نکته‌ها و پیام‌های عید فطر
به گزارش خبرگزاری رسا، زمانی که رفتاری تغییر می‌یابد و تلاش‌های انسان برای بهتر شدن، ثمربخش میشود، تنها یک نگرانی می‌ماند و بس: چگونه این گوهر به دست آمده را مراقبت کنم؟ ماه مبارک رمضان، فرصت غواصی را به بندگان خدا داد تا در اقیانوس مهر الهی، خود را بجویند و رذایل را شناخته و پس از یک ماه تلاش و ریاضت، آن را به فضیلتی نو تبدیل کنند. این مسیر خودسازی که با برنامه روزه همراه است، اراده‌ای نو و تجربه‌ای جدید از خویشتن را پدید می‌آورد که پیش از این نبوده است. حال که چنین موهبتی با رنج فراوان به دست آمده، ضروری است که با کیمیای تقوا و پرهیز از حرام، خود را به توان خودمهارگری مسلط کنیم و در هر لحظه همان مراقبت ماه رمضان را داشته باشیم. عید فطر، آغازی برای مهار انسان بر خویشتن است که به دست خودش مدیریت میشود.
از میل به تغییر تا لذت دستیابی
خیلی‌ها تمایل به تغییر دارند، اما دشواری این کار و استرس‌های ناشی از آن، زمانی که در کنار ضعف اراده قرار می‌گیرد، آنها را از ادامه مسیر باز می‌دارد. در این باره، روان‌شناسان سفارشی جالب دارند و می‌گویند: به دشواری مسیر نگاه نکن، بلکه به لذتی که از تغییر برایت حاصل میشود، خیره شو! اکنون در روز عید فطر، زمانی‌که به اول ماه رمضان برمی‌گردیم، شاید روزه گرفتن و تحمل این رفتار دینی را در خود نمی‌دیدیم،در حالی‌که امروز به جشن موفقیت در این راه نشسته‌ایم و با سرور همگانی آن را پاس می‌داریم. این تجربه موفق را در دیگر زمینه‌های زندگی خویش هم می‌توانیم به کار بندیم.
هنر فرجام رسانی و نتیجه گیری
به پایان رساندن یک برنامه، هنری است که تنها در شخصیت‌های سالم دیده میشود. انبوهی از کارهای تمام نشده که در زندگی برخی دیده میشود، می‌تواند ناشی از بدکاری سیستم روانی و ذهنی باشد. وقتی با فرجام نیکوی یک برنامه طولانی مدت روبرو می‌شویم، ساختار بدنی و ذهنی ما احساس خوشایندی را تجربه می‌کند که مقدمه‌ای برای پذیرش کارهای مهم بعدی است. در عید فطر، این احساس به سراغ کسانی می‌آید که ماه مبارک رمضان را با موفقیت هر چه تمام‌تر سپری کرده‌اند. از این رو، در سخنی از امام علی(ع) در نهج‌البلاغه می‌خوانیم: «اين عيد براى كسى عيد است كه خداوند روزه و نمازش را پذيرفته باشد و هر روزى كه در آن نافرمانى خدا نشود، آن روز عيد است».
تجربه موفق دینی
در روان‌شناسی دین، بر تجربه کردن رفتارها و حالت‌های معنوی تاکید زیادی شده است. مجموعه‌ای از این تجربه‌هاست که می‌تواند انس و ماندگار با دین را سبب شود. چنین طرحی در برنامه روزه، شب‌های قدر و اینک در احساس مثبت جشن فطر بروز می‌کند و لذت ناشی از آن، عاملی برای بودن در کنار این برنامه حتی به صورت غیرواجب در دیگر روزهای سال است. همچنین این تجربه موفق دینی، فرد را در دیگر برنامه‌های دین هم تقویت کرده و او را به سوی تعالی معنوی سوق می‌دهد.
