امتحانات الهی ایمان را به ظهور می رساند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی از اساتید برجسته درس خارج حوزه علمیه قم، امروز در جمع علما و روحانیان حوزه علمیه در مسجد اعظم قم تفسیر سوره مبارکه عنکبوت را آغاز کرد.
این استاد تفسیر حوزه علمیه گفت: نام این سوره ظاهرا علم بالغلبه است، نام برخی از سور مثل فاتحة الکتاب، یس و اخلاص در زبان معصوم آمده اما همه سور این گونه نیست، مثلا در تفاسیر قبل از هزار سال پیش درباره سوره ای آمده «السورة اللتی یذکر فیها النساء» که بعدها به نساء معروف شده است.
این استاد عالی حوزه علمیه قم گفت: شیخ طوسی «الم» را اسم برای این سوره می داند و می فرماید«الم» اسم این سوره و «یس» اسم سوره «یس» است و نقل می کند که برخی هم این حروف را از اسامی قرآن می دانند که که در اوائل سوره ها آمده است.
مفسر برجسته قرآن کریم گفت: مضمون این سوره نشان می دهد که در فضای خفقان و فشار و آزمون و فتنه مشرکان نازل شده است، افرادی که ایمان آورده اند ـ با تهدید یا تطمیع ـ تحت فشار مشرکان هستند و گاهی هم عوامانه سخن می گفتند که اگر گناهی باشد به عهده ما، «وَلْنَحْمِلْ خَطَایَاکُمْ»،مگر می شود اثر عمل کسی به عهده دیگری باشد؟ عمل زنده است و عامل را رها نمی کند و نتیجه هم این است که «لَیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى»، نه عمل از بین می رود و نه رابطه عمل و عامل گسیخته می شود که به حساب دیگری نوشته شود لذا فرمود «وَمَا هُم بِحَامِلِینَ مِنْ خَطَایَاهُم مِّن شَیْءٍ» هرگز ممکن نیست کسی خطای دیگران را به عهده بگیرد.
حضرت آیت الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: در چنین فضایی برخی هم متزلزل شدند که از دین دست بردارند که بخش های اول سوره مبارکه عنکبوت نازل شد، از دو بخش اول این سوره یکی راجع به مؤمنانی است که احیانا در معرض تزلزل و اضطراب بودند و یکی هم مربوط به مشرکان و سران قریش استکه طبقه مستضعف را تهدید می کردند، که خداوند می فرماید ایمان بدون آزمون نیست حتما امتحان می شوید و امتحان سنت الهی است و اختصاصی به امت اسلامی ندارد و امتحان برای این است که ایمان و کمالات مؤمنان از قوه به فعل بیاید و آنچه که به عنوان ایمان دارند عملا ظهور پیدا کند و علم فعلی حق ـ نه علم ذاتی ـ محقق شود که چه کسی مؤمن است و چه کسی مؤمن نیست.
وی ادامه داد: بخش دوم راجع به تبهکارانی است که مؤمنان ضعیف را تهدید می کردند، می فرماید این فتنه و ترفند، شما را از عذاب الهی نجات نمی دهد، هرجا بروید تحت قهر خدایی هستید که به هر چیزی محیط است، نمی توانید سابق باشید و قدرت خدا را مسبوق قرار دهید، در خیلی از موارد قرآن کریم این توهّم را از تبهکارها می گیرد، گاهی می فرماید ما مسبوق نیستیم و گاهی هم می فرماید شما سابق نیستید.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان داشت: هیچ لحظه ای نیست مگر این که انسان در کلاس امتحان است منتهی امتحان ها فرق می کند، برخی از آنها جزئی است که در هر زمان و در هر زمین هست، هرکسی که از کنار چشم انسان می گذرد امتحان است، هر حرفی که از کنار گوش انسان می گذرد امتحان است که آیا نگاه می کند یا نه؟ آیا گوش می دهد یا نه؟ یک سلسله امتحان های رسمی و جمعی سالانه هم هست که سالی یک یا دو بار یا بیشتر اتفاق می افتد که فرمود «یُفْتَنُونَ فِی کُلِّ عَامٍ مَّرَّةً أَوْ مَرَّتَیْنِ» ـ این یک یا دو بار برای تهدید نیست بلکه تمثیل است و ممکن است مثلا 4 – 5 سال یک بار باشد ـ غزوه ها و سریه ها و جنگ ها این طور بود، دفاع مقدس و حمله های دیگر هم همین گونه است اما جریان زن و فرزند، پست و مقام و این گونه امور امتحاناتی است که در هر لحظه هست.
حضرت آیت الله جوادی آملی گفت: خدای سبحان می فرماید دیگران هم خیال نکنند که از قدرت ما فاصله گرفتند چون «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ»، در هر زمان و زمینی باشند تحت قهر خدای سبحان هستند، فرار از قضا و قدر ممکن نیست نه این که ممکن باشد ولی دیگری او را تعقیب کند و بگیرد، این بیان نورانی حضرت امیر سلام الله علیه به ما می فهماند که فرار از قضای الهی محال است، فرمود واعلموا عباد الله ان جوارحکم جنوده و خلواتکم عیونه، اعضا و جوارح شما سربازان الهی هستند، اگر تمام اعضا و جوارح ما سرباز خدای سبحان است، با سرباز که نمی توانیم فرار بکنیم، گاهی خدا با همین سربازها ما را می گیرد، انسان گاهی حرفی می زند یا جایی را امضا می کند که مسلوب الحیثیه می شود، اگر خدا بخواهد کسی را بگیرد با دست و زبان و پای او می گیرد و از جای دیگر لشگر کشی نمی کند مثلا جایی که نباید برود می رود، حرفی که نباید بزند می زند، چیزی را که نباید ببیند می بیند.
حضرت آیت الله جوادی آملی در پاسخ به این پرسش که از کجا بفهمیم مشکلات پیش آمده کیفر اعمال ما یا آزمون الهی است، ابراز داشت: این شریعت حلال و حرام را مشخص کرده است «الْإِنسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِیرَةٌ»، ذات اقدس اله در درون ما دستگاه قضایی خوبی قرار داده است به نام وجدان و نفس لوامه، شدنی نیست که کسی بخواهد خودش را فریب بدهد ولو این که چندین عذر بتراشد و دیگران را قانع کند ـ « ة» در «بصیرة» تأنیث نیست بلکه برای مبالغه است مثل علامه ـ هرکسی می داند بد کرده است یا نه، در شریعت که مشخص است اگر اهل شریعت هم نبود در بسیاری از مسائل، عقل فجور و تقوا را در اثر الهام الهی می فهمد و بد و خوب را تشخیص می دهد لذا اگر خلاف کرد می فهمد که کیفر است و الا آزمون الهی است، گاهی سخن از عمار یاسر و سمیه است که معلوم است آزمون الهی است یک وقت هم نسبت به گذشته کیفر و نسبت به آینده آزمون است./913/پ201/ج