خودباوری نقش محوری در سبک زندگی دارد

حجت‌الاسلام حمیدرضا بصیری، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا با اشاره به لوازم تغییر سبک زندگی اسلامی گفت: تغییر در سبک زندگی از مطالبات فرهنگی و اجتماعی رهبر انقلاب است که در ابعاد مختلفی نیازمند کار تحقیقی و عملیاتی است.

وی افزود: یکی از موضوعاتی که در این بحث مطرح می‌شود الزامات تغییر سبک زندگی است که این موضوع از حیث مسائل جامعه‌شناختی و روانشناختی قابل بررسی است.

شناخت وضع نامطلوب حرکت‌دهنده به سمت مطلوب

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به این‌که هر تغییری نیازمند لوازمی است، ابراز داشت: اگر این الزامات در نظر گرفته نشوند، موضوع ایجاد سبک زندگی اسلامی در حد شعار باقی خواهد ماند و این امر یکی از دلایلی است که برخی از مطالبات رهبری در حد شعار باقی مانده است.

وی خاطرنشان کرد: لوازم ایجاد سبک زندگی به دو دسته الزامات فرهنگی و محتوایی و الزامات اجرایی و عملیاتی تقسیم می‌شود.

حجت‌الاسلام بصیری بیان کرد: یکی از الزامات فرهنگی و محتوایی، شناساندن و شناخت سبک زندگی نامطلوب است، اگر نتوانیم در ابتدا زندگی نامطلوبی را که در آن قرار داریم به صورت موردی شناسایی کنیم، امکان ایجاد تغییر در این سبک زندگی امکان نخواهد داشت.

وی لازمه تغییر مثبت را شناخت نقطه منفی دانست و افزود: جمله «تعرف الاشیاء بأضدادها» در میان اهل علم مشهور است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ابراز داشت: محققان، پژوهشگران، روحانیان و به طور کل نخبگان و خواص جامعه سبک زندگی نامطلوب را شناسایی کنند و از این رهگذر سبک زندگی حقیقی را برای مردم معلوم کنند تا ضرورت تغییر و حرکت به سمت اسلامی شدن دریافته شود.

خودباوری نقش محوری در سبک زندگی دارد

وی گفت: از نظر روانی، موضوع نامطلوب از طرف دیگر می تواند به نحوی معلم و راهنمای ما در تغییر به شمار ‌آید. آنچنان که لقمان حکیم گفت : ادب از که آموختی ، از بی‌ادبان!

حجت‌الاسلام بصیری با بیان این‌که الزام بعدی تغییر سبک زندگی از حیث فرهنگی و محتوایی خودباوری است، تصریح کرد: یکی از مواردی که سبب دوری ما از سبک زندگی اسلامی شده است، تضعیف روحیه خودباوری و توانایی‌های ذاتی و فرهنگی است، از الزامات تغییر سبک زندگی این است که خود را بشناسیم و به توانایی‌ها و امکانات خود باور داشته باشیم.

وی ادامه داد: رهبر انقلاب پیش از طرح موضوع سبک زندگی، بحث الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت یا تولید علم را مطرح کردند که این‌ها بر اساس و با محور خودباوری است، البته خودباوری هم الزاماتی دارد که اکنون فرصت بررسی نیست.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: دو نوع خودباوری مثبت و خودباروی منفی وجود دارد و باید گفت اگر خودباوری مثبت تقویت نشود تغییر در سبک زندگی ابتر خواهد ماند، در واقع خودباوری یکی از مهم‌ترین الزامات سبک زندگی اسلامی است.

وی گفت: از الزامات محتوایی و فرهنگی تغییر سبک زندگی تولید محتوا است، گاه ما درباره سبک زندگی مطالبی را در رسانه‌ها مطرح می‌کنیم اما به واقع مؤلفه‌های صحیح آن را معلوم و معین نمی‌کنیم.

محتوای سبک زندگی اسلامی تولید شود

حجت‌الاسلام بصیری با بیان اشاره به این‌که سبک زندگی بحث پیچیده‌ای است، افزود: رهبر معظم انقلاب در صحبت‌های خود فهرست بلندی از گرفتاری‌های ما در زندگی روزمره ارائه کردند، اما تولیدات کافی، معتبر و مستندی در جنبه‌های مختلف و مثبت و منفی زندگی تولید نشده است.

وی اضافه کرد: این‌که در رسانه‌ها پیوسته مطرح شود که سبک زندگی تغییر یابد اما در عمل شاخصه‌های سبک زندگی اسلامی مشخص نشده باشد، تغییری صورت نخواهد گرفت.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: به هر اندازه در زمینه سبک زندگی تولیدات بیشتری انجام بگیرد، نسبت به عرصه‌های گوناگون زندگی و مشکلاتی که ما در زندگی امروز با آن دست به گریبان هستیم، کار چشم‌گیری انجام نشده است.

