یادداشت/ غفلت تاریخی دولت در تحقق سبک زندگی معیار
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، وحید کوچک زاده، خبرنگار و نویسنده رسانه ای در یادداشتی به بررسی نقش و جایگاه دولت در ترویج سبک زندگی ایرانی اسلامی پرداخته که در ذیل تقدیم حضور خوانندگان محترم می شود.
مقوله فرهنگ در شکل گیری و تکوین و تکامل نظام اسلامی اهمیت ویژه و جایگاهی برجسته دارد؛ به طوریکه ماهیت انقلاب اسلامی و اساس شکل گیری آن بیش از آنکه مرتبط با حوزه سیاست و اجتماع باشد، ناظر به مقوله فرهنگ و در واقع انقلابی فکری و فرهنگی بوده است.
فرهنگ به عنوان شاکله و روح و هویت حاکم بر یک جامعه، نقش بی بدیلی در رهنمون ساختن آن جامعه به سوی اهداف طراحی شده ایفا می کند و در واقع هویت و شاکله معنوی یک ملت را معین می کند.
شناخت و درک صحیح از فرهنگ و تبیین ساخت های فرهنگی در نظام اسلامی نیازمند درک صحیحی از معماری و مهندسی فرهنگی این نظام ولایی است که همین موضوع ضرورت توجه به زیرساخت ها و محورهای کلی شکل گیری فرهنگ را دوچندان می کند.
تجلی فرهنگ در ابعاد گوناگون زندگی و گسترش فرهنگ در ساحت های مختلف یک جامعه، توجه به کانون های محوری تبادل فرهنگی و زیرساخت های بنیادین فرهنگ را بیش از پیش نمایان می سازد و لازم است تا با دقت نظر به مقوله فرهنگ و ساخت های متفاوت آن، به تبیین این عنصر حیاتی در ساخت جامعه و حرکت به سمت پایه گذاری تمدن نوین اسلامی پرداخت.
نقش دولت ها در زمینه سازی گسترش فرهنگ
در ساختار فرهنگی کشور، دولت ها نقش مهمی در بسترسازی فعالیت های فرهنگی و هدایت جریان فرهنگی کشور برعهده دارند.
ریل گذاری فرهنگ از سوی رهبر انقلاب، مسیر و جهت حرکت قطار فرهنگی انقلاب را مشخص می کند و دولتمردان به عنوان بخش هدایت گر و مردم به عنوان ارکان فرهنگ سازی، باید در این مسیر ترسیم شده حرکت کنند.
بر آگاهان امر پوشیده نیست که مقوله فرهنگ در کشور از موضوعاتی است که مغفول مانده و دچار مظلومیت مضاعف شده است به گونه ای که رهبر انقلاب در سال 86 بر این مظلومیت اشاره کرده و بر رفع آن تأکید کرده اند.
ایشان در دیدار با اعضای هیأت دولت در 4 شهریور 86 می فرمایند:«نکته بعدی که می خواهم سفارش کنم این است که از بخش فرهنگ رفع مظلومیت کنید. بخش فرهنگ انصافاً بخش مظلومی است. واقعاً مسأله فرهنگ را دست کم نگیرید.خیلی از مشکلات جامعه ما با فرهنگ سازی حل می شود»
به هرحال توجه دولتمردان به مقوله فرهنگ مانند «هوایی که انسان ها استنشاق می کنند» می تواند این غبار مظلومیت را از چهره فرهنگ بزداید.
سبک زندگی اسلامی و غفلتی تاریخی
سبک زندگی اسلامی از موضوعات مهم و اساسی در شکل گیری تمدن اسلامی است و توجه به آن باید به عنوان یک راهبرد اساسی در حوزه فرهنگ عمومی جامعه پیگیری و دنبال شود.
رهبر انقلاب بارها بر ترویج سبک زندگی اسلامی به عنوان یکی از زیرساخت های اساسی در شکل گیری تمدن اسلامی تأکید کرده اند. ایشان می فرمایند:« آیا داریم به سمت ایجاد تمدّن اسلامی میرویم، یا داریم به سمت وابستگی به غرب و وابستگی به آمریکا و تحت‌تأثیر قرار گرفتن نسبت به بافته‌ها و یافته‌های بی‌مغز غربی‌ها حرکت میکنیم؟ این خیلی مسئله‌ی مهمّی است که سبک زندگی ما، ما را به کدام طرف دارد میکشانَد؛ این نگاه، نگاه سیاسی است که می‌بینید از فرهنگ سرچشمه میگیرد؛ بنابراین در دل فرهنگ، سیاست هم هست»(بیانات در دیدار ائمه جماعات مساجد استان تهران، 31/5/95)
غفلتی که درباره ترویج سبک زندگی اسلامی صورت می گیرد، غفلتی تاریخی است و خروج از این غفلت ها موضوعی مهم و حیاتی تلقی می شود که نیاز است تا سیاست گذاران، بازوهای اجرایی و ارکان مردمی فرهنگ در این مسیر تلاش ویژه ای انجام دهند.
دولت آینده به عنوان هدایت کننده جریان فرهنگی کشور باید برنامه دقیقی در جهت جامه عمل پوشاندن به مطالبه رهبری از یکسو و فعال کردن ظرفیت های فرهنگی- تمدنی- تاریخی اسلام از سوی دیگر در دستور کار قرار دهد.
