نظام سازی یکی از اغراض علم فقه است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی صبح امروز در درس خارج فقه خود با بیان اینکه غرض از علم فقه تشخیص وظیفه عملی مکلف است، گفت: برای خروج مکلف از عهده مسئولیت شرعی و اطاعت خدا، مشخص کردن احکام شرعی لازم است و این مساله تضمین کننده منافع انسان‌ها است.

وی با اشاره به این که شارع مقدس مصالح عباد را در تشریع احکام شرعی در نظر گرفته است، اظهار داشت: راه رسیدن به عدالت اجتماعی و سعادت بشری در اجرای احکام شرعی است و اسلام مشتمل بر همه این مسائل است.

نماینده خبرگان رهبری ادامه داد: موضوع علم فقه شامل همه افعال و تروک در همه عرصه های حیات بشری است و این احکام از قبل تولد تا بعد از وفات و همه بخش های زندگی انسان ها را در بر می‌گیرد و وسعت دامنه این وظایف عملی و احکام شرعی، اهمیت و نقش و فایده علم فقه را مشخص می کند.

وی با اشاره به این که اثر عملی فقه رسیدن به احکام شرعی و درست استنباط کردن است، اظهار داشت: علاوه بر اینکه فقه، حکم تک تک اشخاص را مشخص می‌کند احکام مربوط به جمع را هم در بر می گیرد یعنی نظام های اجتماعی و زندگی انسان ها در مجموعه ای از احکام تنظیم می شود که از آن به عنوان نظام و ساختار تعبیر می شود مثل نظام قضائی، نظام اقتصادی، نظام خانواده و نظام سیاسی که احکام این نظام ها در لابلای متون و مصادر و منابع دینی ما موجود است.

آیت الله هاشمی شاهرودی بیان داشت: نقش فقیه استنباط احکام شرعی است و البته چون حکومت اسلامی به صورت مستمر در طول تاریخ وجود نداشته است بیشتر فقه به سوی احکام فردی سوق پیدا کرده و کمتر به بحث سیاسات و احکام مربوط به جمع پرداخته است لکن پس از پیروزی انقلاب اسلامی به این بخش هم توجه بیشتری شده است.

وی اظهار داشت: از نظر عملی، غرض فقه استخراج همه احکام شرعی از احکام فردی تا نظام های مختلف و نیز مسائل مستحدثه و محل ابتلا است بنابراین از بعد عملی دایره غرض علم فقه وسیع است.

نماینده خبرگان رهبری تعیین نوع حکومت و مدیریت، نظام قضائی و جزائی، مباحث مربوط به محیط زیست و احکام آن، احکام روابط بین الملل، جنگ، سلاحهای کشتار جمعی، احکام پزشکی و هزاران موضوع دیگر را از جمله مسائلی دانست که همه آنها در شریعت اسلام حکم دارد و گفت: یکی از مهم ترین غرض های علمی که بر فقه بار می شود روش استفاده از شریعت و علوم و معارف دینی مثل فلسفه، کلام و تفسیر و علوم عقلی است.

 
وی خاطرنشان کرد: مفسر و متکلمی که فقیه نباشد و با مذاق شارع آشنا نباشد خیلی جاها به اشتباه می رود بنابراین مفسر و متکلم فقیه در زمینه فعالیت خود خیلی آگاه ترند تا مفسر و متکلمی که با فقه آشنایی کامل ندارد.

مدرس خارج فقه حوزه علمیه اظهار داشت: برخی از علوم متکی بر فقه است برای مثال حقوق و قضا و اقتصاد اسلامی بدون اشعار بر فقه نمی تواند زمینه ای برای ظهور و بروز داشته باشد.

وی ادامه داد: شهید صدر در کتاب اقتصادنا مطرح کرده است که چگونه از احکام شرعی به یک نظام اقتصاد اسلامی می رسیم . نظریه پردازی در علوم مختلف اجتماعی بدون اطلاع از فقه اصلا ممکن نیست و نیاز به اشراف کامل نسبت به فقه دارد. فقه در بسیاری از موارد بایدها و نبایدها را هم مشخص می کند و حتی نسبت به کیفیت تعامل با عالم فیزیک هم به ما خط می دهد.

آیت الله هاشمی شاهرودی ادامه داد: برای رسیدن به معارفی که علم فقه در آنها تاثیر فوق العاده ای دارد باید یک سری تخصصاتی در علم فقه احداث شود که این مساله به بحث های فقهی توسعه و غنایی می دهد که باید به شیوه جواهری به آنها پاسخ داده شود نه با ذوق شخصی.

وی ادامه داد: این مساله نیازمند تلاش، همت و مهندسی فقهی و تطبیقات است که باید بعد استنباط تنظیم شود تا مجموعه ای مثل مجموعه عبادات باب بندی و تدوین شود. فقهای گذشته ما در عصر خودشان پا به پای پیشرفت ها گام بر می داشتند و علم فقه را توسعه می دادند و در مسائل جدیدی که از فقه عامه وارد می‌شد حکم شرعی مذهب را استنباط می کردند.

نماینده خبرگان رهبری اظهار داشت: غرض دیگر فقه، حفظ دین از اندراس، تحریف و نابودی است کاری که در شرایع دیگر مثل موسوی و عیسوی و مجوسی نشد. شریعت اسلام به برکت سنت و پایه گذاری روش استنباط استمراری در همه ابواب و مناظره با علمای دیگر تاکنون حفظ شده است و در این راستا فقها تلاش بسیاری کردند و سختی ها و مشکلات زیادی متحمل شدند تا این گنجینه به دست ما برسد. /910/پ202/ع