"سلامت معنوی" عرصه عبور از مرز‌های دانش است

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه در ششمین "همایش ملی سلامت معنوی اسلامی" که امروز در سالن همایش‌های غدیر قم برگزار شد، با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب اظهار داشت: اولین محور این بیانیه، تحقیق و پژوهش است.

محور نخست بحث

مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: مخاطب این امر حوزه، دانشگاه و نهادهایی هستند که این حوزه علمی را باید مورد حمایت قرار دهند تا از مرزهای دانش در قلمروهای موجود عبور شود.

وی افزود: با برداشتن گام‌های بلندی در این زمینه، نه تنها به مرزهای دانش موجود در جهان می‌توان نزدیک شد، بلکه از آنها می توان عبور کرده و پیشرفت کرد.

در حوزه سلامت معنوی می‌توان از مرزهای دانش عبور کرد

وی بیان کرد: یکی از حوزه‌هایی که می‌توان در آن از مرزهای دانش عبور کرد، حوزه‌های پیرامون پزشکی و سلامت روحی و روانی و معنوی است، چراکه دراین قلمروها، از سرمایه‌های خوبی برخوردار هستیم و به خلاف دیگر حوزه‌هایی که زمینه‌های فراوانی می‌طلبد تا گام‌های پیشرفت برداشته شود، زمینه های پیشرفت در این حوزه فراهم است.

آیت الله اعرافی با تأکید بر این که همه تحقیقات و پژوهش‌ها و اقداماتی که در سلامت معنوی باید رعایت شود، بایستی مبتنی بر نظریه کلام اسلام باشد، گفت: نگرش معنوی در کلام اسلامی، امری فرا احساسی و با نگرش عقلانی است، اسلام ضمن نگاه به معنویت و توجه به آن با نگاهی سرشار از احساسات، امری فرااحساسی است.

مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: معنویت اسلامی از مؤلفه توحیدی، قدسی و تجردمحور برخوردار است، چراکه انواع معنویت را در عصر جدید مشاهده می‌کنیم که غیرقدسی و غیرمعتقد به توحید و مبدأ لایزال عالم یعنی کمال مطلق است، بنابراین عنصر عالم غیب، توحید و تجرد نقش اول را در آن ایفان می‌کند.

وی با بیان این که معنویت اسلامی، معنویت معاد محور و اخروی است، گفت: معنویت در اسلام، فرامادی و اخروی است، ضمن این که ابعاد دنیوی در آن ملحوظ است و محدود به یک عنصر فرااحساسی و فرامادی نشده است.

معنویت اسلامی بر نگرش درونی و بیرونی تکیه دارد

آیت الله اعرافی تأکید کرد: معنویت اسلامی تنها بر نگرش درون و باطنی تکیه نکرده، بلکه آن را گاهی به یک امر درونی و باطنی تقلیل می‌دهد، اما اسلام از این امر عبور کرده و در زیارت، عبادت و دعا تجلی پیدا می‌کند.

وی با اشاره به این که انبوه دعا، مناجات و زیارت‌هایی که در گنجینه و ذخایر معنوی ما وجود دارد، در جاهای دیگر به میزان دامنه وسیع تشیع جز موارد محدودی وجود ندارد، بیان کرد: بنابراین معنویت اسلامی، فراقلبی و درونی است و مبتنی بر مجموعه‌ای برپایه مناسک و عبادت استوار است.

مدیر حوزه‌های علمیه معنویت و سلامت معنوی مبتنی بر مؤلفه فرافردی دانست و ادامه داد: سلامت معنوی علاوه بر سلامت فردی به سلسله شعائری که بُعد اجتماعی دارد، گره خورده است.

مؤلفه‌های سلامت معنوی

آیت الله اعرافی گفت: مؤلفه دیگر، مقسمی بودن سلامت معنوی است و مقصود این است که سلامت معنوی در عرض چند ساحت دیگر نباید توجه شود، بلکه در ضمن مرتبط بودن بایستی بر آن ساحت‌ها سایه افکنده باشد.

وی ادامه داد: سلامت هم جسمانی است و هم روانی و روحی، اصل در آن جا یک ساحت روحی و درونی است، اما به ساحت‌های جسمانی هم توجه شده است.

مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: ولایی بودن اندیشه معنویت اسلامی از دیگر مؤلفه‌های سلامت است، یعنی در مقابل نگاهی که می گوید من و خدا و وسائط بین من و خدا را حذف می‌کند و در اندیشه‌های تکفیری این نگاه ولایی نادیده گرفته می‌شود، قرار دارد، در حالی که در کل نظریه اسلام، به خصوص در حوزه سلامت معنوی، اتصال به راهنمایان و مرشدان سالم، یک امر مهم در سلامت معنوی است، هرچند در این زمینه هم انحرافات زیادی وجود داشته باشد، اما امر مهمی است.

