عدم تناسب ظرفیت عظیم حوزه با تحقیقات انجام شده

عدم تناسب ظرفیت عظیم حوزه با تحقیقات انجام شده

قائم مقام مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: حوزه ظرفیت بسیار عظیمی به جهات نیروی انسانی، اتقان و تراث گرانبهای حوزه دارد، اما نیروهای حوزه نیازمند برنامه‌ریزی ویژه، تراث آن نیازمند بهره‌برداری مختلف و ظرفیت محققان ما نیازمند ساماندهی و استفاده بهینه است.

وی تأکید کرد: با استفاده بهینه از ظرفیت‌ها، جلوگیری از هدررفت نیروها، تقسیم کار و پرهیز از موازی‌کاری، برنامه‌ریزی برای تربیت محققان کارآمد، فرهنگ سازی نسبت به امر پژوهش، ایجاد بصیرت نسبت به تهاجمات، مخاطرات و تقویت احساس وظیفه و مسئولیت در برابر تهاجمات گسترده بتوانیم با این امور و مشابه آنها خلاء و فاصله‌ای که بین ظرفیت‌‌ها و تهاجمات  با تحقیقات وجود دارد، پر کنیم و روزی را شاهد باشیم که حوزه به روز و روزآمد پاسخ گوی نیازهای پژوهشی جامعه اسلامی و بلکه جامعه بشری باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اضافه کرد: خلاء و نیاز دوم در نقل و انتقال این محتوای غنی است، رهبر معظم انقلاب در سفر اخیر خود به قم فرمودند این که یک محقق تحقیقی را نوشته و چاپ کند، پایان کار او نیست، بلکه پایان کار جایی است که این محتوا به فکر و جان مخاطبین او بنشیند.

وی با بیان این‌که تحقیقات زیادی انجام می‌شود، گفت: در این زمینه که این تحقیقات به دست مخاطبان برسد و سبب جذب مخاطب و سبب شکل‌گیری ساختار فکری، روحی و معنوی او شود، نواقص زیادی وجود دارد، چراکه دستاوردهای ما در قالب‌های متناسب مخاطبان کمتر تهیه و تک محصولی می‌شود، یعنی تحقیق انجام شده و رها می‌شود.

ضرورت بازنگری و بازسازی تحقیقات متناسب با سطح مخاطبان مختلف

آیت الله رجبی بیان کرد: در حوزه علمیه، بایستی یک تحقیق در قالب‌های مختلف و متناسب با مخاطبان گوناگون و سطوح بخش‌های مختلف بازسازی و بازنگری شود و از سوی دیگر زمینه‌های انتقال و رسیدن آن به دستان مخاطبان بتواند سیر انتقال تا رسیدن به ذهن مخاطبان را برنامه‌ریزی کند.

وی با بیان این‌که مرحله سوم تحقیقات بنیادین، روشمند و با همان شیوه و وسواس‌های اجتهادی که در بحث‌های فقهی بکار می‌بریم و در یک ساختار پژوهشی منطقی در عرصه علوم انسانی است، گفت: متأسفانه بیشتر کارها انجام شده این‌گونه است که برای کارهای اسلامی تورقی شده و آیات خاصی پیدا می‌شود.

عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: ما باید با همان روش اجتهادی، کل آیات و روایات را استنطاق، تنصیص و تنظیم کرده و از درون آن استخراج نظریه کنیم، البته توقع زیادی هم وجود ندارد چراکه علوم در حوزه و کار تحقیقاتی راجع به آنها سابقه طولانی ندارد، به هرحال مسائل بنیادی باید روش مند و با دقت‌های خاص خود به صورت اجتهادی انجام شود و دارای ساختار منطقی باشد، به این معنی که از سلسله مراتب این کار تعریف شود و از مراحل وسط آغاز نشود، بلکه از زیربنا شروع شود فلسفه این علوم از منظر اسلامی و مبانی آن نوشته شود.

وی با بیان این‌که مرحله بعد مطالعات تطبیقی است، گفت: مطالعات تطبیقی دو نتیجه بسیار مهم دارد، نخست عمق و عظمت اندیشه اسلامی را بهتر نشان می‌دهد، وقتی تفکرات اندیشمندان اسلامی و آموزه‌های دینی را با اندیشه‌های بشری مقایسه کرده و به صورت تطبیقی عرضه کنیم، عمق کار مشخص خواهد شد، چراکه برخی از نظریات دانشمندان ما بی‌بدیل است و در مقایسه با تفکراتی که سال‌ها در غرب و شرق صورت گرفته است، قابل مقایسه نیست.

مطالعات تطبیقی، راهی برای جهانی شدن اندیشه‌های ناب اسلامی

قائم مقام مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: مطالعات تطبیقی همچنین راهی برای جهانی شدن اندیشه‌های ناب اندیشمندان مسلمان و حوزه‌های اسلامی است و زمینه‌ای برای عرضه در عرصه بین‌المللی و راهی برای جهانی سازی دستاوردهای وحیانی است.