وی ابراز داشت: بزرگانی در گذشته و پیش از مطرح شدن موضوع سبک زندگی مؤلفه‌هایی را تولید و تبیین کرده‌اند، اما این کافی نیست، برخی از این تولیدات نیز باید بازخوانی و مورد بررسی و نقد قرار گیرد.

حجت‌الاسلام بصیری دسته‌بندی مخاطبان را یکی دیگر از موضوعاتی که در الزامات اجرایی تغییر سبک زندگی باید در نظر گرفته شود، خواند و بیان داشت: باید بررسی کنیم و ببینم که در تغییر سبک زندگی برای مخاطبان مختلف مانند نوجوانان، جوانان و میانسالان چه کارهایی باید صورت بپذیرد.

شناسایی مخاطب عاملی مهم در ایجاد سبک زندگی

وی اضافه کرد: حتی در دسته‌بندی مخاطبان نیز باید ویژگی‌های دیگری همانند ویژگی‌های جغرافیای و اقلیمی زندگی در مناطق مختلف در نظر گرفته شود و بر اساس آن الگوهای سبک زندگی اسلامی به مخاطبان عرضه شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به این‌که شناسایی نکردن مخاطب، خود سبب ایجاد مشکل در سبک زندگی شده است، ابراز داشت: یکی از مشکلات برنامه‌های صدا و سیما رعایت نکردن ویژگی‌های مخاطب در برنامه‌های مختلف صدا و سیما است، گاه برنامه‌ای که در تهران ممکن است مفید واقع شود در یکی از شهرستان‌ها سبب ایجاد مشکل می‌کند.

وی گفت: از دیگر الزامات اجرایی تغییر سبک زندگی موضوع سهم‌گذاری متولیان فرهنگی است که باید سهم هر نهاد فرهنگی به طور کامل معلوم و مشخص شود. به عنوان مثال وظیفه حوزه و کارهایی که فضلا و علمای آن باید انجام دهند نیاز به شناسایی دارد.

حجت‌الاسلام بصیری ابراز داشت: همچنین وظیفه‌ نهادهایی همچون دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و دیگر نهادها همچون وزارت ارشاد، آموزش‌وپرورش، سازمان تبلیغات، شورای عالی انقلاب فرهنگی، حوزه هنری، نویسندگان، رسانه‌ها، فیلمسازان، معلمان در این جهاد فرهنگی معلوم و مشخص باشد تا بتوان بر اساس آن برای ایجاد سبک زندگی اسلامی برنامه‌ریزی کرد.

وی خاطرنشان کرد: از دیگر الزامات ایجاد سبک زندگی اسلامی برنامه‌ریزی زمان‌بندی‌شده است

ضرورت آموزش‌محور بودن تغییر سبک زندگی

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به تغییر سیاست کنترل جمعیت گفت: باید آموزش و پرورش و آموزش عالی برای نسلی که در سال‌های آینده در مهد‌کودک‌ها، سپس دبستان‌ها و بعد از آن در دبیرستان‌‌ها و دانشگاه‌ها حضور خواهند یافت برنامه ریزی های چند ساله در راستای تغییر در سبک زندگی طراحی نمایند.

وی با بیان این‌که آموزش همگانی یکی دیگر از لوازم تحقق سبک زندگی اسلامی است، افزود: در هر تغییر آموزش های رسمی و غیر رسمی نقش اساسی بر عهده دارد.

حجت‌الاسلام بصیری ابراز داشت: همچنین باید توجه داشت آموزش در دو جنبه عمومی و خصوصی قابل اجراست، صدا و سیما یکی از محورهای آموزش عمومی است مشروط بر این که سهم صدا و سیما در این ایجاد سبک زندگی اسلامی معلوم و معین شود.

وی از دیگر الزامات اجرایی را پرهیز از شتاب‌زدگی دانست و خاطرنشان کرد: سبک زندگی زیرمجموعه ای از فرهنگ است و باید توجه داشت که در همه ایام کار فرهنگی زمان بر و دیربازده بوده و تغییرات فرهنگی یک شبه و یک ساعته اتفاق نخواهد افتاد. پس در تغییرات فرهنگی باید از شتاب‌زدگی پرهیز شود و با حوصله و مدارا دنبال شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: برخی از متولیان فرهنگی که به زودبازده‌ بودن امور فرهنگی اطلاع ندارند، پس از تلاش‌هایی در این زمینه و نتیجه نگرفتن ناامید و مأیوس می‌شوند در حالیکه باید در نظر داشت آفت فعالیت‌های فرهنگی شتاب‌زدگی و ناامیدی است./914/ت301/ن