انفعال والدین در خرید زودهنگام تلفن همراه خسارت‌بار است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام سید علیرضا تراشیون، کارشناس رسانه ملی در جمع اولیاء و مربیان دانش آموزان مجتمع آموزشی توحید قم به بیان اهمیت تربیت دینی و ضرورت هوشیاری والدین در عصر رسانه و فضای مجازی پرداخت که مشروح سخنان تقدیم خوانندگان محترم می شود.

نبود کارشناس تربیتی در صدا و سیما

امروزه یکی از عوامل تهدید رشد سالم کودکان که خانواده‏های بسیاری را نگران کرده، رسانه و فضای مجازی است که به طور غیر قابل کنترلی در جامعه رشد کرده است و متأسفانه خانواده‏ها یکی از عوامل گسترش این عامل هستند؛ در این زمینه حجت الاسلام سید علیرضا تراشیون، کارشناس وروانشناس تربیت دینی و استاد حوزه علمیه در ابتدا به تشریح آثار مخرب رسانه و فضای مجازی پرداخته و در ادامه راهکارهایی برای حل این معضل ارائه می‏دهد.

تا زمانی که صدا وسیما بدون هدف کار کند هیچ تأثیر تربیتی در کودکان نخواهد گذاشت؛ برنامه کودک‏های 90 قسمته به صورت روزانه در صدا و سیما پخش می‏شود در حالی که هیچ کارشناس تعلیم و تربیت در این زمینه کار نمی‏کند؛ در جلسه‏ای مطرح شده بود که این سریال 6 میلیون مخاطب داشته و در صحبتی که با تهیه کننده این برنامه داشتم، متوجه شدم که هیچ یک از دست اندرکاران این برنامه کودک، کارشناس تربیتی نبوده‏اند.

آسیب‏هایی که امروزه در فضای مجازی و تلویزیون وجود دارد، این است که کودکان به افرادی منفعل تبدیل می‏شوند و به جای این که تأثیر بگذارند، تأثیر می‏پذیرند؛ اگر تأثیر پذیری مثبت باشد خیلی خوب است، اما متأسفانه بیشتر تأثیرات رسانه منفی بوده است.

همه ما به خوبی شاهد هستیم که تأثیر پذیری منفی بیشتر است و خانواده‏های زیادی شکایت می‏کنند که نمی‏دانیم چرا فرزندانمان خیلی زود از هر چیزی تأثیر می‏پذیرند و آن را الگوی اعمال خود قرار می‏دهند.

تشریح آثار مخرب رسانه در کودکان

تأثیر مخرب دیگر رسانه و فضای مجازی این است که خلاقیت را از کودکان می‏گیرد، در حالی که نسل امثال ما در کودکی به ساختن ماشین‏های آرمیچری و نقاشی مشغول بودند؛ پدر و مادر فقط باید بستر را فراهم کنند، کودکان خودشان دارای خلاقیت هستند.

امروزه کارهای خلاقانه از سوی کودکان به شدت کاهش یافته، چرا که نگاهشان به گوشی همراه، تلویزیون و رایانه است؛ افراد تماشاگر نمی‏توانند آدم‏های خلاقی باشند؛ ادیسون عامل مموفقیت خود را مادرش می‏داند، چرا که در زیر زمین خانه برای فرزندش یک کارگاه ساده درست کرده بود و او را وارد میدان عملی کرده بود.

رسانه نوعی خود بیگانگی در کودکان ایجاد می‏کند و خود کودکان هم نمی‏دانند که چه ویژگی‏ها و خصوصیاتی دارند؛ زمانی که کودکان را در معرض رفتارها و افراد مختلف قرار می‏دهیم، نمی‏توانند به خود و توانمندی‏هایشان اندیشه کنند.

هر کودک به خودی خود دارای 8 نوع هوش است که این هوش‏ها در رشد آن‏ها خیلی اثر دارد؛ کارشناسان معتقدند کودکی که روزانه بیش از 2 ساعت از رسانه استفاده می‏کند، هوشش یا متوقف می‏شود یا کاهش پیدا می‏کند؛ هوش قدرت حل مسأله برای سازگاری با محیط است.

انواع هوش، شامل هوش مهارتی، حرکتی، کلامی، بین فردی، درون فردی، منطقی، محاسباتی، خلاقیت، موسیقیایی، طبیعت‏گرا و انواع دیگر است که در مقابل رسانه می‏خواهد پرورش پیدا کند؛ این در حالی است که رسانه قدرت تفکر را از انسان می‏گیرد.

