تدوین فقه نظام بدون توجه به مقاصد الشریعه ممکن نیست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کارگروه عصرانه علمی مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) برگزاری سلسله نشست های فقه مقاصدی را با حضور آیات علیدوست، فاضل لنکرانی و حجج اسلام والمسلمین مبلغی و قائنی در دستور کار دارد که نخستین نشست با موضوع مقاصد الشریعه با ارائه حجت الاسلام گرامی پور استاد حوزه و دانشگاه در ساختمان امام جواد (ع) حوزه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد.

حجت الاسلام گرامی پور با بیان اینکه در قرن 13 و 14 ایتالیا و اسپانیا تبدیل به قدرت های اقتصادی دنیا شدند، عنوان کرد: ویژگی های این دوره در فتوای فقهی تاثیر منفی گذاشته و فقها رو به حیل شرعی آورده اند.

استاد دانشگاه و حوزه علمیه با بیان اینکه یکی از منابع مذهب مالکی مصالح مرسله است، اظهار داشت: در میان عالمان شیعه اصطلاح مقاصد الشریعه رواج ندارد.

وی با اشاره به اینکه با بروز بحث های حکومتی مسئله مصلحت اهمیت پیدا می کند، ابراز کرد: در فقه مالکی رویه های محلی مورد اعتبار است که نتیجه آن اختلاف قوانین و به هم ریختگی است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه در آثار علامه حلی، شهید اول، شهید ثانی، محقق اردبیلی، صاحب جواهر رگه های بحث مقاصد الشریعه وجود دارد، عنوان کرد: در دوران معاصر برخی از فقها و نویسندگان توجه به مقاصد در استنباط را بسیار مورد توجه قرار داده اند.

وی ادبیات شهید مطهری و بحث های شهید صدر را چراغ سبز به بحث های مقاصد الشریعه دانست و افزود: تدوین فقه نظام بدون توجه به مقاصد الشریعه ممکن نیست.

حجت الاسلام گرامی پور با بیان اینکه فقه مقاصدی، ارتباطی با فقه عبادات ندارند، گفت: فقه مقاصدی تنها در خصوص فقه معاملات مورد بحث است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه مقاصد الشریعه از جهات گوناگونی قابل تقسیم بندی است، عنوان کرد: مقاصد الشریعه براساس نیاز به آن به سه دسته ضروریات، حاجیات و تحسینیات تقیسم می شود.

وی با بیان اینکه ضروریات احکامی هستند که سبب حفظ امور ضروری بشر می شود، اظهار کرد: دین، عقل، مال، نفس از اموری هستند که ضرورت دارد، حفظ شوند و برای مثال خداوند متعال برای حفظ دین احکام جهاد را وضع کرده است.

حجت الاسلام گرامی پور با اشاره به اینکه مبانی مقاصد الشریعه،تعلیل و حسن و قبح عقلی است، ابراز کرد: تنها زمانی می توان وارد حیطه مقاصد شد که تعلیل مورد قبول باشد.

استاد دانشگاه و حوزه ادله مقاصد الشریعه در میان اهل سنت را مویداتی از قرآن کریم، سنت نبوی، سنت صحابه، عقل، اجماع دانست و افزود: راه های کشف مقاصد، اجماع و امر و نهی صریح ابتدایی شارع است.

وی بحث مقاصد الشریعه و نظام سازی را دارای شباهت دانست و افزود: عمده دلیل برای استخراج مذاق شارع، استقرا است.

حجت الاسلام گرامی پور با بیان اینکه با شرایط خاصی، استقرا حجت است، گفت: برای ورود در بحث های نظام سازی و فقه حکومتی باید حجیت و یا عدم حجیت استقرا روشن شود.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: از نظر اهل سنت کارکرد های مقاصد الشریعه، دستیابی به تفسیر درست از نصوص شرعی، اقناع مکلفان، جلوگیری از اختلافات فقهی و فتواهای متفاوت، معیار برای سنجش روایت، پاسخگویی به مسائل مستحدثه و جلوگیری از حیله های شرعی است.

وی با بیان اینکه یکی از علل حجمه ها به فقه شیعه شبهه عدم توانایی در پاسخگویی به مسائل جدید است، عنوان کرد: این مشکل به چاق کردن بحث اصول عملیه برمی گردد و با اصول عملیه نمی توان جامعه را اداره کرد.

وی به سایر کارکرد های مقاصد الشریعه اشاره کرد و افزود: نقد روایات، ارائه معیار برای فهم الفاظ و تفسیر نصوص از دیگر کارکردهای مقاصد الشریعه است.

حجت الاسلام گرامی پور با بیان اینکه مرجع تفسیر نصوص، عرف است، عنوان کرد: عرف برای تفسیر یک متن تمام قرائن را لحاظ می کند و یکی از این قرائن، مقاصد الشریعه است.

وی با اشاره به اینکه در اجرا و تطبیق احکام باید مصالح و مفاسد مورد توجه قرار گیرد، اظهار کرد: از مقاصد الشریعه می توان به عنوان یک ملاک در این زمینه استفاده کرد.

گفتنی است سلسله نشست های فقه مقاصدی روزهای دوشنبه در ساختمان امام جواد(ع) در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار می شود./1350/ج