فرماندهان کل ارتش بعد از انقلاب چه کسانی بوده‌اند؟
ارتش تا پیش از پیروزی انقلاب، اصلی‌ترین نهاد رسمی دفاع از تمامیت ارضی کشور بود.
به گزارش خبرگزاري رسا، ارتش تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، به عنوان اصلی ترین نهاد رسمی دفاع از تمامیت ارضی کشور در صحنه حاضر بود و این فعالیت‌ها حتما باید با نظارت و مستشاری نیروهای آمریکایی که در ارتش حضور داشتند، انجام می‌شد. این امر بیانگر نفوذ کامل آمریکایی‌ها در ارتش کشورمان بود.
یک افسر ارتش درباره میزان وابستگی ارتش رژیم پهلوی به آمریکایی‌ها نیز اینگونه روایت کرده است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در یکی از پادگان‌های ارتش نامه‌ای از ژاندارمی را مشاهده کردم که در آن از ارتش درخواست شده بود پنج عدد خمپاره به ژاندارمری واگذار شود. در ذیل این نامه پاراف شده بود که در صورت موافقت مستشار نظامی (افسر آمریکایی) خمپاره‌ها به ژاندارمری تحویل داده شود.
آمریکا برای مقابله با بلوک شرق به همراه کشور‌های پاکستان، ترکیه، عراق، آمریکا و انگلستان پیمانی به نام پیمان سنتو را تشکیل داد که نقش آن همانند خط مقدم در مقابله با بلوک شرق و به خصوص شوروی بود. در واقع هدف از تشکیل چنین ائتلافی استفاده ابزاری از ایران به عنوان کشوری بود که بیشترین مرز را با شوروی داشت. آمریکا به همین منظور و برای حفظ منافعش ایران را به آخرین تسلیحات و تجهیزات روز دنیا مجهز کرد تا در صورت بروز خطرات احتمالی برای منافع آمریکا در منطقه، این توان را داشته باشد تا مدتی در مقابل نیروهای بلوک شرق ایستادگی کند. البته تا زمانی که قوای آمریکا هم از سایر کشور‌های اطراف برای مقابله با تهاجم احتمالی شوروی به این منطقه برسند.
پول نفت ملت ایران در حلقوم آمریکایی‌ها
برای این کار هم نخست نیاز بود تا ایران به جدیدترین و قوی‌ترین تسلیحات و تجهیزات مسلط شود. البته با اینکه هدف این خرید‌ها تقویت توان دفاعی کشورمان بود. اما در برخی موارد این پل صرف راه اندازی مجدد کارخانه‌های ورشکسته و بحران زده آمریکایی مانند نورتروپ گرومن آمریکا بود، یعنی پول نفت ما وسیله‌ای برای احیای صنایع تسلیحاتی آمریکا در دوران پهلوی به شمار می‌رفت که اکثر اوقات این تسلیحات به گونه‌ای به ایران فروخته می‌شد که هیچ‌گاه اجازه انتقال تکنولوژی به ایران داده نمی‌شد و باید مستشاران آمریکایی حتما وارد کشورمان می‌شدند.
طبق گفته سپهبد عبدالله آذربرزین جانشین فرمانده نیروی هوایی ارتش پهلوی در سال‌های دهه 50، بسیاری از کارشناسان خرید هواپیمای اف 14 در برابر گزینه دیگر ارتش که هواپیمای اف 15 بود را غیرقابل توجیه می‌دانستند، چرا که پس از خرید هواپیمای اف 14 حتما باید حدود 300 نفر از مسشتاران آمریکایی وارد کشور می‌شدند تا مراحل مختص به آن را راه اندازی و هدایت کنند. اما در مقابل هواپیمای اف 15 قرارداشت که به دلیل تشابه بسیاری از قطعات آن با هواپیمای اف 4 برای انجام مراحل فنی مربوط به آن نیاز به مستشار خارجی نداشتیم. البته ایران به دلیل اینکه می‌خواست دل آمریکایی‌ها رها به دست بیاورد، سراغ خرید هواپیمای اف 14 رفت.
در واقع این ادامه همان روندی بود که پس از کودتای ننگین 28 مرداد پای آمریکایی‌ها را به ایران باز کرد و بدین ترتیب نیاز بود تا برای کوچکترین بخش‌ها از مستشاران آمریکایی استفاده شود.