وقتی فرزند شما در مقابل تلویزیون می‏نشیند، در هر ثانیه بیش از 32 تصویر به ذهن وی مخابره می‏شود و حتی اگر بخواهد، نمی‏تواند فکر کند؛ یکی از مصادیق شعبده در عصر حاضر تلویزیون است؛ چرا که غیر واقع را به عنوان واقعیت به خورد مخاطب می‏دهد.

اگر توجه داشته باشید زمانی که در حال تماشای فیلمی هستید، با بازیگران آن احساس همزاد پنداری می‏کنید، همراه با آن ها گریه می‏کنید، می‏خندید، خوشحال و ناراحت می‏شوید و یا دچار اضطراب می‏شوید، در حالی که این‏ها غلط است و اصلا واقعیت خارجی ندارد.

اگر می‏توانید زمانی که کودکان در حال تماشای تلویزیون هستند، یک دوربین را بدون آن که متوجه شوند بر روی چهره و اندام وی تنظیم کنید و بعد تماشا کنید؛ متوجه می‏شوید که چه بر سر فرزندان ما می‏آید؛ عدم توجه به کودکان باعث شده که نتوانیم حالات روحی آن‏ها را در هنگام تماشای برنامه‏های تلویزیونی درک کنیم.

امروزه قدرت حل مسأله در کودکان پایین آمده است؛ هوش انسان همانند پردازشگر رایانه است و در عصر حاضر به جای آن که قدرت تحلیل تقویت شود، حافظه آن‏ها در حال پر شدن است؛ این حجم بالای اطلاعات زمانی که قدرت تحلیل نباشد، امکان به کارگیری ندارد.

گریه‏های زود هنگام فرزندان، نمونه‏ای از اختلال عدم توانایی حل مسائل است و زمانی که فرزند نتواند مشکلی را حل کند، به ناچار گریه و پرخاشگری می‏کند.

گسترش افسردگی در کودکان

افسردگی از مشکلات دیگری است که در کودکان شایع شده است؛ در گذشته افسردگی بیشتر در خانم‏ها شایع بود اما امروزه افسردگی در میان روانشناسان، به سرما خوردگی روانی مشهور شده است؛ سرما خوردگی، سن و سال و جنسیت ندارد.

کودکان با کانالی که بین خود و رسانه ها زده‏اند، به تدریج دچار افسردگی می‏شوند؛ کودکانی که تنبل و بی‏انگیزه هستند و با بی‎حوصلگی کارهایی که به آن ها سپرده شده را انجام می‏دهند، دچار افسردگی هستند.

اخیرا یکی از کارشناسان اظهار کرده بود که در جامعه ما بالای 50 درصد مردم از افسردگی رنج می‏برند در حالی که خودشان نمی‏دانند؛ کودکان امروزی انگیزه کار کردن، خرید کردن، کمک کردن، درس خواندن، ندارند و مدام می‏گویند چه کار به کار من دارید.

بخش پیشین مغز انسان برای برنامه ریزی و خود کنترلی استفاده می‏شود و کودکانی که زیاد از رسانه‏ها استفاده می‏کنند، امواج رسانه‏ها در این بخش از مغزشان اثر می‏گذارد؛ کمتر بچه‏ای را مشاهده می‏کنید که پرخاشگر نباشد و قدرت برنامه ریزی داشته باشد، به ویژه که در حال رشد هستند.

افزایش لج بازی، مختل شدن سیستم فکری و عصبی، ایجاد ترس و وحشت و مشکل ارتباط با همسالان از دیگر آثار مخرب رسانه‏ها بر روی کودکان است؛ رسانه‏ها به عنوان دوستان کودکان در عصر جدید جایگزین شده‏اند.

تهدیدات و مراقبت‏های ویژه عید نوروز

یکی از آسیب‏هایی که به ویژه در این ایام با آن رو به رو هستیم، سیزده روز عید نوروز است؛ خانواده‏ها در طول 11 ماه هر چه تلاش کرده‏اند که کودکان خود را تربیت کنند، در این چند روز زحمت‏هایشان به باد می‏رود، چرا که دیگر کنترلی بر روی فرزندان خود ندارند.

کودکان باید از حدود 7 ماهگی به میان اجتماع برده شوند؛ از یک و نیم سالگی با همسالانشان ارتباط برقرار کنند و دعواهای کودکان نیز در این دوره طبیعی است و فقط به یک میانجی‏گری خوب نیاز دارد؛ در 4 سالگی همان دو کودکی که مدام با هم دعوا می‏کردند، رابطه بسیار خوبی خواهند داشت.

