پژوهشگران حوزوی روی گفتمان انقلاب اسلامی متمرکز شوند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست پنجمین روز هفته پژوهش و دومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی ویژه تجلیل از اعضای هیأت علمی و پژوهشگران برتر دفتر تبلیغات اسلامی در سالن همایش غدیر  برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی در این نشست با بیان اینکه پژوهش های دفتر تبلیغات اسلامی به حد مطلوبی از رشد رسیده است، اظهار داشت: همین نمایشگاه و آثار فاخری که در آن قرار دارد نشان بر این مدعا است و کسی گمان نمی کرد پژوهش های دفتر امروز به این حد از غنا و رشد برسد.

رشد کمی و کیفی آثار پژوهشی دفتر تبلیغات

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم افزود: رشد کمی و کیفی محصولات یک وجه از وجوه رشد است ولی بخش پنهان آن شخصیت های علمی است که در سایه این مجاهدت ها به عنوان اعضای هیأت علمی رشد کرده اند و ما امروز کسانی را داریم که در هر زمینه ای افرادی شایسته و سرآمد هستند و در کار خودشان سرمایه به حساب می آیند که این آورده اصلی بخش پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی است.

وی بیا بیان اینکه پژوهشگران دفتر تبلیغات با کارهای بازاری و دم دستی سنخیتی ندارند، تأکید کرد: همه افرادی که در این مرکز مشغول فعالیت علمی هستند به دنبال عرضه کار جدی هستند و این برای ما مایه افتخار است که وقتی فردی وارد نمایشگاه می شود چشم بسته تولیدات این پژوهشگاه را مورد عنایت قرار داده و از آنها استقبال می کند در حالی که در گذشته این گونه نبود و این نگاه به دفتر تبلیغات وجود نداشت ولی در سایه تلاش های عالمانه دوستان درکنار مدیریت پژوهش و اِعمال صحیح فرایندهای پژوهشی که همان اتقان را به دنبال می آورد به این نتایج خوب رسیده ایم

حجت الاسلام والمسلمین واعظی تأکید کرد: البته اینگونه جلسات جای ذکر محاسن نیست و باید بیشتر نگاه به آینده داشته باشیم تا به رشد و بالندگی بخش پژوهشی مجموعه کمک کنیم و در عین اینکه باید شاکر باشیم، لازم است بیشتر افق پیش رو را ببینیم که در این راه باید اولویت ها را مطرح کنیم، اولویت هایی که از کاستی های پژوهشی این مجموعه سرچشمه می گیرد.

وی یکی از اولیت های اصلی پژوهش های دینی را لزوم توجه به بحث های تطبیقی دانست و تأکید کرد: امروز هر ناظر منصفی اذعان می کند که پژوهشگاه دفتر تبلیغات وجه تطبیقی را دارد ولی نکته مهم این است که آنچه در حوزه امروز ما بیشتر مورد توجه است بحث های تطبیقی با آورده های فکری غرب است و کسانی که کار تطبیقی می کنند بیشتر در فلسفه غرب است ولی ما دعوت می کنیم رویکرد تطبیقی با جهان اسلام و عرب نیز داشته باشیم.

باید با صاحب نظران جهان اسلام تعامل داشته باشیم

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ادامه داد: با توجه به اشتراک مذهبی و دینی که ما جهان اسلام داریم باید بیش از آن که ناظر به غرب باشیم ناظر به آورده های فکری جهان اسلام باشیم، درست است که امروز به لحاظ سیاسی و شرایط منطقه که شکاف بزرگی بین ما و آنها ایجاد کرده است و این خود به کم شدن تعاملات فکری با صاحبان فکری جهان اسلام شده است ولی باز هم باید مورد عنایت پژوهشگران ما قرار بگیرد؛ مسأله دوم انعکاس و نشر این آورده ها در جهان اسلام و جهان عرب زبان است.

وی با بیان اینکه در جهان جمعیت چند صد میلیونی عرب و مسلمان داریم به ضرورت ترجمه آثار فاخر و تولیدی خوب به زبان عربی اشاره کرد و با اولویت دانستن آن تصریح کرد: ما حاضریم برای این مسأله ردیف بودجه خاصی قرار دهیم و ما توان این کار را داریم، چراکه همان مقدار کمی از آثار پژوهشگاه که ترجمه می شود به اذعان پژوهشگران برتر جهان اسلام فاخر بوده است ولی از نظر سخت افزاری می توانیم نشر را به بیرون از کشور واگذار کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی افزود: در همین ایام با یکی از افراد مؤثر در امور ثقافی عراق صحبت می کردم که او می گفت در برخی از زمینه های فکری فقط جمهوری اسلامی ایران تولید فکرو نظر می کند و حتی ما در یک زمینه ای فراخوانی با کشور های عربی دادیم تا مجله ای در این زمینه درست کنیم فقط 14 صفحه به دست من رسید ولی انبوهی از این مسائل در ایران تولید شده است بنابراین ما می توانیم تشنگی معرفتی در جهان اسلام را برطرف کنیم.