وابستگی کامل ارتش پهلوی در بُعد فنی و تاکتیکی به آمریکا
استعمار آمریکایی‌ها به حدی بود که آنها حتی اجازه نمی‌دادند تا نیروهای فنی ایرانی اصول و تخصص‌ها را فراگرفته و خودشان کارهای مربوط به تعمیر و نگهداری تجهیزات را انجام دهند. بلکه فقط مستشاران نظامی آمریکایی اجازه دسترسی به بخش‌های فنی و تخصصی تعمیرات تسلیحات و تجهیزات را داشتند.
همه خرید‌های اشتباه به علت تصمیم‌هایی بود که سران وابسته رژیم شاه به آمریکا می‌گرفتند و با هدر رفت منابع مالی ایران و سود حاصل از فروش نفت ملی کشورمان، نه تنها باعث تقویت بنیه ارتش نمی‌شدند بلکه گاهی با همین خرید‌های اشتباه که در بالا هم ذکر شد، هزینه‌های گزافی را نیز به کشورمان تحمیل می‌کردند.
ارتش جمهوری اسلامی ایران، مستقل و مقتدر
پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن‌ماه سال 57، تعجب همه جهان را برانگیخت، دشمنان انقلاب و ایران به این دلیل که به کشوری مطیع و وابسته نیاز داشتند، این انقلاب را برنتابیدند. نخستین راهبرد آنها تحریم بود. این تحریم‌ها ابتدا از قطعات فنی جت‌های جنگنده و هواپیما‌های نطامی و اسلحه‌های انفرادی آغاز شد و تا امروز به حدی گسترش پیداکرده که از کوچکترین پیچ و مهره‌ها تا قطعات مورد نیاز بخش مسافربری و تجاری کشورمان را نیز شامل شده است.
این تحریم‌ها هنگامی شدت پیداکرد که رژیم بعثی عراق روز 31 شهریورماه سال 59 به کشورمان حمله کرد و قصد داشت تا در عرض یک هفته به تهران رسیده و صدام حسین در تهران سخنرانی کند. گردان 92 زرهی اهواز و تکاوران دریایی نیروی دریایی ارتش را می‌توان نخستین یگان‌هایی دانست که با مقاومت 34 روز در خرمشهر در برابر دشمن بعثی ایستادگی کردند.
ارتش انقلابی ایران که با تمام قوا برای دفاع از حریم جمهوری اسلامی ایران وارد دوران هشت ساله دفاع مقدس شده بود، به مرور زمان دچار کمبود قطعات فنی تسلیحات خود شد و این نقطه‌ای برای آغاز خودکفایی ایران در صنایع دفاعی بود.
دومین راهبرد آنها در جهت نابودی انقلاب اسلامی مردم ایران حمایت از رژیم بعث عراق برای تجاوز به ایران اسلامی در 31 شهریورماه سال 59 بود. آنها با تجهیز صدام به انواع سلاح‌های آمریکایی و اعزام مسشتاران نظامی و همچنین دراختیار قراردادن تسلیحات غیرقابل فروش ممنوعه مانند سلا‌های شیمیایی، این رژیم را برای حمله به ایران اسلامی تحریک کردند.
ارتش انقلابی ایران اسلامی، خودکفا در تولید و نوآوری
تحریم های تسلیحاتی ایران اسلامی در اواسط دوران دفاع مقدس به قدری تشدید شد که محققان جوان کشورمان در صنایع دفاعی و سایر بخش‌های کشور در حوزه دفاعی نظامی دست به کار شده و با یادگیری تجربی مراحل تعمیرات و اورهال در جهت آماده سازی این تجهیزات تلاش کردند.
برخی از متخصصان دفاعی ما با تسلط به دانش روز دنیا و برخی هم به صورت تجربی دانش تعمیر و نگهداری را به دست آورده بودند در دوران دفاع مقدس همواره تجهیزات و تسلیحات را به روز و قابل استفاده نگه داشتند تا مبادا دشمن بعثی ذره‌ای از خاک ایران را به یغما ببرد. پایان دوران دفاع مقدس نیروهای فنی و متخصصان شروع به مهندسی معکوس و ساخت نمونه‌های بومی تجهیزات اصلی و حیاتی کردند که پس از موفقیت در این زمینه به سراغ طراحی و ساخت نمونه‌های بومی همان تجهیزات، اما مطابق با دانش روز دنیا و تهدیدات پیرامونی کشورمان رفتند و این کار تا امروز نیز با قوت و جدیت ادامه دارد.