کودکان باید زوجیت را از دوران کودکی آموزش ببینند و این زوجیت با همبازی یا با خواهر و برادر در دوران کودکی و در دوران جوانی هم با ازدواج به وقوع می‏پیوندد؛ بزرگترین مشکل ازدواج جوانان امروزی همین امر مهم است که در کودکی به آن توجه نشده است؛ آمار طلاق به این دلیل 21 درصد است که جوانان فرد گرا رشد کرده‏اند.

جوانان امروزی با هم سازگاری ندارند و بلد نیستند با زوج خود ارتباط برقرار کنند؛ شیوه‏های تعامل با همسر را به این دلیل که از کودکی تنها بوده‏اند، فرا نگرفته‏اند؛ شخصی که در تمام طول زندگی فقط با پدر و مادر خود که چندین سال از وی بزرگ‏تر بوده، زندگی کرده است، هیچ گاه تاب تحمل فرد دیگری را در کنار خود ندارد.

بیش فعالی؛ اثر مخرب دیگر رسانه‏ها

رسانه‏ها تأثیر زیادی در بیش فعالی کودکان می‏گذارند؛ بر اساس آمار، عدم تمرکز و توجه بر روی مسائل درسی در کلاس های درس، به حدود 4 نفر در هر کلاس رسیده است؛ مشاهده شده که دانش آموزی با وجود هوش بالا، از معلم خود اجازه یک دور دویدن در دور کلاس را خواستار شده است.

کتاب دوست آرام محسوب می‏شود و تفکر ایجاد می‏کند در حالی که رسانه دوست ناآرام است و تمرکز در مخاطب را به شدت کاهش می‏دهد و فرد را بیش فعال می‏کند؛ اخیرا در مقاله‏ای با عنوان «زیاد تلویزیون تماشا نکن، میمیری» عنوان شده است که ناراحتی‏های قلبی و عروقی، دیابت و احتمال به آسم در افرادی که زیاد تلویزیون تماشا می‏کنند دو برابر شده است.

کودکان امروزی به حدی بی‏حوصله و کم فعالیت هستند که با دمپایی و کفش‏های خود می‏توانند یک کلکسیون بسازند؛ این در حالی است که در گذشته دمپایی و کفش‏های کودکان در هفته یا ماه اول پاره می‏شد؛ امروزه کفش‏ها را زمانی که کوچک می‏شود عوض می‏کنند در حالی که در گذشته هر یک یا دو ماه کفش جدید خریداری می‎شد.

کاهش مطالعه

کاهش مطالعه از دیگر آثار مخرب رسانه است؛ شما خودتان ترجیح می‏دهید در کنار بچه‏ای شاد و شلوغ باشید یا در کنار کودکی که آرام و بی‏تحرک است؛ نتیجه این رفتار باعث شده که میانگین مطالعه در ایران، 8 دقیقه در شبانه روز باشد.

بنده حساب کرده‏ام که اگر واقعا هر شخص در طول شبانه روز 8 دقیقه کتاب بخواند، در طول یک سال باید حداقل 5 کتاب 150 صفحه‏ای خوانده شود؛ هر فرد خودش بهتر می‏تواند قضاوت کند که در واقعیت چه مقدار کتاب مطالعه می‏کند.

قدرت کلامی کودکان بسیار ضعیف شده و زمانی که کودک در بیرون از خانه است، نمی‏تواند مفاهیم خود را به خوبی انتقال دهد؛ میانگین ارتباط کلامی خانواده‏های ایرانی به 17 دقیقه در شبانه روز کاهش یافته است.

کشور ما حدود 3 هزار شهید زیر 13سال دارد؛ در حالی که جوانان امروزی فارغ التحصیل شده‏اند اما هنوز جوراب‏هایشان را مادرانشان می‏شویند؛ مشارکت در خانه تکانی‏ها به شدت کاهش یافته و پدر و مادر می‏ترسند که از فرزندان خود در امور خانه کمک بگیرند.

فعالیت‏های بدنی کودکان باید زیاد شود و خریدهای خانه را به آن ها بسپاریم؛ چرا که رشد اجتماعی کودکان به شدت افزایش می‏یابد و هر چه که فعالیت‏های کودکان بیشتر شود، صداقت آن‏ها نیز افزایش پیدا می‏کند.

