روش استخراج احکام از دیدگاه شیعه و سنی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در ارومیه، حجت الاسلام والمسلمین سید مهدی قریشی، نماینده ولی فقیه در آذربایجان غربی در سلسله مباحث هفتگی شرح نهج البلاغه با تسلیت ایام رحلت پیامبر اکرم(ص)، امام حسن و امام رضا(ع) به شرح خطبه 18 پرداخت و اظهار داشت: امام علی(ع) در این خطبه در مورد اختلاف فقها و قضاوت صحبت می کنند.

وی افزود: علمایی به جای فتوا دادن از روی منابع دینی نظر شخصی خود را مطرح کرده و سبب بروز اختلافات می شوند، باید به قرآن پناه برده و اختلافها را به وسیله کلام صریح الهی حل و فصل کرد.

نماینده ولی فقیه در آذربایجان غربی گفت: بر اساس کلام امام علی(ع) هر گاه در اثر فتاوای غلط برخی از فقها بین آنان اختلاف ایجاد شد به نزد حاکم شرع می روند که نظر همه را درست می داند در حالی که خدا، پیامبر و کتاب آنان واحد است و خدا، پیامبر(ص) و قرآن هیچ یک به اختلاف حکم نداده اند.

وی با اشاره به خطبه 17 نهج البلاغه و معرفی دو گروه از مبغوضترین افراد در نزد خدای متعال در این خطبه، ادامه داد: خطبه 18 بنا به نقل برخی از مورخان در ادامه همین خطبه 17 است که قضات جاهل و خودرای سبب پیدایش اختلافها می شوند.

حجت الاسلام والمسلمین قریشی با بیان اینکه هر مسأله فقط یک جواب درست دارد، افزود: فقهایی که در مورد یک مسأله چندین حکم صادر کرده و با هم اختلاف می کنند بر خلاف سخن صریح خدای متعال که از تفرقه پرهیز داده است عمل می کنند.

وی به وجود برخی از اختلاف نظرها در مسائل فقهی اشاره و اضافه کرد: تصویب و تخطئه به معنای این است که هر مسأله ای فقط یک جواب دارد و فقها برای یافتن این حکم تلاش می کنند، اگر عالمی به حکم الهی برسد موفق عمل کرده در غیر این صورت به خطا رفته است.

امام جمعه ارومیه توضیح داد: به طور مثال در مورد نماز دانشجو در محل تحصیل عالمی به تمام بودن فتوا می دهد و عالم دیگری به شکسته بودن آن، برخی از علما چون معتقدند خدای متعال برای هر مسأله یک حکم دارد، یکی از این دو فتوا باطل است، اما برخی دیگر که معتقدند در بعضی از مسائل حکم مسأله مشخص نشده است و مجتهد به هر حکمی با تحقیق و تجهد برسد درست است که به آن تصویب می گویند.

وی یادآور شد: تصویب به هیچ عنوان مورد قبول علمای تشیع نیست و معتقدند که خدای متعال هیچ مسأله ای را بی حکم نگذاشته است، پس با تلاش یا به حکم الهی می رسیم یا به خطا می رویم.

نماینده ولی فقیه در آذربایجان غربی گفت: خدای متعال به پیامبر اکرم(ص) فرمان داده است که احکام دین را به مردم بگویند و پیامبر(ص) این مسائل را شخصا به مردم ابلاغ فرموده اند و یا از طریق جانشینان بر حقشان حکم هر مسأله ای به دست مردم رسیده است.

وی با اشاره به حدیثی از امام صادق(ع)، ادامه داد: هیچ امری نیست مگر حکم آن در کتاب یا سنت بیان شده است و در کتاب جامعی امام علی(ع) همه این احکام را نوشته بودند.

حجت الاسلام والمسلمین قریشی تأکید کرد: بر اساس اعتقاد شیعه هر گاه اختلاف نظر در فتاوا رخ داد با وجود همه تلاش مراجع برای کشف حکم صحیح یکی از دو حکم صحیح و دیگری باطل است.

وی افزود: در عرض 250 سال به وسیله چهارده معصوم(ع) احکام مذهب تشیع تبیین شده است، اما اهل سنت تنها به آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر اکرم(ص) استناد می کنند که از این لحاظ دست آنان برای استخراج احکام بسته تر است.

امام جمعه ارومیه با بیان اینکه از نظر تشیع دایره احکام بسیار وسیع است و تصویب به این علت جایز نیست، افزود: اما در فقه اهل سنت چون برای بسیاری از مسائل پاسخی از آیات قرآن کریم و سنت نمی یابند به ناچار تصویب را پذیرفته اند.

وی اضافه کرد: بر اساس حکم علمای اهل سنت وقتی امکان دست یافتن به حکم قطعی دین نیست باید بر اساس ظن و گمان فقیه عمل کرد، به طور مثال در مورد طهارت با آب مضاف از طریق قیاس حکم به صحت آن می دهند.

نماینده ولی فقیه در آذربایجان غربی در پایان گفت: برخی از علمای اهل سنت به وجود حکم در نزد خدای متعال عقیده دارند، اما چون به آن دسترسی ندارند به ناچار تصویب را پذیرفته و به امید صحیح بودن یافته ها و گمانهای خود عمل می کنند./936/202/ب2