این توانمندی به حدی است که اگر در دوران پهلوی دوم مجبور بودیم برای تامین کوچکترین نیاز‌های خود مانند سیم خاردار جلوی بیگانگان دست دراز کنیم، امروز توانایی تولید تجهیزاتی چون انواع پهپادها، هواپیما‌های جنگنده و آموزشی، انواع ناو‌ها و ناوشکن ها، انواع موشک ها و موشک‌های بالستیک، انواع بالگرد‌ها و بسیاری از تجهیزات روز دنیا را در اختیار داریم.
ساختار ارتش
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ساختار ارتش به این گونه بود که فرمانده کل ارتش و رئیس ستاد مشترک در یکدیگر ادغام شده بود و سه نیروی هوایی، دریایی و زمینی ذیل ستاد مشترک ارتش ادامه داشت. پس از انقلاب تا اواسط دهه 70 این سیستم بدین گونه ثابت باقی مانده بود. اما رهبر معظم انقلاب به عنوان فرمانده کل قوا دستور دادند تا در سال 77 سِمَت رئیس ستاد مشترک و فرمانده کل ارتش را از یکدیگر تفکیک شود.
در این گزارش سعی داریم تا به معرفی چهار فرمانده کل ارتش پس از پیروزی انقلاب اسلامی بپردازیم.
در این مدت، سرلشکر علی شهبازی (از 8 مهر 1377 تا 1 خرداد 1379)، سرلشکر محمد سلیمی (از 1 خرداد 1379 تا 20 شهریور 1384)، سرلشکر عطاءالله صالحی (از 20 شهریور 1384 تا 30 مرداد 1396) و سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی (از 30 مرداد 1396) فرماندهی ارتش را برعهده داشته‌اند و هر یک به‌نوبه خود منشأ تحولات ارزشمندی در ارتش شده‌اند.
سرلشکر علی شهبازی
سرلشکر علی شهبازی از سال 77 تا 79 نخستین فرمانده کل ارنش بود. او رئیس گروه مشاوران نظامی فرماندهی کل نیروهای مسلح ایران است. شهبازی از فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که با درجه سرلشکری فرماندهی ارتش را بر عهده داشت.
او پس از گذراندن تحصیلات دوره متوسطه، وارد دانشگاه افسری نیروی زمینی ارتش شد و دوره‌های نظامی از قبیل دوره‌های مقدماتی نظامی، عالی و فرماندهی و ستاد را طی کرد و در سال 1369 به درجه سرلشکری رسید. او سمت‌هایی نظیر فرماندهی یگان‌های ارتباطی، معاونت طرح و عملیات، معاونت دفتر مشاورت، سرپرست گروه کار نظامی نهاد ریاست جمهوری، معاونت هماهنگ‌کننده ستاد مشترک ارتش و رئیس ستاد مشترک ارتش از 1367 تا 1377 را برعهده داشت.
سرلشکر شهبازی در سال 1377 به‌عنوان اولین فرمانده کل ارتش منصوب شد، اما پس از دو سال از این سمت کناره‌گیری کرد.
سرلشکر محمد سلیمی
امیر سرلشکر محمد سلیمی از افسران انقلابی ارتش بود. وی نیز از دانش‌آموختگان دانشکده افسری و فارغ‌التحصیل دوره دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش بود.
سرلشکر سلیمی در دوران جنگ مسئولیت دفتر مشاوره نظامی حضرت امام خمینی (ره) را برعهده داشت، رئیس ستاد جنگ‌های نامنظم بود و در زمان ریاست‌جمهوری رهبر معظم انقلاب، به‌عنوان وزیر دفاع فعالیت می‌کرد. مقام معظم رهبری با آشنایی عمیقی که از این امیر پیشکسوت ارتش داشت، او را از خرداد 1379 به‌عنوان فرمانده کل ارتش منصوب کرد.