شیوه رشد اسلامی کودکان

بر اساس احادیث، کودکان باید در 7 سال اول زندگی به بازی بپردازند؛ در 7 سال دوم زندگی گوش به فرمان والدین هستند و در 7 سال سوم به عنوان وزیر در خانه محسوب می‏شوند؛ در دوران وزیری بخشی از کارهای خانه را به دوش فرزند می‏گذارند.

سپردن کار نیز هنر می‏خواهد؛ وقتی پدر و مادر با کنایه به فرزند خود بگویند که کمرم شکست، نمی‏خواهی بلند شوی و کمک ما بکنی، نتیجه‏اش بدون هیچ بررسی معلوم است که منفی خواهد بود.

اگر اعضای خانواده دور هم بنشینند و کارها را تقسیم بندی کنند، به راحتی فرزندان به وظایف خود عمل می‏کنند؛ اگر یک تخته تهیه شود و کارهای روزانه بر روی آن نوشته شود تأثیر بهتری خواهد داشت؛ زمانی که تقسیم کارها به صورت رسمی باشد، مسؤولیت پذیری نیز بیشتر می‏شود.

تلفن همراه و رسانه شخصی برای کودک مضر است

خانواده‏ها باید دقت داشته باشند که از گذاشتن تلویزیون در اتاق کودک خودداری کنند؛ در هر خانه فقط یک تلویزیون در اتاق نشیمن قرار بگیرد و زمان استفاده از آن نیز مشخص باشد؛ نیازی نیست که فرزندان یک تلفن همراه، تبلت و رایانه شخصی داشته باشد.

موارد بسیاری مشاهده شده که مادری به کارشناسان مشاوره مراجعه کرده و از این مطلب شکایت داشته که در تلفن همراه یا تبلت شخصی فرزندانشان، عکس های مستحجن دیده‏اند؛ درصورت امکان نباید تبلت خرید و اگر هم قصد خرید آن را دارید، برای خانواده بخرید و فرزندان فقط زمان مشخصی اجازه استفاده از آن را داشته باشند.

قوانین استفاده فرزند از تلفن همراه

همیشه دو قانون برای استفاده فرزندان از تلفن همراه باید وجود داشته باشد؛ نخست این که استفاده ناصحیح از تلفن همراه نشود و دوم این که این استفاده در طولانی مدت نباشد؛ کودک را توجیه کنیم که اگر قوانین را رعایت نکند، تلفن همراه از وی گرفته خواهد شد.

در این ایام هوشیار باشید، چرا که کودکان پول های عیدی خود را جمع می‏کنند و به خانواده فشار می‏آورند که برای آن‏ها تلفن همراه یا تبلت خریده شود؛ پدر و مادر نباید در مقابل این خواسته، منفعلانه عمل کنند و زیر بار آن بروند.

استفاده از این ابزار را در زمان کودکی باید به فرزندان آموزش دهید تا در سنین جوانی و بزرگ سالی عقده‏ای بار نیایند؛ چرا که پس از ازدواج با توجه به شرایطی که در آن قرار می‏گیرند، امکان بروز رفتارهای ناصحیح وجود دارد.

نکته مهم دیگر این است که تلویزیون و ابزار رسانه‏ای همیشه در محیط خانه روشن نباشد؛ پدر و مادر در خانه الگوی فرزند است و اگر خود آن‏ها مدام در فضای مجازی باشند، پیش از فرزند، خانواده دچار آسیب خواهد شد.

الگو بودن پدر و مادر

کارهای بیرون از خانه به هیچ عنوان نباید وارد فضای خانه شود؛ خانواده و زندگی حرمت دارد و تصور نکنید که اگر در خانه پیگیر کارهای مردم هستید، کار صحیحی انجام می‏دهید؛ این کار پدر یا مادر، حرمت شکنی است.

تلفن همراه در خانه باید سه طلاقه شود و این کار تأثیر بسیار خوبی در فرزندان خواهد گذاشت؛ بنده به شخصه در خانه به هیچ عنوان پاسخگوی تلفن همراه نیستم و تمام کسانی که با من در ارتباط هستند، از این ویژگی بنده مطلع هستند.

استفاده از سرگرمی‏های فکری

بازی‏های فکری در خانه بسیار استفاده شود؛ به طور قطع می‏توانم بگویم که جای بازی‏های فکری در خانه مظلوم واقع شده است؛ در برخی رستوران‏های اصفهان مشاهده کردم که میزهایی ویژه بازی‏های فکری قرار داشت و خانواده‏ها به مدت یک ساعت به انجام آن بازی‏ها می‏پرداختند که کار بسیار جالبی بود./840/ز504/س