تحلیلی از عدم جدیت آمریکا در حل بحران میان عربستان و قطر

به گزارش خبرگزاری رسا، «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا که با هدف حل بحران قطر با عربستان و متحدینش در سفری چهار روزه به منطقه سفر کرده بود ، بدون ارائه طرح ابتکاری و کسب دستاوردی خاص، دست خالی به کشورش بازگشت.

رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا ابتدا نشستی را در قطر با امیر این کشور با میانجیگیری کویت انجام داد و بعد از آن نیز با مقامات بلندپایه سعودی از جمله پادشاه و ولیعهد این کشور درباره این بحران دیدار کرد و سرانجام نشستی شش جانبه در جده با این هدف برگزار کرد.

وی بعد از رایزنی‌های فشرده بار دیگر به دوحه بازگشت و برای دومین بار در طول یک سفر به منطقه با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. تیلرسون بعد از دیدار با امیر قطر و بدون اظهار نظر درباره نتایج این مذاکرات دوحه را به مقصد واشنگتن کرد.

آمریکا فاقد طرح ابتکاری برای حل بحران

از همان ابتدا نیز مشخص بود که آمریکایی ها برای حل بحران چیز جدیدی در چنته نداشته باشند و همین طور که در سفیر اخیر وزیر خارجه آمریکا روشن شد واشنگتن ابتکار یا طرح خارق العاده ای که ضامن حل این بحران باشد ارائه نکرد و به جز یادداشت تفاهم بین قطر و آمریکا در مبارزه با تروریسم که روز سه شنبه در دوحه به امضا رسید، ما شاهد ابتکار یا طرحی برای برون رفت از بحران جاری از سوی وزیر خارجه آمریکا نبودیم و سطح بحران گرچه در این چند روز اندکی فروکش کرد ولی بحران و ریشه های آن همچنان به قوت خود باقی است و کشورهای تحریم کننده قطر بر اجرای خواسته های خود توسط دوحه تاکید دارند و در مقابل قطر نیز با رد این خواسته ها بر موضع خود اصرار دارد و نشانه ای از عقب نشینی در مواضع این کشور در قبال این چهار عربی دیده نمی شود.

امضای توافقنامه روز چهارشنبه آمریکا با قطر در راستای مقابله با تامین مالی تروریسم چندان نتوانست موافقت کشورهای تحریم کننده قطر را جلب کند چرا که مخالفان قطر معتقدند که این توافق موجب کاهش نگرانی ها نسبت به فعالیت های دوحه نخواهد شد و باید تمامی خواسته های مورد نظرشان از سوی دوحه به مورد اجرا در آید.

نکته قابل توجه اینکه وزیر خارجه آمریکا در این سفر بر میانجیگری کویت برای حل بحران تاکید می کرد و این نشان می‌دهد که دستور کار طرف آمریکایی حل بحران نبوده است.

خیلی از تحلیلگران به تلاش های آمریکا برای حل بحران قطر با عربستان و متحدینش به دیده تردید می نگرند و بر این باورند که آمریکایی ها چندان هم مایل نیستند که این بحران به زودی حل و فصل شود زیرا تداوم آن به سود این کشور خواهد بود. روزنامه کویتی الوطن هم در تحلیلی به این مسئله اشاره کرد و نوشت: واشنگتن تلاش می‌کند که از این بحران برای تامین منافع خود و فروش و بستن قراردادهای تسلیحاتی بیشتر و سایر قراردادها به منظور حمایت از اقتصاد آمریکا بهره برداری کند.

کلاه گشاد آمریکا بر سر عربستان

اولین بار این آمریکا بود که بحث حمایت مالی قطر از تروریسم را در نشست ریاض مطرح کرد و پس از آن عربستان و متحدینش که تصورشان بر حمایت همه جانبه آمریکا از این کشورها علیه قطر بود، در دام آمریکایی ها افتادند و با شروط 13 گانه یک ضرب الاجل 10 روز ه ای را علیه قطر وضع کردند و پس از پایان ضرب الاجل نیز می بینیم که این کشورها که قطر را حتی تهدید به اقدام نظامی می کردند، اقدام قابل توجه‌ای برای عقب نشینی قطر اتخاذ نکردند و حتی دوحه در موضع برتری نسبت به قبل قرار گرفت و در مقابل شروط آنها شروط متقابل وضع کرد و اعلام کرد در صورتی به این خواسته ها تن می دهد که این کشورها نیز به خواسته های مورد نظرش در موضوعات منطقه پایان دهند.

به نظر می‌رسد که عربستان و متحدینش به این نتیجه رسیده‌اند که کلاه گشادی بر سرشان رفته چرا که واشنگتن ابتدا قرار داد نظامی به مبلغ 110 میلیارد دلار با عربستان بست و در مقابل با محکوم کردن ظاهری اقدامات قطر، با دوحه نیز قرار داد نظامی به ارزش 12 میلیارد دلار مننعقد کرد و در سفر اخیر نیز با هدف آنچه جلب نظر عربستان و متحدینش برای حل بحران خوانده شد یک قرار داد مبارزه با تروریسم با دوحه منعقد کرد. در واقع آمریکایی‌ها در این بحران سیاست دو سویه از یک طرف حمایت از عربستان و متحدینش را در پیش گرفتند و در مقابل ضمن انتقاد ظاهری از عملکرد قطر در منطقه و انعقاد قرار دادهای جدید با این کشور پشت عربستان را در این ماجرا خالی کردند و عملا باعث شدند که ریاض نتواند سیاست های خود را در قبال قطر پیاده کند. جالب توجه اینکه وزیر خارجه آمریکا در سفر به دوحه موضع قطر را منطقی ارزیابی کرد در حالی که از آمریکا که برای حل این بحران به منطقه سفر کرده و به عنوان یک میانجی بی طرف انتظار می رفت سیاست بی طرفی را در پیش بگیرد یا حداقل موضعی اتخاذ نکند که باعث رنجش طرف مقابل خود شود. عربستان و متحدینش بر این باورند آمریکا به جای حمایت از آنها در ماجرای جاری بیشتر جانب قطر را در پیش گرفته است.

استمرار بحران قطر با چهار کشور عربی

بنابراین به نظر نمی‌رسد که بحران قطر با عربستان و متحدینش در آینده نزدیک حل و فصل بشود؛ نکته ای که انور قرقاش وزیر مشاور در امور خارجی امارات نیز بدان تاکید کرد و باید انتظار تشدید بحران در مناسبات دوحه با چهار کشور عربی را در آینده نزدیک شاهد باشیم. از سوی دیگر میانیجگری کویت نیز تاکنون به نتیجه نرسیده و هر چند که کشور عمان نیز جدیدا وارد خط میانجی گیری شده ولی هنوز مشخص نیست که سرنوشت این تلاش های میانجیگرانه به کجا می انجامد ولی چیزی که روشن هست آن است که آمریکایی ها آن طور که باید در این زمینه به طور جدی وارد عمل نشدند و به جای ابتکار جدید برای حل بحران بیشتر در صدد عقد قرار دادهای نظامی با طرفین منازعه و تامین منافع اقتصادی خود هستند و حتی سکوت واشنگتن با حضور نظامی ترکیه در قطر بر نگرانی عربستان و متحدینش از موضع‌گیری واشنگتن افزود./۸۴۷/ب۱۰۱/ف

حسن رستمی