بررسی وضعیت جمعیتی کشور(1)؛
عوامل کاهش موالید و سالخورده شدن جمعیت
خبرگزاری رسا ـ رییس مرکز مطالعات اجتماعی گفت: گرایش برای ادامه تحصیل در سطح متوسطه و عالی، بالا رفتن سن ازدواج، تغییر نگرش زوجهای جوان نسبت به خانواده و تمایل به داشتن فرزند کمتر از عوامل ایجاد کننده کاهش موالید هستند.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بحث جمعیت یکی از مباحث مهم و چالش برانگیز دنیای معاصر است، و تقریبا در تمام دنیا برای دولت‌ها یک چالش اساسی در برنامه‌ریزی‌های کلان ایجاد کرده است. این مبحث در اسلام نیز مورد توجه بوده و اسلام رهنمودهای خوبی را در این زمینه ارائه کرده است.
با توجه به اهمیت این موضوع سلسله گفت‌وگوهایی را با حجت‌الاسلام پوریانی، رییس مرکز مطالعات اجتماعی ترتیب داده‌ایم که از منظر فرهیختگان محترم می‌گذرد.
لطفا درباره میزان رشد جمعیت در کشور در چند دهه اخیر توضیح دهید؟
طی چند دههی گذشته، جمعیت ایران رشد چشمگیری داشته است. برای نمونه فقط در طی دو دهه (65ـ1345)، جمعیت از 25 میلیون نفر به حدود 50 میلیون نفر افزایش یافت، به عبارت دیگر دو برابر شد. اگر این روند ادامه مییافت، جمعیت ایران در پایان سال 1385 بیش از 100 میلیون نفر جمعیت داشت.
اما سیاستهای کنترل جمعیت که بار اول از سال 1352 شروع و با پیروزی انقلاب اسلامی متوقف شد و همچنین سیاست کنترل جمعیت که مجدداً از سال 1365 مورد توجه قرار گرفت، رشد جمعیت را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. در حال حاضر(ابتدای سال 1390) جمعیت ایران اندکی بیش از 75 میلیون نفر میباشد.
طبق پیشبینیهای به عمل آمده، رشد جمعیت ایران از ده سال آینده(1400) به بعد بسیار کندتر خواهد شد؛ در طی ده سال(1410ـ1400)، جمعیت ایران حدود 5 میلیون نفر افزایش پیدا خواهد کرد و در دههی بعدی(20ـ1410)، این افزایش فقط 1/1 میلیون نفر خواهد بود. پس از سال 1425، جمعیت ایران رشد منفی خواهد داشت؛ و این در صورتی است که روند سیاستهای جمعیتی فعلی بازنگری و اصلاح نشود.
آیا این روند به سالخورده شدن جمعیت می‌انجامد؟
بله، در سال 1365، نزدیک به نیمی از جمعیت ایران کمتر از 15 سال داشتهاند. اما با شروع برنامههای تنظیم خانواده و کاهش موالید، میزان جمعیت جوان به حدود 40 درصد در سال 1375 و حدود 25 درصد در سال 1385 کاهش یافت. از سوی دیگر شاهد افزایش گروه سنی 60 سال به با بالا هستیم.
بنابراین پیش بینی میشود که از سال 1405، جمعیت به سوی سالمندی حرکت کند و در سال 1425، جمعیت ایران سالمند شود؛ یعنی 2/23 درصد جمعیت کشور 60 سال به بالا خواهند داشت. در سال مذکور، فقط نزدیک به 16 درصد جمعیت ایران زیر 15 سال سن دارند.
چه عواملی موجب بروز این مشکل شده‌اند؟
چند عامل در این موضوع دخیل هستند
- کاهش شدید موالید
- بالا رفتن سن ازدواج
- افزایش آمار طلاق در جامعه
- سیاستهای کنترل جمعیت
چه عاملی موجب کاهش موالید شده است؟
عواملی مانند گرایش بیشتر نوجوانان و جوانان به ویژه دختران برای ادامه تحصیل در سطح متوسطه و عالی، بالا رفتن سن ازدواج به ویژه دختران، تغییر نگرش زوجهای جوان نسبت به بعد خانواده و تمایل به داشتن فرزند کمتر و افزایش نرخ مشارکت زنان در بازار کار از عوامل ایجاد کننده این مشکل هستند.
آیا برنامه سیاستهای کنترل جمعیت به اهداف مورد نظر رسید؟
خیر، پس از گذشت دو دهه از اجرای سیاستهای کنترل جمعیت، آمارهای جمعیتی نشان میدهد که کنترل جمعیت از اهدافی که مسؤولان در ابتدای شروع این سیاست در نظر گرفته بودند، یعنی کاهش باروری عمومی زنان تا حد 4 فرزند و نرخ رشد طبیعی تا 3/2 درصد تا سال 1390- بسیار فراتر رفته است. طبق برنامه قرار بوده که به باروری 4 فرزند برسیم ولی حالا به باروری 8/1 فرزند رسیدهایم و رشد جمعیت به جای 3/2 درصد تا 3/1 درصد کاهش یافته است.
لطفا در مورد آمار ازدواج توضیح دهید؟
میزان ازدواج در ایران در دههی اخیر(88ـ1379)، ابتدا اندکی کاهش و در 7 سال اخیر روندی رو به افزایش، هر چند بسیار اندک، داشته است. میزان ازدواج در سال 1379 برابر 12/10 مورد در هزار نفر(یعنی در این سال در قبال هر هزار نفر جمعیت کشور حدود 10 مورد ازدواج صورت گرفته است)، و در سال 1388 به 2/12 مورد در هزار نفر رسیده است.
به افزایش سن ازدواج اشاره کردید اکنون وضعیت سن ازدواج در کشور چگونه است؟
مقایسه آمار سال 1365 با سال 1385 در این زمینه، نشان میدهد که میانگین سنی ازدواج زنان در دو دههی مورد اشاره 3/3 سال و مردان 4/2 سال افزایش یافته است. افزایش سهم زنان در آموزش عالی، گرایش زنانبه بازار کار و اشتغال، افزایش بیکاری جوانان و مسائل و مشکلات اقتصادیاز جمله مهم‌ترین عوامل افزایش سن ازدواج در ایران به شمار میروند.
لطفا آماری درباره میزان طلاق و نرخ رشد آن در استانهای مختلف ارائه دهید؟
میزان طلاق در سال 1388 نسبت به سال 1379 بیش از دو برابرافزایش نشان میدهد. در سال 1388 در قبال هر ده هزار نفر جمعیت کشور، 17 مورد طلاق رخ داده که 9 مورد بیشتر از سال 1379، است. متأسفانه این نگرانی همچنان ادامه دارد، چون میزان طلاق در سال 1389 نسبت سال قبل، 8/8 درصد افزایش داشته است.
دادههای استانی نشان میدهد که به ترتیب استانهای تهران(در قبال هر 4 ازدواج، یک طلاق)، کردستان و قم بالاترین و استانهای سیستان و بلوچستان(در قبال هر 27 مورد ازدواج فقط یک طلاق)، ایلام و خوزستان، کم‌ترین نرخ طلاق را در سال 1388 داشتهاند. البته استان قم در دو سال اخیر به رتبه دوم (در قبال هر 5/6 مورد ازدواج، یک طلاق رخ داده است )صعود کرده است./9191/د101/ی
ارسال نظرات