یک جانبه گرائی،تحریم و صلح جهانی

به گزارش خبرگزاری رسا، فروپاشی شوروی و پایان دوره جنگ سرد، نوید بخش ایجاد نظم جهانی جدید، مبتنی بر چندجانبه گرائی و با محوریت همکاری کشورها با یکدیگر بود. این نظم جهانی جدید می توانست موجب استقرار صلح و ثبات در جهان شده و امید به یافتن راه حل های آشتی جویانه برای  حل مناقشه ها و منازعه ها را افزایش دهد. اما دیری نپائید که این خوش بینی با تداوم روند یکجانبه گرائی توسط آمریکا به یاس مبدل شد و حادثه مشکوک یازدهم سپتامبر، نقطه عطفی در تضعیف چندجانبه گرائی و نهادینه سازی دیکتاتوری یک کشور علیه کشورهای دیگر بود.

امروز موضوعاتی همچون تروریسم، افراط‌ گرایی، کاهش نقش سازمان‌های بین المللی، نقض مکرر معاهدات ؛ بی اعتنائی به حاکمیت ملی کشورها، دخالت در امور داخلی کشورهای مستقل، به دلیل سیاست های استبدادی آمریکا، تهدیدی جدی برای صلح جهانی بوده و مانع اصلی در مقابل استقرار نظم مبتنی بر یکجانبه‌گرایی است.

سازمان ملل متحد شعار امسال روز جهانی صلح را " حق بر صلح" نامیده است(Right to peace). ﺩﺭ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﻭ ﻣﻨﺸﻮﺭ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ، "ﺣﻖ ﺑﺮ ﺻﻠﺢ" ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮیت بوده و بر این اساس ﺗﺤﻘﻖ بسیارﻱ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ وجود ﺻﻠﺢ ﻭﺁﺭﺍﻣﺶ ﺍﺳﺖ. در واقع مفهوم "حق بر ﺻﻠﺢ" ﻓﻘﻂ مبتنی بر ﻣﻨﻊ ﮐﺎرﺑﺮد زور و ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪﻭﻥ ﺟﻨﮓ ﻧﯿﺴﺖ بلکه ﻣﺘﻀﻤﻦ ارﺗﻘﺎي ﺷﺮاﯾﻂ ﻋـﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺗﺤﻘﻖ ﺣﻖ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ، دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺿﺮورتﻫـﺎي زﻧـﺪﮔﯽ، از ﺟﻤﻠـﻪ آب ﺳـﺎﻟﻢ، ﻣﺤـﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺳﺎﻟﻢ ، ﺭﻓﺎﻩ ﻣﺎﺩﻱ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭﺍﺟﺮﺍﻱ ﻛﺎﻣﻞ ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻳﻬﺎﻱ ﺍﺳﺎﺳﻲ است.

در این رابطه اعمال تحریم های اقتصادی بر کشورهای دیگر نیز مغایر با "حق بر صلح" بوده و مصداق نقض حقوق بشر و حتی مقدمه ای برای وقوع جنگ تلقی شده است.    تحریم های اقتصادی، موجب می شود که ابعاد مختلف حقوق مندرج در میثاق بین المللی از جمله حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حق حیات مورد تضییع قرار گرفته و مبانی حقوق بشریت مختل گردد. در حال حاضر حدود بیست کشور که عمدتا مخالف سیاست های آمریکا هستند، از طرف این کشور مورد تحریم قرار گرفته اند. بنا بر فهرست منتشر شده از طرف وزارت خزانه داری آمریکا، کشورهای بلاروس، کوبا، جمهوری دموکراتیک کنگو، ایران، صربستان، مقدونیه،روسیه،ترکیه، کشورهای حوزه بالکان غربی، ساحل عاج، عراق، لبنان، لیبی، کره شمالی، سومالی، سودان، سوریه،‌یمن، زیمبابوه، لیبریا و میانمار مشمول تحریم های کاخ سفید هستند. تحریم های اعمال شده توسط آمریکا با هدف تضعیف اقتصاد این کشورها و در نتیجه افزایش فقر و کاهش سطح رفاه عمومی صورت گرفته و مغایر با "حق بر صلح" مردم این کشورها است.

در این شرایط، سازمان ملل متحد که قاعدتا باید بانی و حافظ صلح جهانی باشد، می بایست برای مقابله با چالش یکجانبه گرائی راهکارهای لازم را مشخص و با کمک اعضای این سازمان آنها را عملیاتی نماید. این سازمان که شعار امسال را "حق بر صلح" نامیده، باید متعهدانه در مقابل اعمال تحریم های ظالمانه و غیرقانونی علیه کشورهای عضو این سازمان،عکس العمل مناسب و بازدارنده اتخاذ نماید.

جامعه جهانی نیز همواره طرفدار چندجانبه‌گرایی بوده و رفتار غيرقانوني و سياست دولت آمريکا در تحريم کشور‌ها که باعث ايجاد اختلال در روابط ميان ملت‌ها مي‌شود را محکوم کرده است. ایستادگی جامعه بين‌الملل و همراهی سازمان ملل متحد علیه سياست يکجانبه‌گرايي آمريکا ، می تواند باعث مهار دیکتاتوری جهانی شده و نشان دهد که در دنياي امروز، تحريم، ابزاري ناکارآمد و منسوخ شده است و نمي‌تواند بر سر راه تعاملات ملت‌ها و دولت‌ها مانع ايجاد کند.

سازمان ملل متحد و شورای امنیت باید بدانند که برای ایجاد جهانی امن تر، با ثبات تر، توسعه یافته‌تر و پررونق‌تر باید در مقابل یکجانبه گرائی بایستند. طبعا تدوین ساز و کارهای مناسب جهانی و منطقه‌ای و ارائه راهکارهای حقوقی لازم جهت مقابله بهتر با یکجانبه گرائی آمریکا می تواند در دستور کار این سازمان و کشورهای مستقل قرار گیرد.

جمهوری اسلامی ایران نیز در جهت ایفای نقش سازنده خود در حمایت از چندجانبه گرائی، می تواند با اعمال دیپلماسی فعال، کشورهای تحت تحریم را با خود همراه ساخته و یک جبهه مقاوم در مقابل یکجانبه گرائی آمریکا ایجاد نماید. طبعا همکاری کشورهای تحت تحریم با یکدیگر می تواند قدرت آن ها را برای مقاوم سازی اقتصاد و مدیریت تحریم افزایش داده و موجب گسترش همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی گردد.

_____________________________

محسن پاک آیین، سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان

/۹۶۹//۱۰۲/خ

منبع: مجمع جهانی صلح اسلامی