نگاه تقلیل گرا درباره «نسبت فقه و هنر» اصلاح شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پیش از ظهر امروز در همایش فقه و هنر که در مرکز همایشهای غدیر قم برگزار شد، با اشاره به شدت اهتمام مقام معظم رهبری نسبت به مقوله هنر اظهار داشت: هنر به عنوان یک واقعیت و یک امر ریشه دار در زندگی بشر قابل ملاحظه است.

وی با اشاره به این که مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که هنر در جوامع بشری همیشه بوده است، افزود: مطالعات اجتماعی در رابطه با هنر از جنبه اقتصادی و توصیفی تبیینی قابل بحث است.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی خاطرنشان کرد: دسته سوم مطالعات فلسفی هنر است که در دو بخش فلسفی و هرمنوتیک قابل بحث است و فلسفه هنر یک ترکیب وصفی است یعنی گونه ای فلسفیدن که به حوزه هنر مربوط می‌شود و چون ترکیب اضافی است مطالعه درجه دوم به حساب می آید.

وی ابراز داشت: دسته چهارم مطالعات اخلاقی در حوزه هنر است و نوعی اخلاق حرفه ای است و بحث در الزامات اخلاقی حوزه هنر است که مربوط به اخلاق حرفه ای است.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی قم دسته پنجم مطالعات را مطالعات فقهی حقوقی حوزه هنر دانست و تصریح کرد: در حوزه نسبت میان فقه و هنر دو نگاه حداقلی و حد اکثری وجود دارد؛ کسانی که نگاه حداقلی دارند شأن فقه را در هنر تقلیل می‌دهند به این که چه هنری در فقه مجاز است و چه هنری غیر مجاز؛ این افراد در واقع دچار قصور جدی در موضوع شناسی و نگاه تقلیل گرایانه به فقه هستند.

وی با اشاره به این که به لحاظ موضوع شناسی ما باید نقش هنر را در حوزه اجتماع بشناسیم، یادآور شد: فقه پیوند عمیقی با فرهنگ دارد و فرهنگ چهار لایه اصلی دارد و هنر سنخ چیزی است که در تمام لایه‌ها تأثیر گذار و باور ساز است زیرا بسیاری از مردم با برهان به ادراک نمی‌رسند و باورهاشان را در حوزه خطابیات و جدلیات کسب می کنند؛ پس عنصر جدل و خطابه در سامان مدینه فاضله نقش مهمی دارد.

حجت الاسلام  والمسلمین واعظی با اشاره به این که هنر در تغییر نظام ارزشی و زیبا شناختی جامعه نقش دارد، بیان داشت: چه بسیار خوبی‌های واقعی که به کمک هنر مبتذل تبدیل به منکرات می‌شود و چه بسیار بدی‌هایی که با استفاده از هنر به ارزش تبدیل می‌شوند و این قدرت هنر را در باور سازی نشان می‌دهد؛ در حوزه رفتار سازی و نماد سازی هنر می تواد بسار فعال باشد و پیوند عمیقی در حوزه فرهنگ و هنر وجود دارد.

وی با بیان این که یک بخش غیر قابل انکار در هر جامعه ای نظام ارتباطی است، خاطرنشان کرد: نمی شود جامعه ای را متصور شد که نظام ارتباطی نباشد؛ نظام ارتباطی دو رکن دارد، اول معنا سازی و ایده سازی و رکن دوم رسانه ای است که آن معنا را به مخاطبان انتقال ‌دهد و هنر هم در معنا سازی ایفای نقش می کند وهم هنر یک رسانه است و کسانی که نسبت فقه و هنر را تقلیل می دهند به نقش عظیم هنر در حوزه فرهنگ توجه ندارند.

رییس دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم در بیان علت نگاه تقلیل گرایانه، تصریح کرد: این بر می گردد به نگاه تقلیل گرایانه که به فقه دارند و فکر می کنند که فقه آمده است که رفتار ما را از نظر احکام پنج گانه مورد بررسی قرار دهد ولی نگاه حداکثری یعنی این که فقه را در منظر کلان اداره جامعه دیدن و وقتی این گونه نگاه کنیم کارکردی برای فقه متصور خواهد بود که صرف ناظر بودن و نظر دادن نیست و در تمام شئونات اجتماعی وارد می شود و فقه وارد فضای ترسیم ساختارهای کلان جامعه می‌شود و از مناسبات و الزامات وضعیت مطلوب جامعه بحث می کند.

وی یادآور شد: هنر از منظر فقه حکومتی این گونه تفسیر می شود که هنر با این قدرت در فرهنگ باید فقیه بگوید الزامات هنر متعالی چیست و یک میدان گسترده از بحث باز می شود که با نگاه فردی و تقلیل گرایانه این بحث به وجود نمی آید./843/پ202/س