طلاب و حوزه علمیه باید با بحث انسداد در اصول آشنایی کامل داشته باشند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمد سند بحرانی استاد برجسته حوزه علمیه عراق،پنجشنبه شب در نشست علمی طلاب و فضلای حوزه علمیه قم با اشاره به آیاتی از قرآن کریم و بخشی از روایات مسأله نبوت و وحی را مورد توجه قرار داد و گفت: در معراج پیامبر به بالا برده شد، بخشی از پیامبر همانند بشر و انسان ها است و بخش دیگر ایشان از جوهر ذات پیامبر است که با بشر و مخلوقات همخوانی ندارد.
وحی جوهر است نه عرض
وی افزود: قله پیامبر با هیچ کس حتی عرض همخوان نیست چون عرش درجه ای از وحی است اما پیامبر وحی ای است که قید و حد ندارد، بسیاری تصور می کنند که وحی عرض است که از غفلت های بزرگ در کلام و فلسفه است در حالی که اینگونه نیست.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه بر اساس فرمایشات اهل بیت(ع) عمده وحی جوهر است نه عرض، اظهار داشت: یکی از اقسام وحی جوهر است، بودن روح القدس در ذات پیامبر و ذوات ائمه طاهرین(ع) خود وحی به شمار می رود.
وی ادامه داد: عرش وحی است و جوهر به شمار می رود چون ذی شعور است، از این رو وحی و انسان ها هم طبقاتی دارند و هر انسانی نمی تواند هر وحی را درک کند، وحی در معراج از وحی زمینی بالاتر است، وحی یکی از مباحث مهم کلام و فلسفه است و غربی ها اعلام می کنند که هنوز نفهمیدند که وحی چیست.
یکی از مسائل مهم شناخت انبیا و دین فهمیدن وحی است
آیت الله سند بحرانی با بیان این که یکی از مسائل مهم شناخت انبیا و دین فهمیدن وحی است، ابراز داشت: انسان باید بداند که وحی چیست، فهمیدن وحی برای غیر معصوم بر اساس داده هایی است که از آیات و روایات برای انسان رسیده است.
وی عنوان کرد: معرفت به کنه خدا ممتنع است اما به صورت کلی بسته نیست و انسان تا جایی برخی مسائل را می تواند درک کند، برخی از معرفت ها مرتبه واجب دارد و اگر انسان بخواهد تکامل بیشتری پیدا کند باید معرفت بیشتری داشته باشد.
مطالب موجود در مبحث انسداد چکیده علم اصول است
استاد حوزه علمیه نجف اشرف با اشاره به برخی مباحث اصولی خاطرنشان کرد: متأسفانه قسمت انسداد در کفایه خوانده نمی شود در حالی که مهم ترین مسأله اصول همین انسداد است نه به خاطر این که مسأله انسداد درست یا نادرست است بلکه به این دلیل که مطالب موجود در مبحث انسداد چکیده علم اصول است.
وی اضافه کرد: کاربرد ظن در اعتقادات در بحث انسداد مورد بحث و بررسی قرار می گیرد، همچنین استخراج دلالت خاص از دل عمومات هم در این بحث وجود دارد، صاحب جواهر در کتاب صلاة در مبحث اذان می فرماید توان این را دارم که از عمومات اثبات کنم که«اشهد ان علیا ولی الله» جزو مستحب در اذان است؛ اما خلاف مشهور بیان نمی کنم، این هنر است که انسان دلیل عام را مبدل به دلیل خاص کند و این مسائل در بحث انسداد وجود دارد.
آیت الله سند بحرانی با بیان این که بحث انسداد بسیار مهم است، گفت: این بحث نه از جهت نتیجه بلکه به دلیل مطالبی که در آن وجود دارد حائز اهمیت است، آیا ظن و خبر واحد در اعتقادات کاربرد دارد یا خیر؟ این سؤال باید در بحث انسداد بحث و بررسی شود.
این که طلاب و فضلا متوجه مباحث انسداد نباشند خطرناک است
وی افزود: اگر طلبه انسداد را نخواند از کجا می خواهد متوجه شود، بنده نزد علامه حسن زاده آملی درس اشارات خوانده ام و وقتی از ایشان می پرسیدیم که خبر واحد در بحث عقاید جایگاه دارد آقای حسن زاده می خندید چون برای ایشان مبحث انسداد جا نیفتاده است و روی این موضوع کار نکرده اند.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه برای بسیاری از بزرگان بحث انسداد جا نیفتاده است، اظهار داشت: اصل در اعتقادات بر یقین است اما باید ظن در اعتقادات را مورد بررسی قرار داد، اجمالا ظن در اعتقادات کاربرد دارد.
گاهی فهرست رسائل به گوش برخی از آقایان نخورده است
وی ادامه داد: این که یک طلبه فاضل متوجه این مباحث نباشد خطرناک است، این موضوعات باید به درستی بحث و بررسی شود و متأسفانه بسیاری از مباحث در حال متروک شدن است، خواجه نصیر طوسی مسأله ظن در اعتقادات را تصویر می کند؛ متأسفانه گاهی فهرست رسائل به گوش آقایان و فضلا نخورده و این درد است، بنده 2 بار انسداد را خوانده و 2 بار هم تدریس کرده ام.