سبک زندگی کنونی نیازمند آسیب شناسی دقیق
اگر سبک زندگی را به عنوان «پایه و اساس فهم شرایط فرهنگی موجود و تحولات پیش رو در این حوزه» بپذیریم، از این طریق می توانیم اطلاعات دقیقی از آنچه در بطن ارزش‌های موجود در خرده نظام فرهنگی می گذرد، کسب کنیم و بر آن اساس با هنجارهای پنهان در اذهان، باورها و رفتارهای مردم جامعه آشنا شده و از جهت‌گیری‌ها و الگوهای موجود یا در حال شکل‌گیری، تفسیر واقع‌بینانه‌ای داشته باشیم.
سبک زندگی ایرانی اسلامی به عنوان کلید واژه ای در سخنان امام خامنه ای به عنوان راهبر قطار انقلاب به سمت قله کمال و تعالی، نیازمند مداقه ای چندباره و درک صحیح از مبانی و مفاهیم بنیادین این مقوله تمدن ساز است.
توجه به اخلاق، معنویت، احسان، حس همنوع دوستی، همدلی، وفاق، تحکیم بنیان های خانواده، گذشت، صبر و ده ها موضوع دیگر که در سبک زندگی اسلامی مورد تأکید قرار گرفته است نیازمند تبیین و ترویج هستند و این موضوع تنها با راه اندازی نهضت عظیم تبلیغی- هدایتی در سطوح مختلف اجتماعی- نخبگانی با حمایت ناظرانه دولت میسر است.
ترویج سبک زندگی اسلامی علاوه بر اثبات الگوهای زیست فرهنگی – معنوی جامعه اسلامی، در بطن خود نفی سبک زندگی وارداتی غربی را نیز به همراه دارد و موضوعاتی مانند مصرف گرایی، اسراف و تبذیر، از هم پاشیدگی نظام خانواده ها، مرگ مهر، محبت و عاطفه و مفاهیمی از این دست را مورد هجمه نقادانه قرار می دهد و با آنها به مبارزه بر می خیزد.
تأکید رهبر انقلاب در سخنرانی ابتدای سال در حرم رضوی بر مصرف کالاهای تولید داخل و حمایت از تولید ایرانی، یکی از موضوعات مهم در بحث ترویج سبک زندگی اسلامی در حوزه فرهنگی- اجتماعی- اقتصادی است که می تواند ظرفیت های درونی کشور را در جهت استقلال اقتصادی و دوری از فرهنگ مصرف گرایی غربی و تکیه بر داشته های ملی فعال کند.
در این میان توجه بر چهار محور اساسی نیاز، آرامش، آسایش و سعادت از موضوعاتی است که باید در رأس برنامه ریزی های فرهنگی سیاست گذاران فرهنگی کشور برای نیل به اهداف متصور در شکل گیری سبک زندگی ایرانی اسلامی قرار گیرد .
«نیاز برگرفته از یک غریزه انسانی است که در نهاد بشر قرار داده شده و شامل نیاز به خوردن، آشامیدن و نیاز به داشتن چیزهای مختلف که به همراه آن جهت رفع این نیاز آرامش و آسایش قابل طرح است. آرامش بُعد روانی رفع نیاز و آسایش بُعد جسمانی در جهت مصرف کالایی خاص می باشد. نهایت اینکه سعادت هنگامی طرح می شود که رفع نیاز زمینه برآوردن سعادتی خاص را برای بشر و انسان امروز فراهم سازد.»
معرفی الگوهای صحیح فرهنگی و همچنین کشف هویت تاریخی تمدن ساز مبتنی بر سبک زندگی اسلامی، از موضوعات مهم در راستای ترویج این موضوع حیاتی، نیازمند توجه ویژه ای هستند تا بر مبنای آن «سبک و فرهنگ زندگی» رنگ و بوی اسلامی گرفته و به سمت زمینه سازی تمدن اسلامی پیش روی کند.
دولت و سبک زندگی اسلامی
آنچه باید به عنوان یک تفکر مدیریتی در عرصه فرهنگی در دولتمردان نظام اسلامی وجود داشته باشد، نگاه تمدنی به این مقوله است و سبک زندگی اسلامی به عنوان یکی از ابزارهای این مجموعه وسیع تمدن ساز، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
روی کار آمدن دولتی با نگاه درون نگر به ظرفیت های فرهنگی و بومی کشور و اعتقاد راسخ به ترویج و فرهنگ سازی سبک زندگی ایرانی اسلامی با تمام ابزار و ساخت های آن از الزامات بسترسازی فرهنگی در جهت نیل به این هدف کمالی است.
دولتی که نگاهش به ترویج مصرف گرایی کالاهای وارداتی و نیز ترویج تجمل گرایی باشد، به هیچ وجه نمی تواند ظرفیت های بالقوه فرهنگی- تمدنی کشور را فعال کرده و به سمت ترویج سبک زندگی اسلامی که پایه آن بر نگاه تمدنی به فرهنگ اسلامی و فعال کردن ظرفیت های درونی کشور است، حرکت کند.
تدوین بسته فرهنگی – تبیینی- ترویجی سبک زندگی اسلامی و بیان راهکارهای عملیاتی برنامه ها در این حوزه و چگونگی ایجاد تعادل میان چهارگانه نیاز، آرامش، آسایش و سعادت، باید در برنامه ها و راهبردهای فرهنگی دولت آینده مشخص باشد تا در سایه آن، حرکت کاروان فرهنگی جامعه به سمت زمینه سازی تمدن اسلامی رقم بخورد.
به هر روی توجه به سبک زندگی اسلامی به عنوان یکی از موضوعات مهم در حوزه فرهنگی- اجتماعی- تمدنی نیازمند توجه ویژه از سوی دولت آینده، نخبگان، فعالان فرهنگی و مردم است و باید در این جهت تلاشی جهادی با تکیه بر ظرفیت های فرهنگی- تمدنی- تاریخی به خرج داد./872/ی۷۰۲/س