صلح آمریکایی با طالبان منهای دولت

به گزارش خبرگزاری رسا، دور پنجم گفتگو‌های صلح میان امریکا و طالبان در دوحه قطر در حالی برگزار شد که «ملاعبدالغنی برادر» فرد شماره ۲ طالبان نیز در این نشست حضور داشت. (ملاعبدالغنی برادر یکی از چهار مؤسس اصلی جنبش طالبان در سال ۱۳۷۳ بوده است که در سال ۱۳۸۹ در شهر کراچی پاکستان بازداشت شد.)

 

حضور وی در دوحه قطر ظاهراً نشان از این دارد که مذاکرات به مراحل حساس و تفاهم اولیه خود نزدیک شده است، اما واقعیت این است که طالبان همچنان بر موضع قبلی خود یعنی «عدم مذاکره با حکومت افغانستان» اصرار می‌ورزد و از سوی دیگر خواستار عملیاتی شدن خروج کامل نیرو‌های خارجی از افغانستان است.

 

در واقع دولت افغانستان به عنوان یکی از طرف‌های اصلی دعوا، در مذاکرات مستقیم با طالبان حضور ندارد و همین امر خود چشم‌انداز روشنی را برای افغانستان ترسیم نمی‌کند. به گفته هارون چخانسوری، سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان، مسائلی که در نشست قطر مورد گفتگو قرار خواهد گرفت عبارتند از:

 

۱-خروج سربازان امریکایی از افغانستان ۲- همکاری طالبان در کار مبارزه با القاعده و گروه تروریستی داعش در افغانستان ۳- ایجاد آتش بس و ۴- آغاز مذاکرات رو در روی طالبان با حکومت افغانستان.

 

از دید دولت افغانستان و آنطور که زلمی خلیل‌زاد آقای غنی را قانع ساخته است، مذاکرات با طالبان مقدمه‌ای است برای مذاکره طالبان با دولت افغانستان. اما طالبان مدعی است مشکل اصلی ما با حضور نیرو‌های اشغالگر در افغانستان است و تا موضوع خروج سربازان امریکایی از افغانستان به نتیجه نرسد، با دولت افغانستان - که از دید طالبان دست‌نشانده و غیرمشروع خوانده می‌شود- وارد مذاکره نخواهد شد.

 

در این میان حکومت افغانستان اعلام کرده است که اگر طالبان حاضر به مذاکره با حکومت افغانستان نشود، نمی‌تواند در ساختار قدرت کابل نیز حضور یابد. در همین خصوص دکتر عبدالله، رئیس اجرایی دولت افغانستان اعلام کرده است که عدم مذاکره طالبان با دولت از بزرگ‌ترین موانع صلح است و مقامات افغان باید بهانه‌های این گروه را برطرف کنند.

 

گفته می‌شود یکی از راه‌های رفع بهانه‌های طالبان برای زمینه‌سازی گفت‌وگوها، برگزاری لویه‌جرگه مشورتی صلح است که از سوی اشرف‌غنی و حامد کرزی پیگیری می‌شود. در خصوص دور پنجم گفتگو‌های صلح میان امریکا و طالبان در قطر باید به چند نکته کلیدی اشاره کرد:

 

اول اینکه امریکایی‌ها به‌ویژه ترامپ به دلایل مختلف (نظیر کاهش هزینه‌ها و تلفات نظامی، اعلام پیروزی در افغانستان، خروج سربازان امریکایی از افغانستان و حفظ دستاورد ها) خواهان توافق جدی با طالبان هستند و به همین جهت نمی‌خواهند موعد مقرر شش ماهه برای صلح با طالبان را طولانی کنند. به‌ویژه باید توجه داشت که ملابرادر جزو رهبران تصمیم‌گیرنده گروه طالبانِ افغانستان محسوب می‌شود و به نظر می‌رسد توافقاتی هم صورت گرفته باشد، اما به دلایل واکنش‌های منفی در داخل افغانستان و حتی منطقه، اشاراتی به جزئیات توافقات نمی‌شود.

 

مسئله دومی که در نشست پنجم مذاکرات مطرح می‌شود، انجام مذاکره نمایندگان طالبان با نمایندگان حکومت افغانستان است که منوط به توافقات طالبان با امریکایی‌ها و اجرای آتش‌بس شده است. ظاهراً توافقاتی صورت گرفته است تا نمایندگانی از طالبان با نمایندگان دولت افغانستان درباره موضوعات صلح مشورت کنند، اما موضوعی که در این بین مطرح است اینکه نظام سیاسی مدنظر طالبان متفاوت از نظام سیاسی فعلی خواهد بود. (فعلاً طالبان مدل حکومتی مدنظر خود را شفاف بیان نکرده است.)

 

مسئله سومی که آینده مذاکرات را مبهم می‌سازد، موضوع همکاری طالبان در کار مبارزه با القاعده و گروه تروریستی داعش در افغانستان است. این مسئله نشان می‌دهد که حتی پس از به سرانجام رسیدن مذاکرات با طالبان، موضوع مبارزه با تروریسم به نحو دیگری تداوم خواهد یافت. دونالد ترامپ مدعی است پس از خروج ۷ هزار سرباز امریکایی، مبارزه با تروریسم را با قدرت بیشتری پیش خواهیم برد.

 

به همین دلیل روس‌ها نسبت به فرجام مذاکرات امریکا با طالبان خوش‌بین نبوده و خواهان حضور جدی در فرآیند مذاکرات هستند. (در واقع پیش‌بینی می‌شود پس از توافقات، به جای دولت اشرف‌غنی طالبان بیاید و به جای طالبان، با داعش یا القاعده مبارزه صورت گیرد. پس تنها کارکرد گروه‌ها و دولت تغییر خواهد کرد.)

 

نکته آخر اینکه طالبان هم در مذاکرات با امریکایی‌ها حضور جدی دارد و هم در نشست مسکو، به نوعی تلاش کرده است رویکرد‌ها و روند‌های خود را بر رهبران سیاسی و حتی جهادی افغانستان دیکته کند، طوری که مهم‌ترین منتقدین گروه طالبان در نشست مسکو نیز از تغییر رویکرد‌های طالبان حرف زدند و اعلام کردند که طالبان به دنبال رعایت حقوق زنان و مردم در افغانستان است و.

 

اما نکته‌ای که باید توجه داشت اینکه هر مذاکره‌ای که با رویکرد امریکایی‌ها در افغانستان شکل بگیرد، بدون شک جامع و بی‌نقص نخواهد بود، چرا که معیار‌های امریکا در خصوص تروریسم، امنیت و صلح، بر اساس منافع واشنگتن صورت می‌گیرد نه لزوماً منافع افغانستان.

 

به همین جهت باید گفت: همچنان که امریکا طی سال‌های پس از ۲۰۰۱ از مبارزه با القاعده و سپس طالبان سخن می‌گفت، اکنون نیز شرایط طوری ایجاب کرده است که منافع خود را در صلح و مذاکره جست‌وجو می‌کند، اما باید خاطرنشان کرد که صلح مدنظر امریکا برای افغانستان امنیت‌زا و ثبات‌آفرین نخواهد بود. /۱۰۱/۹۶۹/م