آیت الله سند بحرانی با اشاره به شناخت نبوت از راه وحی ابراز داشت: برخی از معرفت ها واجب است و انسان باید تحصیل کند و برخی دیگر از معرفت ها این گونه است که اگر علم حاصل شد سپس واجب شود، وحی یکی از درهای مهم شناخت نبوت و دین است.
دلیل عدم معرف انسان در بحث ادیان، تفسیر و نبوت نشناختن وحی است
وی عنوان کرد: لاییک ها در شناخت نبوت و وحی لنگ و در فهمیدن وحی گنگ هستند، دلیل عدم معرفت انسان ها در بحث ادیان، تفسیر و نبوت این است که وحی را نمی شناسند، پدیده ای همانند وحی در مخلوقات نیست چون مدل های لایتناهی دارد.
استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: برخی علما تعبیری دارند که هر مخلوقی آیه و وحی است و پیامی از طرف خدا برای کسی که بفهمد است، هر مخلوقی آیه و پیام آور است از این رو وحی مسأله ای گسترده و مهم به شمار می رود.
وی اضافه کرد: چگونه نبوت بدون معراج فهیمده می شود، نبوتی که متکلمان تعریف کرده اند زمینی است، وحی در معراج با وحی که برای پیامبر در زمین می آید بسیار فاصله و تفاوت دارد که باید به آن توجه داشت.
کتب اربعه تنها فروع نیستند بلکه ریشه های مهم عقاید در آن ها وجود دارد
آیت الله سند بحرانی با بیان این که کتب اربعه تنها کتب فروع نیستند، گفت: در کتب اربعه ریشه های مهم عقاید وجود دارد که مسأله ای مهم است، امام صادق(ع) می فرماید مگر می شود دین خدا با وحی بر زمین تثبیت شود؟ از این فرمایشات استفاده می شود پیامبران به ویژه اولوالعزم برای فهم دین به معراج برده شده اند و وحی بر زمین نبوده است.
وی وحی را دارای اقسام و دسته های مختلف دانست و افزود: وحی کشش دار و مهم برای جبرئیل کارساز نیست، این مسأله در کتب اربعه هم آمده است، بنده بین کتب اربعه و کتب مشروع دیگر فرقی قائل نیستم و اکثر علمای شیعه این گونه هستند اما یک عده ای کتب اربعه را خیلی بالاتر می دانند.
جبرئیل در نزول دفعی قرآن وساطتت نداشته است
استاد حوزه علمیه با بیان این که نزول قرآن دوگونه است، اظهار داشت: یکی نزول سنگین و دفعی قرآن کریم است که جبرئیل در آن وساطت نداشت؛ متأسفانه کتاب اعتقادات شیخ صدوق متروک است اما کتابی ارزنده و بزرگ محسوب می شود چون همه واژه های وحی است، شیخ مفید هم فردی ولایی و فداکار بود و مرجعی اعلا بود که تشیع را مطرح و مردم را هدایت می کرد اما از جهت مطالب عقلی وحیانی شیخ صدوق بالاتر از شیخ مفید است چون شیخ صدوق ارتباط خوبی با واژه های عقلی و وحیانی داشته است.
وی ادامه داد: کتاب اعتقادات شیخ صدوق گلچینی از فرمول های عقلی وحیانی از طوایف روایات عقایدی است و باید مورد توجه باشد، یکی از مطالبی که در این کتاب از سوی شیخ صدوق بیان شده این است که نزول قرآن دو گونه است، این دو مدل بودن در معرفت نبوی، وحی، علوم قرآن و مسائل دینی مهم است.
آیت الله سند بحرانی با بیان این که طبری در کتاب جامع البیان هم به این مسأله قائل است، ابراز داشت: کتاب جامع البیان کتابی خطرناک علیه عامه است، از طرفی چون از منابع کلیدی و مهم آنان است نمی توانند از آن دست بردارند و از طرف دیگر اکثر حقایق اهل بیت(ع) را بیان می کند.
کتب الهی دارای حقیقت زنده و ذی شعور هستند
وی عنوان کرد: در نزول اول قرآنی که دفعی است جبرئیل کشش آن را ندارد، در نزول دیگر جبرئیل حضور دارد و در 23 سال این وحی و نزول را انجام می دهد، نزول اول حقیقت قرآن به شمار می رود که موجودی زنده بوده و جبرئیل کشش آن را ندارد.
استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: در وحی حقیقی کتاب های آسمانی جبرئیل وساطت ندارد، کتاب های الهی یک صدا و معنا و یک حقیقت زنده دارد، صحیفه سجادیه نیز این گونه است که زبور آل محمد(ص) به شمار می رود، این یک مسأله تعارفی نیست بلکه یک رمز معرفتی به شمار می رود.
وی اضافه کرد: صحیفه سجادیه تنها صدا و معنا نیست و مصحف فاطمه زهرا(س) از این دسته به شمار می روند که حقیقتی زنده دارند؛ از این رو وحی درجه های گوناگونی دارند که افراد کشش برخی از این دسته ها را ندارند، اهل بیت(ع) این مسأله را فریاد زدند اما روی آن ها کار نمی کنیم و تصور می کنیم که کلمات ملا لغتی هستند در حالی که این روایت دریایی از سیستم های شبکه ای فرمول ها است./1323/۲۰۰/ص