وی با بیان این که سلامت معنوی با یک سبک زندگی خاص عجین است، اظهار داشت: در این سبک زندگی، قلمروهای دیگر زندگی هم چه در واجبات و چه در مستحبات می‌تواند الهام‌بخش یک زیست معنوی باشد.

آیت الله اعرافی با اشاره به برنامه‌های حوزه علمیه برای پیشرفت در حرکات علمی گفت: در درختواره‌هایی که در آینده حوزه برنامه ریزی شده است، دویست تا سیصد حرکت علمی در حرکت علمی حوزه پیش بینی شده و درختواره مهارت‌های کاربردی رقم خواهد خورد.

وی درباره مؤلفه دهم بیان کرد: در عین اینکه اسلام نگاه جامعی به مؤلفه‌های گفته شده دارد، سلسله مراتب در معنویت از نگاه اسلام وجود دارد و حتی قابل تشکیک است.

محور دوم بحث

مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: در محور دوم بحث، به عنوان مباحث‌ نمونه‌ای‌تر و مصداقی‌تر، آنچه که انسان‌ها را با آسیب‌‌های روحی روبرو می‌کند، مجموعه‌ای است که از دیدگاه‌ اسلامی در این زمینه می‌توان استفاده کرد که یکی از این امور حس محرومیت است.

وی با تأکید بر این که حس حرمان از نعمت است که می‌تواند سبب فرسایش انسان شود، گفت: این عامل مهمی است که می‌تواند انسان را به مسیرهای غلط بیأندازد، در عین این که با یک سلسله اصول درمان می‌شود، اما یک حس معنوی اسلامی می‌تواند این حس را معالجه می‌شود.

آیت الله اعرافی با اشاره آیه 23 سوره حدید بیان کرد: قانون مهم در سلامت معنوی عدم یأس و غم و غصه خوردن بر محروم شدن از گذشته است که مجموعه‌ای از تعالیم اسلام این حس را معالجه می‌کند، بدون این که این حس عدم محرومیت، سبب تنبلی فرد شود.

خودبرتر بینی، عامل بروز آسیب‌های روحی

وی عامل دیگر در وارد شدن آسیب‌های روحی را خودبرتری بینی توصیف کرد و گفت: نگاه استغنایی و برتری بینی نگاه دیگری است که نگرش معنوی اسلامی و الهی توانایی رفع آن را دارد.

مدیر حوزه‌های علمیه اضافه کرد: عامل سوم، نگرش منفی به جهان، هستی، خود و جامعه است که مورد توجه دین اسلام است، عامل چهارم نیز امری فراتر از این امور است، یعنی ناداری فطری که بسیار بدون آن که بدانند، از آن برخوردار هستند و لازمه آن غنای فطری و دینی است.

وی محور سوم بحث را انجام چند کار عمده دانست و بیان کرد: گرچه مؤسسات و اندیشمندان حوزوی گام‌های مهمی در زمینه سلامت معنوی برداشته‌اند، اما طرح جامعی باید اندیشیده شود که این گام‌ها در 5 سال آینده جمع‌بندی شود.

آیت الله اعرافی تأکید کرد: همه باید تلاش کنیم که دغدغه‌های سلامت معنوی با دغدغه‌های ده‌گانه‌ گفته شده، مسیر را طی کند، نه با نگاه غیر شریعه‌ای و سکولاری، اما همین ده دغدغه را باید با بحث و تحقیق جدی پیگیری کرد.

ضرورت تدوین منشوری پالایش شده در زمینه سلامت معنوی

وی با اشاره به ضرورت تدوین منشوری پالایش شده در زمینه سلامت معنوی گفت: هرچند در کار علمی هیچ پایانی وجود ندارد، اما تدوین چنین منشوری بسیار ضروری است تا بتوان مسیر حرکت را به درستی ترسیم کرد.

مدیر حوزه‌های علمیه اضافه کرد: امر دوم در حوزه فقهی مسأله است که در این زمینه، به یک منظومه فکری و منقح در این هدف نیاز است، امر دیگر نیز این است که به موسوعه قرآنی و روایی معطوف به سلامت معنوی نیاز داریم که به نحوی مقدمه کارهای پژوهشی قبلی است.

وی تأکید کرد: بایستی در تمام این مسیر خود را باور داشته و به دست‌مایه‌های خودمان بیش از هر زمانی تکیه کنیم، طبعا در این مسیر، وزارت بهداشت و درمان و فرهنگستان علوم، نقش ویژه‌ای دارند و حوزه‌ هم آمادگی خود را برای همکاری در حد توان اعلام می‌کند./876/پ201/س

گزیده ای از خبر را در کلیپ صوتی زیر بشنوید