برنامه های بخت آزمایی و آزمون رسانه ملی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، چند وقتی است که از شبکه های مختلف رسانه ملی شاهد پخش مسابقات و برنامه هایی هستیم که بخت آزمایی را ترویج می کنند.

نحوه برگزاری این مسابقات و برنامه ها و نیز نحوه تهیه جوایزی که در اختیار شرکت کنندگان قرار می گیرد، ابهاماتی را به‌وجود آورد. تا اینکه حضرت آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتایی در این‌باره اظهار کرد: «این کار قمار است و کسانی که شرکت می‌کنند مالک آن جوایز نمی شوند.» مراجع دیگر نیز شبیه به همین نظر را بیان کرده اند.

این مرجع تقلید چند روز بعد از این استفتاء و در جلسه درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم توضیحات کامل تری در این باره بیان کرد و گفت: اینها اگر در واقع می خواهند برای کار خیر و مسائل علمی و آموزشی خرج کنند و پول جوایز را از خودشان بدهند اشکال و مانعی ندارد؛ اما اگر پول را از شرکت کنندگان بگیرند کما این که عده زیادی به روش های مختلف این کار را می کنند و غالبا بخش اعظم پول به جیب برگزار کننده مسابقات می رود و درصد اندکی به شرکت کنندگان می دهند در اینجا هر دو حرام می شود.

اکنون شایسته است به تحلیلی فقهی از این فتوا بپردازیم. به‌نظر می‌رسد این فتوا در قالب فتوای در یک مساله فردی نمی گنجد؛ بلکه با توجه به موضوع و مساله این فتوا باید گفت این فتوا از سنخ «فتاوای اجتماعی» است. فتاوای اجتماعی از آن جهت که متعلق آنها مساله‌ای از حکومت، سیاست، نظام است به فتوای اجتماعی شهرت یافته است. به‌هر روی اکنون با این فتوای صریح رو‌به‌رو هستیم.

بر اساس نص صریح قرآن کریم قمار عملی حرام است؛ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید شراب و قمار و بتها و تیرهاى قرعه پلیدند و از عمل شیطانند پس از آنها دورى گزینید باشد که رستگار شوید»(مائده/۹۰). به‌ فرموده علامه طباطبائی(ره)، روایات شیعه و سنی دربارهٔ حرمت قمار به‌قدری زیاد است که از حد شمارش بیرون است.(المیزان، ج6، ص137.)

همچنین به اتفاق فقهای اسلام شرکت در این مجالس حرام است و نگاه به بازی قمار نیز حرام است(مبسوط، ج 4، ص 322 و 323. السرائر، ج 2، ص 215. تذکره الفقهاء، ج 2، ص 578 ،گلپایگانی، مجمع المسائل، ج 2، ص 15، سؤال 18، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 1، ص 66.) بنابراین مساله قمار، آثار و تبعات فراوانی دارد که از جمله آنها حرمت شرکت در مجلس و حرمت نگاه به آن مجلس است. همچنین برگزارکنندگان و کسانی که برای برگزاری مجالس قمار فعالیت می‌کنند هرچند خود در این عمل شرکت نمی‌کنند مرتکب معصیت و فعل حرام شده‌اند؛ زیرا بر اساس آیه شریفه «...وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ»(مائده:2) تعاون و همکاری بر اثم و گناه نیز حرام است.

با توجه به مطالب پیش‌گفته و با استناد به فتوای مراجع عظام تقلید از جمله فتوای صریح حضرت آیت الله مکارم شیرازی انتظار می رود رسانه ملی هرچه سریعتر جلوی پخش این قبیل برنامه ها را بگیرد./918/ی704/س

حسین عندلیب