فعالیت‌های مردم یاری ارتش در هنگام وقوع زلزله بم و تاکید بر خدمت رسانی به مردم زلزله زده یکی از نقاط برجسته کارنامه مرحوم امیر سرلشکر سلیمی است.
سرلشکر محمد سلیمی این مسئولیت سترگ را هشت سال (تا 20 شهریور 1384) برعهده داشت. اما متاسفانه این امیر ارزشمند ارتش روز 10 بهمن سال 94 دعوت حق را لبیک گفت و به دیدار معبود شتافت.
مقام معظم رهبری در پیامی که به‌مناسبت درگذشت این فرمانده پیشکسوت و انقلابی ارتش صادر شد، آورده‌اند: «این نظامی متدین و متعهد ازجمله معدود یاران ارتشی است که از آغازین هفته‌های پیروزی انقلاب، وسیله ارتباط فعال ارتش با دستگاه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و عنصر مؤثر در جذب بدنه متعهد ارتش به خدمات انقلاب بود و در طول ده‌ها سال در مراکز حساس نظامی همچون وزارت دفاع و فرماندهی ارتش و سرپرستی دفتر مشاورت امام در نیروهای مسلح و ریاست ستاد مرکز جنگ‌های نامنظم در سال‌های اول دفاع مقدس، خدمات ارزنده‌ای به‌جای آورد».
سرلشکر عطاءالله صالحی
امیر سرلشکر عطاءالله صالحی متولد 18 اسفند 1328 است. وی فرمانده کل سابق ارتش جمهوری اسلامی ایران بود. صالحی در سال 1346 وارد ارتش و در سال 1349 با رسته توپخانه از دانشکده افسری فارغ‌التحصیل شد. همچنین در تاریخ 20 شهریور 1384 و پس از استعفای امیر سرلشکر محمد سلیمی به‌سمت فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب و تا سال 96 این مسئولیت را برعهده داشت.
سرلشکر موسوی فرمانده کل فعلی ارتش
امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران دانش‌آموخته دکتری مدیریت دفاع ملی از دانشگاه عالی دفاع ملی و آموزش‌دیده دانشگاه افسری نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. وی در طول جنگ ایران و عراق به‌عنوان یکی از فرماندهان ارتش ایران در رسته توپخانه، حضور داشت. او در فاصله سال‌های 1384 تا 1395 جانشین فرمانده کل ارتش بود و از سال 1395 تا 1396 برای مدت یک‌سال، به‌عنوان جانشین رئیس ستادکل نیروهای مسلح فعالیت می‌کرد.
امیر سرلشکر موسوی در حکمی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، در تاریخ 30 مرداد 1396 با ارتقا به درجه سرلشکری، به‌سمت فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد. همچنین پس از تغییر نام و استقلال بخش پدافندی ارتش و ایجاد نیروی پدافند هوایی ارتش، رهبر انقلاب در سال 98 امیر موسوی را به سمت فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء منصوب کردند.
امیر موسوی در جنگ ایران و عراق ابتدا به منطقه کردستان اعزام شد و در لشکر 28 کردستان، در جبهه‌های جنگ غرب حضور پیدا کرد، سپس به گروه 33 توپخانه نیروی زمینی ارتش پیوست و در جبهه‌های خوزستان فعالیت کرد. او در عملیات‌های والفجر 4، والفجر 9، بیت‌المقدس 5، قادر، نصر و چندین عملیات دیگر حضور داشت. او از جانبازان جنگ ایران و عراق محسوب می‌شود.
در کارنامه فعالیت او مسئولیت‌هایی همچون فرمانده دانشگاه افسری امام علی، فرمانده قرارگاه شمال شرق ارتش، معاونت آموزش نیروی زمینی ارتش، معاونت طرح و برنامه نیروی زمینی ارتش، ریاست اداره عملیات ارتش، ریاست ستاد مشترک ارتش، جانشین فرمانده کل ارتش، رئیس مرکز مطالعات راهبردی آجا، جانشین رئیس ستاد کل نیروی‌های مسلح از نقاط برجسته کارنامه فعالیت اوست.
او پس از انتصاب به این سمت همواره طبق تاکیدات رهبر انقلاب در جهت اتحاد بین ارتش و سپاه تاکید کرده و در این راه تلاش‌های بسیاری را انجام داده است./1360/
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
ارسال نظرات