گزارشی از پژوهشی با عنوان منبع‌شناسی و نسخه‌شناسی لهوف
به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام مصطفى صادقى عضو هیأت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلاماست. وی علاوه بر سطح چهار حوزه علمیه، در مقطع دکترا رشته تاریخ اهل بیت علیهم السلام مشغول به تحصیل است.
حجت الاسلام صادقی مؤلف کتاب‌هایی چون: فهرس المقالات التاریخیه (با مقدمه استاد رسول جعفریان)، پیامبر و یهود حجاز، تحلیل تاریخى نشانههاى ظهور، کاشان در مسیر تشیع، شرح غم حسین علیه السلام (ترجمه تحقیقی بخش اصلی مقتل خوارزمی)، گزیده کتابشناسی تاریخ تشیع، دولتمردان شیعه در دستگاه خلافت عباسی، تاریخ امامیه (گذری بر ده قرن تاریخ سیاسی شیعیان دوازده امامی).
از مقالات وی هم می‌توان به این موارد اشاره کرد: برخوردهاى مسالمت آمیز پیامبر با یهود، یهود در کتاب الصحیح، دشوارى نامها در پژوهشهاى تاریخى، تأملى در روایتهاى علائم ظهور، الفتن ابنحماد قدیمىترین کتاب در مهدویت، رأس‌الحسین علیه السلام و مقامهاى آن، نقد و بررسی گزارش اعدام مردان بنی قریظه بعد از جنگ خندق (ترجمه مقاله ولید عرفات)، سفیانى و مدعیان تاریخى، دیدگاه تاریخی راوندیان، نقدی بر شیوه‌های ارجاع در نگارش، زمانه فیض (اوضاع سیاسی اجتماعی دوران فیض کاشانی)، تدوین بخش کاشان از «اطلس شیعه» زیرنظر استاد جعفریان، اصول حقوق جنگ در سیره نبوی، ارزش‌های اخلاقی در نهضت حسینی، دولت‌های شیعه (بررسی گرایش‌ها).
حجت الاسلام صادقی هم اکنون در حال تحقیقی است با عنوان «منبع‌شناسی و نسخه‌شناسی لهوف». این نوشتار گزارش کوتاهی است که وی از این پروژه برای ما ارسال کرده است.
مقدمه
عنوان این طرح در ابتدا تاریخ‌نگاری ابن طاووس بوده است و کتاب لهوف نیز به‌صورت مجزا درون این طرح مورد بررسی قرار می‌گرفت؛ اما در ادامه تصمیم گرفته شد که عنوان آن به «منبع‌شناسی لهوف» تغییر کند. در این کتاب به منبع‌شناسی کتاب لهوف و مقایسه آن با گزارش‌های معتبر و مشهور عاشورا مانند روایت ابن مخنف پرداخته می‌شود. به جهت اهمیت و مراجعه فراوان به کتاب لهوف، نسخه نویسان زیادی آن را استنساخ کرده‌اند؛ اما غالب این چاپ‌ها عمومی است و از نظر علمی نمی‌توان بر آن‌ها اعتماد کرد. لازم به ذکر است که کتاب ارزشمند لهوف، تنها اثر مستقل سید بن طاووس در مورد ائمه علیهم السلام است.
ضرورت پژوهش
با توجه به اهمیت کتاب لهوف سید بن طاووس که پس از تألیف آن، مرجعی مهم و قابل اعتماد برای بسیاری از نوشته‌های عالمان شیعه بوده است – و تا به امروز به‌عنوان یکی از کتب مشهور در موضوع قیام و شهادت امام حسین علیهم السلام به‌شمار می‌رود – لازم است منابع این کتاب نیز بررسی و اندازه اعتبار روایات و گزارش‌های آن‌ها مشخص شود. از سوی دیگر اختلاف نسخ این اثر به اندازه‌ای است که می‌تواند در اعتبار روایات آن تأثیرگذار باشد. از این رو ضرورت دارد که بدان پرداخته شود.
مراحل انجام پروژه
این پروژه در سه ماهه اول 1394 به اتمام رسیده و اکنون در حال طی نمودن مراحل مربوط به ارزیابی و نظارت است؛ اما در جلسه شورای علمی پژوهشکده، نظر اعضا بر آن شد که ترجمه جدیدی از لهوف نیز بدان افزوده شود. در حال حاضر حدود یک چهارم از کار ترجمه آن نیز انجام شده و از این رو ممکن است تکمیل این اثر به همراه ترجمه آن، تا پایان سال جاری به طول انجامد.
نوآوری پژوهش
نوآوری تحقیق این است که اولاً تصحیح جدیدی از کتاب لهوف ارائه می‌شود که با چاپ‌های پیشین آن متفاوت است؛ ثانیاً سعی شده تا منابعی که سید بن طاووس در لهوف از آن‌ها استفاده کرده، یافته و بررسی شود؛ در این ارتباط حدود 75 نسخه خطی مورد بررسی قرار گرفته و مقایساتی نیز بین آن‌ها صورت پذیرفته است./998/د102/ق
منبع: مجله فکری تحلیلی حوزه و روحانیت