وی با بیان اینکه امروز یکی از افتخارات ما همین پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن است، خاطرنشان کرد: فعالیت های این پژوهشگاه در کل کشور بی بدیل است وبه این اتقان کمتر فعالیت هایی صورت گرفته است ولی ضعفی در این زمینه وجود دارد و آن عدم اشراف معرفتی نسبت به قرآن پژوهشی است؛ ما منتظر می مانیم اگر اثری به فارسی یا نهایتا عربی ترجمه شد آن را بخوانیم ولی اینکه بفهمیم کار در چه حوزه هایی دنبال می شود، رصد کنیم، پیش دستی داشته باشیم و کار را بهنگام دنبال کنیم ضعف داریم.

علاقه غرب به شیعه پژوهشی

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به رشد تشیع پژوهشی در غرب عنوان کرد: بنده خودم هنگامی که در دانشگاه کمبریج تدریس داشتم دانشجویان غربی بعضا موضوعاتی را برای تحقیق اختیار می کردند که بسیار ریز و جزئی در دین اسلام بود؛ مسائل جزئی فقهی، تاریخی و سیاسی ما از جمله مشروطیت، نقش مسجد در انقلاب اسلامی را مورد بررسی قرار می دادند که یک وجه اقبال به این مسائل، بحث های شیعه شناسی است و مسأله دوم قرآن پژوهشی است که امروز رونق جدی در غرب پیدا کرده است.

وی تأکید کرد: ما هم به لحاظ محتوایی و هم روشی و هم صیانت از معتقدات خودمان نیاز به این رصد در مسأله قرآن داریم، بنابراین یکی از نیازمندی های ما جذب دو سه نفر نیروی جوان و خوش فکر مسلط به زبان انگلیسی و آشنای با علوم و معارف قرآن است تا بنیانی را پای ریزی کنیم که در سال های آینده سرمایه های خوبی داشته باشیم.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی با اشاره به لزوم دیده شدن آثار پژوهشی یادآور شد: بخش دیگری که نقطه ضعف ما است عدم تلاش برای خوانده شدن، دیده شدن و نفوذ در اذهان و قلوب است؛ اگر کاری فاخر و خوب را عرضه خوبی نکنیم خسران بزرگی است؛ حجت الاسلام قرائتی می گفت در جمهوری اسلامی کار کردن برای کمتر از یک میلیون نفر خسارت است چراکه امکانات فراوان است؛ این سخن هرچند شاید در برخی از حوزه های پژوهشی اغراق است ولی این که یک کار بزرگ پژوهشی فقط به 500 نفر برسد واقعا کم است.

وی خاطرنشان کرد: چرا نشست های علمی موفق ما در محیط های دانشگاهی و فکری مراکز علمی دیگر نرود؟ ما هم باید از ابزار دیجیتالی و مجازی و هم از ارتباطات و تعاملات استفاده کنیم و نکته دیگر اینکه بخش هایی از کارهای فاخر پژوهشی تخصصی است و مورد اقبال متخصصان است و برای عموم مردم یا طلاب قابل استفاده فنی نیست ولی چرا کار فاخر ما بازخوردی عمومی نداشته باشد.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: به عنوان نمونه در پژوهشکده تاریخ و سیره کارهای خوبی تولید می شود که شاید به دلیل وجهه علمی بالای آن، کتب برای عموم مبلغان مورد اقبال قرار نگیرد، چرا که آنها نمی خواهند وارد مسائل جزئی حدیثی شوند، بنابراین من پیشنهاد می کنم معاونت تبلیغی دفتر تبلیغات به کمک پژوهشگاه بیاید و همکاری صورت بگیرد و کارهای فاخر علمی به آن بخش واگذار شود و نه از باب حشو و زوائد بلکه برای خواندنی تر شدن کارهایی روی آن اثر علمی صورت بگیرد.

وی با اشاره به ضرورت اخلاص در کارهای پژوهشی و درک نیازهای واقعی جامعه اسلامی ابراز داشت: خلف صالح که به مسأله پژوهش و تحقیق روی می آوردند و آثار گرانسنگی راتولید می کردند عمدتا این عشق و تعهد دینی به پژوهش داعی و پیش برنده آنها در تولید محتوای فاخر بود که مثل اعلای آن علامه امینی است.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی ادامه داد: متخصصان مسائل دائرة المعارف می گویند این کار یعنی نوشتن الغدیر حداقل تلاش دویست نفر پژوهشگر زبر دست را لازم دارد، بنابراین انگیزه پاک و خلوص نیت در آثار برکت می کرد؛ امروز اما به هر دلیلی درست یا نادرست پژوهشگاه رسمیت بخشی شده و این رسمیت بخشی ما را درگیری فرمالیزم وزارت علوم کرده است.