وی با اشاره به مرحله پنجم بیان کرد: کار عمیق و گسترده در رابطه با ولایت فقیه مرحله دیگر است که در این زمینه کارهای بسیار خوبی صورت گرفته است، آثار ارزشمندی همچون علامه جوادی آملی و مصباح یزدی انجام شده، اما مسأله آنقدر مهم و شبهات زیاد است که بایستی چندین برابر کارهای انجام شده، در این حوزه کار شود، هنوز برخی از زوایای این مسأله که مبنای اصل انقلاب و به یک معنا محور فرهنگ دینی ما است، به طور بایسته و شایسته کار نشده و جای تحقیق عمیق و دقیق در این زمینه خالی است آثار چندین برابر گسترده و عمیق در این حوزه عرضه شود.

نیازهای فکری و دینی نسل جوان بر عهده حوزه علمیه است

آیت الله رجبی با تأکید بر توجه به نیازهای نسل جوان، بیان کرد: نیازهای فکری  و دینی نسل جوان ما که آینده سازان و مدیران آینده کشور هستند بر عهده حوزه است و هیچ نهاد دیگری خارج حوزه صلاحیت و مسئولیت چنین کاری را داشته باشد، این نیازها باید رصد شده و متناسب با اقشار و سطوح مختلف معرفتی جامعه پاسخ آن تهیه شود و طراحی و برنامه ریزی برای انتقال این مطالب به مخاطبان نسل جوان انجام شود.

وی تصریح کرد: نسل جوان کشور بسیار در معرض خطر بوده و در صورت عدم پاسخ صحیح به نیازهای فکر آنها، پاسخ پاسخ‌های کاذب و باطل داده می‌شود، حال چه نیازهای معنوی و معرفتی و اخلاقی و چه نیازهای علمی و فکری و چه مسائل بنیادین دینی آنها، به هر حال این رسالت بزرگی و سنگینی است که بر دوش حوزه قرار دارد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درباره مرحله هفتم گفت: مرحله بعد فقه و فلسفه نظام‌های اجتماعی ما است، این نظام نیازهای مختلفی در عرصه‌های مختلف دارد.

وی ادامه داد: همین فقه عمیق ما می‌تواند با روش فقه جواهری که مورد تأکید امام راحل بود، پویایی خود را داشته باشد، فقه نظام مسأله‌ای غیر از فقه جزء نگر است و حداقل در دو معنا ضروری است که به مسأله فقه نظام پرداخته شود، چراکه نیاز امروز کشور است، اگر قرار باشد کشور و نظام ما بر اساس اسلام اداره شود، ما نیاز به فقه نظام داریم و این کار حوزه است نه قشر دیگری، خود تبیین و موضوع شناسی و تشریح انواع فقه نظام و پرداختن و تحقیق و عرضه این مسائل به صورت روشمند و عمیق و بعد هم عرضه آن در قالب درس‌های خارج فقه، کرسی‌های نظریه پردازی و مباحثات بر عهده حوزه علمیه و مراکز پژوهشی است.

کرسی‌های نظریه پردازی و آزاداندیشی موجب بالندگی حوزه‌های علمی

آیت الله رجبی اضافه کرد: هشتمین موضوع کرسی‌های نظریه پردازی و آزاداندیشی است که رهبر معظم انقلاب به طور کلی روی آن تأکید کرده‌اند که نیاز امروز حوزه بوده و موجب رشد و بالندگی حوزه و باز شدن گره شبهاتی که در اذهان مختلف وجود دارد، شود، بنابراین پرداختن به آن امری ضروری است، بایستی از دل رساله‌های علمی خود در دوره‌های آموزشی، یک کرسی‌ نظریه پردازی بیرون آید.

وی تأکید کرد: تحقیقات پژوهشی ما که باید به صورت قوی عرضه شود، بایستی نظریه قوی از آن بیرون آید، که نیازمند برنامه‌ریزی، آموزش مهارت‌ها، تقویت نیروها، کادرسازی و سرمایه گذاری و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری است.

استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این‌که نهمین مسأله اهتمام به تربیت محققان کارآمد است، اظهار داشت: استعدادهای خوبی در حوزه علمیه وجود دارد، هرکاری در حوزه بخواهد در عرصه شناخت، استخراج و ارائه آموزه‌های دینی و فرهنگ اسلامی عرضه شود، نیازمند نیروهای کارآمدی است، چراکه همین نیروها بایستی کارها را انجام دهند.

وی ادامه داد:مؤسسات و نهادهای مختلفی همچون مؤسسه امام خمینی(ره) به تربیت نیرو پرداخته‌اند، اما نوک پیکان این تلاش‌ها باید متوجه عمیق، قوی و روزآمد بارآوردن این نیروها باشند، نیروهای که در آینده بتوانند نظریه پردازان فرهنگ اسلامی در عرصه‌های مختلف باشند.

آیت الله رجبی در پایان افزود: آخرین نکته‌ای که مورد تأکید رهبر انقلاب است، امتداد اجتماعی اندیشه‌های بنیادین ما است، تحقیقات عظیمی صورت می‌گیرد، اما نمود خود را عرصه‌های مختلف اجتماعی کمتر نشان می‌دهد، در ابتدای انقلاب فلسفه مارکیسیست را در قالب کاریکاتور برای کودکان ونوجوانان عرضه می‌کردند، اما ما هنوز نتوانسته‌ایم بسیاری از اندیشه‌های خود را برای نسل جوان به عرصه اجتماعی بیاوریم، سرانجام تحقیقات به جایی برسد که هدف نهایی تحقیقات حاصل شود.

گزیده ای از خبر را می توانید در کلیپ صوتی زیر بشنوید

/876/پ۲۰۲/ب۱