی، ایشان حقیقتا جای تردید نبود، ‌حتی کسانی که مثلا از نگاه فکری هم با ایشان اختلاف سلیقه داشتند، ولی این مسئله همیشه را تایید می‌کردند که بر اساس وظیفه‌ای که تشخیص می‌دهند اقدام می‌کنند، منتهی عرض می‌کنم در تشخیص وظیفه الزاما اینگونه نیست که همه با یک فرد و یک صاحب نظر هم عقیده باشند ولی بستگی به آن فرد بر اساس یک تکلیف الهی و دینی کاری رو انجام بدهند.