نباید در دام فرمالیزم وزارت علوم گرفتار شویم

وی با بیان اینکه پیش رفتن با برنامه های وزارت علوم در حد خود خوب است، هشدار داد: اگر ما به دام این فرمالیزم بیافتیم و تمام همت و انگیزه ما رصد کردن جدول امتیازات باشد و بجای نیاز سنجی و اولویت سنجی و تعهد دینی و نیت های پاک که مایه برکت کار علمی است به دنبال این باشیم که از چه طریقی ارتقاء پیدا کنیم، واقعا مسأله خطرناکی است؛ من بگویم به مجله ای که تیراژ زیادی دارد ولی چون درجه ندارد مقاله نمی دهم ولی در مجله ای که صاحب امتیاز است حرف خودم را بزنم مسأله ای خلاف شؤون طلبگی است.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تأکید کرد: وقتی به صورت کلان به این موضوع نگاه کنیم واقعا یک هشدار است و این آفت پژوهش حوزوی است؛ این قالب های جدیدی که بعد از انقلاب وارد حوزه علمیه شد و الگو برداری مؤسسات پژوهشی و آموزشی از دانشگاه اگر برکاتی داشته، مضراتی هم به همراه خود آورده است و خردمند کسی است که خودش را از مضرات در امان نگاه دارد.

وی با بیان اینکه نباید داعی ما بر انجام فعالیت های پژوهشی امتیاز بخشی باشد، گفت: این مسأله ما را تهدید می کند و نکته آخری که لازم است بیان کنیم رسالت و وظیفه ما در قبال گفتمان انقلاب اسلامی است؛ این گفتمان اگرچه عنوان انقلاب اسلامی را یدک می کشد ولی برخاسته از اسلام ناب و تشیع اصیل ما است و این حدوث انقلاب نباید این تصور را در ما ایجاد کند که گفتمان انقلاب امری جدید الاحداث است.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی تأکید کرد: انقلاب اسلامی درون مایه و محتوایی در ریشه و در عمق فکری ما دارد و در واقع انقلاب در عقبه ایمانی، تشیع ناب و اسلام ناب ما ریشه دارد؛ انقلاب اسلامی پژواک صدای مکتب اهل بیت(ع) است که توفیق اجرایی شدن یافته و تحقق عینی پیدا کرده است، بنابراین یکی از کارهای این پژوهشگاه باید صیانت از گفتمان انقلاب اسلامی باشد، چراکه ما به عنوان اهل علم رسالتی داریم و گفتمان انقلاب نیازهای تئوریکی دارد که باید برای شکل دهی به آنها تلاش کنیم و شبهاتی که به آن وارد می شود پاسخ گو باشیم.

چرا لیبرالیزم همیشه حرف برای گفتن دارد؟

وی عنوان کرد: بیش از چند قرن است که لیبرالیزم شکل گرفته است که از دل آن هیتلر بیرون می آید و همین لیبرال دموکراسی ها جنگ های جهانی را به راه انداختند و بوش و بلر خروجی های همین نظام هستند و تا امروز نیز ادامه دارد ولی مسأله مهم آن است که با همه چالش های فکری که این مکتب با آن مواجه بود و با همه ناکامی های عینی و عملی که داشت این مراکز آکادمیک بودند که نقش گسترده ای برای گسترش این فرهنگ ایفا می کردند و شبانه روز مشغول کارهای علمی و تئوریک بودند تاجایی که فقط در یک انجمن بیش از 30 هزار عضو داشت.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با انتقاد از علما و برخی از اهل فضل در حوزه که با مشاهده برخی ناکامی ها و غیرمتوقع ها چنان سرد می شوند، اظهار داشت: این افراد طوری به هم می ریزند که گویا اصلا انقلابی اتفاق نیافتاده است و اسلام برپایه های مکتبی استوار نیست، در حالی که لیبرالیزم شبانه روز با وجود همه زشتی ها و پلشتی هایی که دارد از آن دفاع می کند و برای خود رسالت تعریف می کنند.

وی تأکید کرد: حوزه ما وظیفه دارد؛ کسی که کار فقهی می کند به فقه سیاسی بپردازد و در فلسفه علوم سیاسی و اجتماعی همین طور و به همین ترتیب هرکسی به فراخور کار خودش فعالیت کند و اتفاقا بر اساس همین جهت بود که ما یکی از قطب های سیاسی را نظام سیاسی اسلام را نام گذاری کردیم.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی در پایان از برگزاری همایشی در مورد حوزه انقلابی برای واکاوی ابعاد حوزه انقلابی خبرداد و عنوان کرد: می خواهیم در این همایش به لحاظ وضعیت شناسی معاصر و فارغ از هیاهوها و شعارها به حوزه انقلابی بپردازیم و معتقدیم در جایی مثل این پژوهشگاه می تواند به صورت عمیق ومتقن و ریشه دار در این بحث ورود کنیم./1330/پ201/س