ترجمه کتاب مقایسه نظام‌های شرعی دو دین اسلام و یهودیت
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «ترجمه کتاب comparing religions through law Jacob neusner and tamara sonn» پژوهشی از «محمدرضا فلاح تفتی» به بررسی و مقایسه نظام‌های شرعی دو دین اسلام و یهودیت اهتمام ورزیده است.
بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:
چکیده:
این کتاب، دو دین دارای شریعت یعنی یهودیت و اسلام را بررسی می‌کند. دو دین اسلام و یهودیت در بسیاری موارد با هم همگوناند و این کتاب در نظر دارد نظام‌های شرعی آن‌ها را مقایسه کند تا میزان شباهت‌ها و ماهیت تفاوت‌ها میان این دو را کشف نماید. درست است که به طور کلی، نگاه بسته به یهودیت و اسلام به مثابه ادیان دارای شریعت تباین‌های مهمی را نشان می‌دهد؛ اما اگر در چارچوب گسترده‌تر ادیان جهانی به این دو دین نگاه شود، این دو دین در زمینه عقاید اصولی خود درباره خدا و نظام اجتماعی، دوشادوش یکدیگر ایستاده‌اند. بر این اساس، کتاب پیش رو ادیانی را مقایسه می‌کند که آن قدر شبیه به هم هستند تا مورد مقایسه قرار بگیرند؛ اما آن قدر هم با یکدیگر تفاوت دارند تا بتوان فرضیه جالبی را درباره ویژگی هر دین بیان نمود. تئوری کلی کتاب این است که وقتی ما اسلام و یهودیت را در چشم انداز ادیان دیگر جهان می‌بینیم، آن‌ها تا حدود زیادی با یکدیگر موافقند؛ اما وقتی آن‌ها را در کنار هم در یک فاصله تقریبی نزدیک قرار می‌دهیم، درمی یابیم که شناسایی تفکرات و تبیین‌های کلی از این دو دین سخت است. کتاب به دنبال مقایسه است اما این مقایسه برای شناخت است. منظور از شناختن یک دین به دست آوردن تصویری از کل آن دین است. شناخت یک دین به معنای درک اصول بدیهی و شیوه‌های تفکر و پژوهش و دیدن همه این‌ها با هم و در کنار هم است. قرار دادن دو دین در کنار هم نیازمند این است که تمام این دو دین به گونه‌ای طرح شوند که با هم در ارتباط باشند. نقاط تلاقی با هم داشته باشند، به هم مرتبط شوند و همه این کارها را بدون تحریف انجام دهد.
گفتگوی ادیان از نگاه قرآن:
موضوع کتاب حاضر گفت و گو است و ما در اولین فصل از مقدمه به موضوع گفت و گو از نگاه قرآن می‌پردازیم.
الف) ضرورت گفت و گو:
با توجه به آیات قرآن می‌توان چند ضرورت و هدف را برای گفت و گوی بین ادیان برشمرد. این ضرورت‌ها عبارتند از:
1ـ پایان دادن به دشمنی‌ها: اختلاف میان انسان‌ها به علل و عوامل گوناگون بستگی دارد. گاه منشأ آن سلطه گری، استثمار و غارت گروهی نسبت به گروه دیگر است که در این حالت، راهی جز مقابله و دفع ستم و ظلم آنان وجود ندارد. در واقع، در چنین حالتی، زمینه‌ای برای گفت و گوی مسالمت آمیز وجود ندارد. یکی دیگر از عوامل اختلاف، اختلاف نظر و دیدگاه‌های گوناگون در مسائل اعتقادی، اجتماعی و دینی است. بهترین راه برای حل اختلافات و یا دست کم توافق بر سر اصول و اهداف مشترک، پذیرش گفت و گو است. قرآن کریم به مسلمانان دستور می‌دهد که با جدال احسن و گفت و گوی مسالمت آمیز با اهل کتاب سخن بگویند و روابط خود را بر اساس اصول مشترک قرار دهند: «و با اهل کتاب، جز به شیوه‌ای که نیکوتر است، مجادله نکنید، مگر کسانی از آن‌ها که مرتکب ظلم و ستم شده‌اند و بگویید:به آنچه بر ما و بر شما نازل شده ایمان آورده‌ایم و خدای ما و خدای شما یکی است و ما همه فرمان بردار اوییم». (عنکبوت/46)
2ـ فراهم ساختن زمینه هدایت: اساساً هدف پیامبران، بزرگان و مصلحان از گفت و گو با مخاطبان خود، زمینه سازی هدایت انسان است. این مهم، زمانی فراهم می‌شود که مخاطبین نیز پیام گفت و گو را بشنوند. از نظر قرآن کریم، خردمند و صاحب اندیشه کسی است که از میان سخنان گوناگون، بهترین را انتخاب کند. «پس بشارت ده به آن بندگان من که به سخن گوش فرا می‌دهند و بهترین آن را پیروی می‌کنند، اینانند که خدا ایشان را هدایت و راهنمایی کرد، و اینان همان خردمندانند». (آل عمران/64)
3ـ ایجاد تفاهم و وحدت و همکاری بین اقوام و ملل: از طریق گفت و گو، نه تنها می‌توان دشمنی‌ها و جنگ‌ها را پایان داد، بلکه می‌توان همکاری و وحدت اقوام، ملل و ادیان را بر اساس اصول مشترک پدید آورد. رهنمود آیات قرآن کریم در برخورد با مشرکان و اهل کتاب، مختلف است. قرآن در ابتدا از مشرکان و کافران می‌خواهد که به دین خاتم ایمان آورند، ولی آن گاه که اهل کتاب از پذیرش این دعوت خودداری می‌کنند، از آنان می‌خواهد بر سر اصول مشترک توافق و همکاری داشته باشند.
