هر کس می‌خواهد مسؤول شود، باید طهارت اقتصادی داشته باشد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن مهاجرنیا، استاد و پژوهشگر مسائل سیاسی در نهمین نشست کرسی‌های آزاداندیشی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم که با موضوع «تبیین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد، با اشاره به مبنای ارادی وتشکیکی اخلاق به نقش بنیادی آن در جهت دهی به ارزش های انقلاب اسلامی و مشروعیت بخشی به مقامات در جمهوری اسلامی، گفت: بر اساس بیانیه؛ طهارت اقتصادی شرط مشروعیّت همه‌ی مقامات و مسئولیت ها است. یعنی اگر رعایت این شرط  نشود تصدی مسئولیت نامشروع و خلاف شرع می شود .

وی در ادامه بحث از مبانی عقلی، فطری وتجربی بیانیه گام دوم، افزود: از بحث­های خیلی مهم  دربیانیه، توجه به اخلاق و مبانی آن است. مقام معظم رهبری در بیانیه از چهار منظر به اخلاق توجه کرده اند: اخلاق را هم جزء مفاهیم اساسی انقلاب اسلامی و هم جزء دستاوردهای مهم آن دانسته اند. هم ریشه و مبنای اخلاق را در فطرت ثابت، دائمی، تکوینی، ذاتی و جاودانه انسانی  می دانند و هم با نگاه بنیادی به اخلاق، آن را جزء مبانی ارزش های اساسی انقلاب اسلامی معرفی می کنند.

این پژوهش‌گر مسائل سیاسی با بیان این‌که در بیانیه «اخلاق به‌معنای رعایت فضیلت­هایی، چون خیرخواهی، گذشت، کمک به نیازمندان، راستگویی، شجاعت، تواضع، اعتماد به نفس و دیگر خُلقیات نیکوست»، گفت: این تعریف ارزش محور در چارچوب پارادایم فضیلت گرایی در مقابل دو چارچوب «طبیعت گرایی» و«قراردادگرایی» است که تعریف های خاصی از اخلاق دارند.

استادمهاجرنیا با بیان این‌که اخلاق اسلامی از قواعد و ضوابط پیشینیِ وحی، فطرت و ضروریات بدیهی عقل انسانی سرچشمه می گیرد و لزوماً تابع قرارداد  پسینی اجتماعی نیست،گفت: ره آورد انقلاب اسلامی آن است که با نادیده گرفتن اخلاق ماکیاولیستی حاکم بر جهان، چهل سال به صورت نسبی، اخلاق و معنویت الهی را به عنوان مهم ترین شعار خود برگزیده است.

این استاد حوزه ودانشگاه  در ادامه به پنج نوع مبانی اخلاقی در بیانیه گام دوم اشاره کرد و گفت: مبنای اول نقش مشروعیت سازی اخلاق در انقلاب اسلامی است. در بیانیه « فساد اخلاقی به مثابه توده‌ی چرکین کشورها و نظام ها تلقی شده است که اگر در بدنه‌ی حکومت ها عارض شود، زلزله‌ی ویرانگر و ضربه‌زننده به مشروعیّت آنها است؛ و این برای نظامی چون جمهوری اسلامی که نیازمند مشروعیّتی فراتر از مشروعیّت های مرسوم و مبنائی‌تر از مقبولیّت اجتماعی است، بسیار جدّی‌تر و بنیانی‌تر از دیگر نظام ها است.» در قسمتی از بیانیه از اخلاق در حوزه اقتصاد با عنوان جالب و جذاب «طهارت اقتصادی» تعبیر شده است و تصریح می کنند که «‌همه باید بدانند که طهارت اقتصادی شرط مشروعیّت همه‌ی مقامات حکومت جمهوری اسلامی است.» معنای این سخن آن است که هیچ نوع ناپاکی اقتصادی همانند اختلاس و دزدی، نجومی بگیری، رانت و رشوه از مسئولان در جمهوری اسلامی پذیرفته نیست. وقتی می فرماید «طهارت اقتصادی شرط مشروعیت» است یعنی اگر رعایت این شرط  نشود تصدی مسئولیت نامشروع و خلاف شرع می شود .

وی با تأکید بر عبارت بیانیه که می گوید: «معنویّت و اخلاق، جهت‌دهنده‌ی همه‌ی حرکت ها و فعّالیّت های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است؛ بودن آنها، محیط زندگی را حتّی با کمبودهای مادّی، بهشت میسازد و نبودن آن حتّی با برخورداری مادّی، جهنّم می‌آفریند» این عبارت را باید به عنوان نقش مبنایی اخلاق در جهت دهندگی و حرکت روبه تکامل انقلاب اسلامی معرفی نمود .

دکتر مهاجرنیا گفت مقام معظم رهبری در بیانیه به مبنای ارادی و انتخابی اخلاق  و اکراه ناپذیری آن در انقلاب تصریح کرده اند که «حکومت ها نمی توانند اخلاق و معنویّت را با قدرت قاهره ایجاد کنند» اما در عین حال موظفند هم خود منش و رفتار اخلاقی و معنوی داشته باشند و هم زمینه‌ را برای رواج آن در جامعه فراهم کنند و با کانون های ضد معنویّت و اخلاق، به شیوه‌ی معقول مقابله کنند.

وی در ادامه به این نکته مبنایی اشاره کردکه مفاهیم بنیادی اخلاق چون ریشه در فطرت دارند، به لحاظ نظری مطلق اند اما در مقام عمل، به صورت نسبی و ذومراتبی هستند. همان طوری که دربیانیه  در مورد عدالت می گوید « عدالت در صدر هدف های اولیّه‌ی همه‌‌ی بعثت های الهی است و در جمهوری اسلامی ... به صورت نسبی، همه جا و همه وقت ممکن و فریضه‌ای بر عهده‌ی همه بویژه حاکمان و قدرتمندان است.

استاد مهاجرنیا در پایان ، با اشاره به محور دیگری از بیانیه به تفاوت گفتمانی مبانی اخلاق اسلامی با اخلاق غربی  پرداخت و مبانی اخلاقی « عزّت، حکمت، و مصلحت» را در نقطه مقابل شیوه های ضد اخلاقی غرب که بر پایه فریبکاری ، خدعه و دروغ  استوار است، دانست./1330/ج