دیپلماسی قوی در دایره عزت، حکمت و مصلحت

به گزارش خبرگزاري رسا، رهبر معظم انقلاب اسلامی در نمازجمعه پرشکوه 27دی ماه تهران، به ترسیم نقشه راه ایران پس از حضور معجزه‌گون ملت فهیم در تشییع پیکر مطهر حاج قاسم سلیمانی و یارانش و نیز پاسخ کوبنده سپاه در حمله به پایگاه آمریکایی‌ها در عین‌الاسد پرداختند و فرمودند: «ملت باطن خود یعنی استقامت در مقابل شیاطین را در این حضور نشان داد و تنها راه ادامه این مسیر عزت‌آفرین، قوی‌تر شدن ایران در همه زمینه‌هاست.» در همین رابطه، در گفت‌وگو با کارشناسان سیاسی به تبیین شاخص‌های قوی شدن کشور در عرصه دیپلماسی پرداخته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

جعفر قنادباشی کارشناس مسائل منطقه غرب‌آسیا در همین رابطه، اظهار داشت: مقام معظم رهبری تأکید کردند که ما در مقابل کشورهای استعماری که از حد خود تجاوز می‌کنند و حاضرند جنایاتی را صورت دهند، راهی جز ایستادگی و مقاومت نداریم. ایشان فرمودند حتی کشورهایی که ادعای مذاکره با ما داشتند از جمله اروپایی‌ها هم تجربه نشان داده که امیدی به آنها نیست و تنها راه ما ایستادگی در مقابل آنهاست. ایشان در نمازجمعه ترسیم کردند که امید به راه مذاکره نیز بی‌اثر و امیدی واهی است. در این بین ما وظیفه مشخصی داریم. در وهله اول دل نبستن به مذاکرات بی‌فایده است که کارگشاست و در وهله بعدی، کاهش آسیب‌پذیری کشور است. لذا بهترین راهکار براساس تجربه تاریخی کشور به‌خصوص در قضیه برجام و همراهی اروپایی‌ها با تحریم و فشار حداکثری و ظالمانه آمریکا، قوی‌تر شدن است. اما چگونه قوی شویم؛ یکی از راه‌های قوی شدن، همین موضوع اقتصاد است. اقتصاد مقاومتی دقیقا بر همین رویه استوار است. اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصادی را بسازی که در برابر همه تلاطمات و یورش‌های جهانی آسیب‌ناپذیر باشد یا اقتصادی را بنا کنیم که بتواند به طور اطمینان‌بخش نیازهای اقتصادی کشور را فراهم کند. این موضوع دقیقا از سال92 در دستور کار بوده و نام سال‌ها هم که سرلوحه عملکردها باید باشد، از حدود 10سال گذشته، اقتصادی نامگذاری شده است.

وی ادامه داد: از نظر نظامی هم همینطور باید باشد. اگر در حوزه نظامی قوی نمی‌شدیم و ارتش و سپاه ما به سمت خودکفایی گام برنمی‌داشتند، در مقابل دشمن غداری که قهرمان مبارزه با تروریسم(شهید حاج قاسم سلیمانی) را به شهادت می‌رساند، آسیب‌پذیر بودیم. تجربه شهادت فرماندهان محور مقاومت در عراق، درس بزرگی برای ما بود که باید در عرصه نظامی قوی و قدرتمند باشیم. البته در این مسیر باید راه شهدا فراموش نشود که البته با زنده نگه داشتن یاد شهدای جنگ تحمیلی و محور مقاومت، این مهم در کشور در حال اجراست. این چیزی است که مانند خاری در چشم دشمنان است زیرا دشمنان نمی‌خواهند که راه و فرهنگ شهادت در کشور زنده بماند. زنده نگه داشتن یاد شهدا، در مسیر اصلی قوی شدن کشور در عرصه دفاعی و نظامی است. این فرهنگ بیانگر آن است که ملت ایران قدردان مدافعان خود است و اگر کسی دفاعی از کیان کشور صورت دهد، تا سالیان سال یادش در اذهان مردم زنده و بیدار باقی می‌‎ماند.