ب) جایگاه گفت و گوی ادیان در قرآن:
باید توجه داشت که با توجه به آیات قرآن رابطه اسلام با دیگر ادیان را می‌توان سه مرحله‌ای در نظر گرفت:
1ـ رابطه مسالمت آمیز و هم زیستی: اسلام تمامی پیروان ادیان گذشته را به مسالمت و پیروی از مبانی مشترک فرا خوانده است و پیامبر اسلام (ص) به عنوان پیامبر رحمت برای جهانیان، مأموریت پیدا می‌کند تا با بهترین شیوه با پیروان ادیان دیگر به گفت و گو بپردازد. قرآن رابطه صلح آمیز و آشتی جویانه اسلام با پیروان سایر ادیان را این گونه بیان می‌دارد. «بگو:ای اهل کتاب! بیایید به سخنی که میان ما و شما یکسان است تکیه کنیم که جز خدا را نپرستیم و چیزی را شریک او نگردانیم و برخی از ما بعضی دیگر را به خدایی نگیرد؛ پس اگر از این پیشنهاد سر باز زدند و اعراض کردند، بگویید:شاهد باشید که ما مسلمانیم، نه شما».
2ـ رابطه سرد با بداندیشان: در این مرحله اسلام با آن عده از پیروان ادیان که حاضر به گفت و گو نشده و مشغول فتنه اندازی می‌شوند رابطه سرد و تهدیدآمیز اتخاذ می‌کند. «بگو ای اهل کتاب، چرا کسی را که ایمان آورده است، از راه خدا باز می‌دارید». (آل عمران/99)
3ـمواجهه قهر آمیز: زمانی که پیروان ادیان راه گفت و گو و هم زیستی را کنار گذاشته و عملاً وارد توطئه و مبارزه می‌شوند پیامبر اکرم (ص) مأموریت پیدا می‌کند تا با برخورد قهر آمیز ریشه‌های فتنه را خشکانده و از اصول و ارزش‌های اسلامی به شدت دفاع نماید.
ج) محورهای گفت و گو:
در گفت و گوهای پیروان ادیان الهی با مسلمانان، موارد مختلف مورد بحث و مذاکره قرار می‌گرفته است که عمده ترین این محورها عبارتند از:
1ـ توحید و یگانگی مبدأ هستی
2ـ نبوت و ایمان به پیامبران
3ـ معاد و روز رستاخیز
4ـ امتیازات و ملاک‌های فضیلت
5ـ مسائل فقهی
این 5 محور از این جهت محور گفت و گو قرار می‌گیرند که پیروان ادیان دیگر نیز مدعی هستند به این امور باور دارند و همین باعث می‌شود که مسلمانان بتوانند با آنان وارد گفت و گو بشوند.
نتیجه گیری:
مباحث تطبیقی ادیان هر چند امروزه در دنیا مطرح است و این کتاب نیز بر همین اساس شکل گرفته است، اما برای مسلمانان گفت و گو با ادیان دیگر دشواری‌های خاص خویش را دارد و در این میان یهودیت از دشواری خاصی برخوردار است. این دو دین با وجود همه تنازعات، محورهای مشترک فراوانی دارند و از نقاط اشتراک بسیاری برخوردارند. به قول مؤلفان کتاب، پیروان هر دو مکتب به دنبال آنند که خواست خدا را در جهان واقعی درک کنند و این مهم ترین نقطه اشتراک است.
شایان ذکر است، پایان‌نامه «ترجمه کتاب comparing religions through law Jacob neusner and tamara sonn» پژوهش پایانی «محمدرضا فلاح تفتی»، برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب قم است که در تابستان 1390 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «حجت الاسلام حسین سلیمانی» و استاد مشاور آن «دکتر انصاری پور» است. /9193/پ201/ن