خدمات اجتماعی طلاب (7)
علما در صف اول مبارزه برای مردم
تاریخ معاصر ایران نشان داده است که تلاش مبارزاتی علمای اسلام زمانی شکل می‌گرفت که جامعه اسلامی به مشکل برمی‌خورد و همراهی مردم باعث شکل‌گیری قیام‌های تاریخی می‌شد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، فعالیت‌های حوزه علمیه و طلاب در طول تاریخ در دو جهاد علمی و تبلیغی خلاصه شده است. جهاد علمی روحانیت نیز خود به دو بخش کلی یعنی تلاش برای «حفظ منابع حدیثی-روایی و استنباط احکام شرعی از آن» و «مقابله با شبهات و فرقه‌های انحرافی» قابل تقسیم است.
اما در جهاد تبلیغی، طلاب و نهاد مرجعیت دو کار مهم نشر معارف اهل بیت علیه السلام و عملیاتی کردن این معارف در زندگی را، به مردم می‌آموزانند. یعنی هم با بیان‌شان سیره اهل بیت را گوشزد می‌کنند و هم در عمل آن را به مردم نشان می‌دهند.
در واقع رفتار اجتماعی مبتنی بر سیره علوی، روحانیت و مرجعیت را هر چه بیشتر به مردم نزدیک کرده و باعث محبوبیت آنان شد. روحانیت نیز با توجه به نفوذ اجتماعی خود همواره در کنار مردم از آنان حمایت کرده و راهنمای آنان بوده و هستند. نمونه‌های عینی این امر در تاریخ تفکر شیعه بسیار دیده می‌شود.
یکی از معروف‌ترین شخصیت‌های معاصر عالم مجاهد «میرزای شیرازی» است که به عنوان مرجع عام شیعیان، بعد از بستن قرار داد استعماری «انحصار کشت و بازرگانی توتون و تنباکو» میان حکومت وقت و انگلستان، برای نجات تولید کننده و بازرگان داخلی و عدم وابستگی اقتصادی، فتوای تحریم استعمال توتون و تنباکو را صادر می‌کند.1
قطعا این اقدام میرزا پیوست فرهنگی خاص خودش را داشته است، چرا که قراردادهای استعماری بر بستر تهاجم فرهنگی نیز دام پهن کرده‌اند و میزرا با این کار دو هدف را با هم زد و اجازه نفوذ بیشتر اجانب در عصر بی کفایتی شاهان قاجار را نداد.
تلاش برای حل مشکلات مردم
«آیت الله سید عبدالحسین لاری» به عنوان یکی از شاگردان میرزای شیرازی در دوره استبداد صغیر و حاکمیت «محمدعلی شاه» با توجه به هرج و مرج داخلی، در قسمت لار استان فارس حکومت اسلامی تشکیل می‌دهد. او کسی است که فتوای جهاد با دولت انگلستان را صادر می کند تا از این طریق بتواند با استعمار اقتصادی و فرهنگی آنان مقابله کند.2
«آیت الله ملاعلی کنی» از دیگر علمای معروف حامی و همراه مردم است که در زمان حکومت ناصرالدین شاه با دو تهاجم اقتصادی و فرهنگی یعنی قرار داد «رویترز» و مراکزی تحت عنوان «فراموشخانه» (لژهای فراماسونری) به مبارزه پرداخت.
جلوی قرارداد استعماری گرفته شد
قرارداد رویترز به قدری از جهت اقتصادی ننگین و برای مردم ایران فاجع آمیز بود که «لرد کرزن»3 در این باره می‌گوید: «موقعی که متن این قرارداد منتشر گردید، نفس اروپا از حیرت بند آمد، زیرا تا آخر تاریخ در صحنه معاملات بین‌المللی چنین امری سابقه نداشت که پادشاهی تمام ثروت‌های زمینی، زیرزمینی و کلیه منابع طبیعی و پولی و اقتصادی کشورش را بدین سان مفت و دربست، در اختیار یک سرمایه‌دار خارجی گذاشته باشد.»4 که البته با هوشیاری عالم مجاهد، این قرار داد فسخ شد.
محقق کرکی، شیخ بهائی، علامه مجلسی، آیت الله کاشانی و صدها نمونه دیگر از جمله علمایی هستند که به خدمات اجتماعی برای مردم توجه زیادی داشتند و بیمارستان‌ها، مراکز فرهنگی و مکان‌هایی که دردی از جامعه را حل کند، همواره با کمک علما ساخته می‌شد.
بنابراین چیزی که باعث تقویت ارتباط مردم و علماء و محکم‌تر شدن آن می‌شود، خدمات اجتماعی روحانیت و مدافع حقوق مردم، به خصوص قشر مظلوم و مستضعف بودن آنان است. در واقع وقتی مردم روحانیت و علماء را در کنار خود می‌بینند و میان خود و آنان فاصله‌ای حس نمی‌کنند، آنان را به راحتی به عنوان مرجعیت برای حل مشکلات و سوالات خود می‌پذیرند.
در نتیجه می‌توان از «تبلیغ عملی»، آن هم از نوع کاری که علماء در گذشته و این عصر در حوادث مختلف تحت عنوان خدمات اجتماعی انجام می‌دهند، به عنوان یکی از مؤلفه‌های قدرت و محبوبیت این نهاد دینی در جامعه نام برد. /882/ 703/
مرتضی کرامتی، کارشناسی ارشد فلسفه دین
پی‌نوشت:
1 – http://moaser.iki.ac.ir/node/360
2- https://www.mashreghnews.ir/news/355377
3- Lord George Nathaniel Curzon: از سیاستمداران و رجال معروف بیست و پنج سال اول قرن بیستم در بریتانیا و ایران‌شناس.
4- محمدعلی کنی http://wikifeqh.ir/
ارسال نظرات
نظرات بینندگان
طلبه نسل نو
۰۷ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۲:۰۷
احسنت به ابتکار رسا در رویکرد علمای مبارز تاریخ
پاسخ