برخی از برنامه‌های پیشنهادی برای بهره‌وری
در آموزه‌های پیشوایان دین، برنامه‌های برای آماده شدن جهت استفاده کامل از روز عید فطر بیان شده است. برخی از این برنامه‌ها چنین گزارش شده‌اند:
پیامبر خدا(ص) بر شب‌زنده‌داری در شب عید سفارش می‌کنند و می‌فرمایند: «هركه شب عيد [فطر و قربان] و شب نيمه شعبان را احيا كند، در آن روزى كه دلها مى ميرند دل او نميرد».
امام علی(ع) می‌فرمایند: «خوش دارم كه انسان، سالى چهار شب خود را وقف عبادت خدا كند: شب عيد فطر، شب عيد قربان، شب نيمه شعبان و شب اول ماه رجب.»
امام رضا(ع) در گزارشی از امیر مؤمنان گفته‌اند: «امير المؤمنين عليه‌السلام سه شب نمى خوابيد: شب بيست و سوم ماه رمضان، شب عيد فطر و شب نيمه ماه شعبان؛ در اين شب‌ها روزي‌ها تقسيم و مدت عمر و هر آنچه در آن سال رخ خواهد داد، تعيين مى‌شود.»
توجه دین به شادی و تفریح
دین اسلام به دلیل جامعیتی که دارد، همه نیازهای بشری را پوشش داده و در این میان، نیازهای عاطفی و هیجانی را نیز در نظر گرفته است. در برنامه‌هایی مانند جشن عید، حضور همگانی مردم مانند جشن فارغ‌التحصیلانی است که روزهای دشوار تحصیل را پشت سر نهاده و اینک موفقیت خود را نظاره‌گرند. نکته مهم دیگر اینکه، اسلام با حذف برخی از برنامه‌های شاد ولی ضدتعالی، جایگزین مناسبی برای آنها وضع کرده که هم نیاز به هیجان‌های مثبت را پوشش می‌دهد و هم نوعی پالایش‌گری در فضای جامعه دینی را پدید می‌آورد. در این باره از پیامبراعظم(ص) می‌خوانیم: «من وارد مدينه شدم، در حالى كه اهالى اين شهر از زمان جاهليت دو روز داشتند كه در آن به بازى و تفريح مى پرداختند. ولى خداوند به جاى آن دو روز، دو روز بهتر به شما داد: روز فطر و روز قربان.»
یادی از سخنرانی امیر بیان
امام صادق عليه‌السلام: امير المؤمنين على بن ابى طالب عليه‌السلام در روز فطر خطبه ايراد كرد و فرمود: «اى مردم! همانا اين روزِ شما، روزى است كه در آن نيكوكاران پاداش مى يابند و هرزه كاران زيان مى بينند و شباهت بسيارى به روز رستاخيز شما دارد. پس، با بيرون آمدن از خانه هاى خود به سوى مصلاّيتان به ياد آن روزى افتيد كه از گورهايتان به سوى پروردگارتان بيرون مى آييد و از ايستادن در مصلاّيتان به ياد آن روزى افتيد كه در پيشگاه پروردگارتان مى ايستيد و از بازگشتن به سوى خانه هايتان آن روزى را ياد آوريد كه به خانه هاى خود در بهشت باز مى گرديد! اى بندگان خدا! كمترين چيزى كه براى مردان و زنان روزه گير مى باشد، اين است كه در روز آخر ماه رمضان فرشته اى آنان را ندا مى دهد: بشارت بادا بر شما اى بندگان خدا! كه خداوند گناهان گذشته شما را بخشود. پس مواظب باشيد كه از اين پس چه مى كنيد!»/۸۴۱/د۱۰۱/س
منبع روایات: محمدی ری شهری، محمد، 1377. میزان الحکمه. قم: درالحدیث.
نویسنده: حجت الاسلام ابراهیم اخوی کارشناس و مشاور مسائل تربیتی