قنادباشی با اشاره به شاخصه دیگر قوی شدن، گفت: در عرصه سیاسی هم باید قوی شویم. در عرصه دیپلماسی هم نباید دیپلمات‌های ما عقبه داخلی خود را فراموش کنند. نماینده ایران در عرصه مذاکره یا اقدامی دیپلماتیک، با نماینده یک کشور ضعیف نباید خود را همتراز بداند. دیپلمات ایرانی باید به یک عقبه منسجم مردمی و حاکمیتی و توان دفاعی خود در عرصه دیپلماسی وارد شود. اگر چنین اعتمادبنفسی در دیپلمات‌های ایرانی به وجود بیاید، در سنگین‌ترین صحنه مذاکرات و در مقابل قوی‌ترین کشورها هم ذره‌ای پا پس نمی‌گذارند و قدرت را برای کشور به ارمغان می‌آورند. اما متاسفانه در برخی برهه‌ها سیاستمداران و تیم دیپلماسی ایران این توانمندی و عقبه را فراموش می‌کنند و نمی‌دانند که چه ملتی که طرفدار عزت هست در پشت آنها قرار دارد. لذا وقتی مقام معظم رهبری می‌فرمایند باید قوی شویم، اشاره ایشان به آن بود که تجربه این چند سال کافی است که می‌توانیم وارد معامله با کشورهای غربی شویم، بلکه باید با دور کردن این تفکر بر پای خود استوار بوده و قوی شویم.

سیدافقهی کارشناس مسائل سیاسی هم با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در زمینه لزوم قوی شدن، شاخصه‌های این قوی شدن در عرصه سیاسی و سیاست خارجی را تبیین کرد و اظهار داشت: مقام معظم رهبری از دیرباز سه شاخصه اصلی و محوری را برای تنظیم روابط دیپلماتیک و سیاسی ایران مشخص و تعریف فرمودند: 1- عزت، 2- حکمت و 3- مصلحت. وی ادامه داد: در ابتدا، ایران باید در دادوستد و تعاملات خود به هیچ وجه از موضع ضعف و ذلت با کشورهای دنیا علی‌الخصوص ابرقدرت‌های گردن‌کلفت وارد نشود. شاخصه دوم حکمت است. ما باید براساس حکمت و عقلانیت و براساس محاسبات درست و واقع‌گرایانه روابطمان با دنیا را تنظیم کنیم. اگر شاخصه حکمت بر رفتارمان مستولی باشد، نتیجه هر تعاملی مثبت و مثمرثمر خواهد بود. با ماجراجویی و ریسک روابط خارجی تنظیم نمی‌شود. بنابراین در تنظیم روابط خارجی خود باید براساس حکمت رفتار و عمل کنیم کمااینکه تاکنون شخص مقام معظم رهبری در برخورد با حوادث پیرامون ما و کشورهای همسایه که میزبان پایگاه‌های آمریکایی هستند با حکمت و عقلانیت برخورد کرده‌اند. این کارشناس مسائل سیاسی در تبیین شاخصه سوم، تأکید کرد. در عرصه دیپلماسی که شاخصه کشور بر اساس عزت و حکمت است، ببینیم این دادوستد دیپلماتیک چه سود و زیانی مترتب کشور است. عزت و حکمت ما با طوری باشد که مصلحت و منافع کشور را تأمین کند. براساس این سه شاخص است که می‌توان عملکرد دستگاه دیپلماسی از بدو انقلاب تاکنون را سنجید. این سه شاخص است که معین می‌کند کجا براساس عزت حرکت کردیم و کجا با ذلت، کجا براساس مصلحت گام برداشتیم و کجا براساس ریسک و به دور از دوراندیشی. سیدافقهی همچنین گفت: برای روشن شدن و مصداقی کردن این بحث تئوری، موضوع برجام و تعامل تیم دیپلماسی کشور با غرب به‌خصوص آمریکا و اروپا و برخی کشورهای پیرامونی مانند عربستان سعودی را بررسی کنیم. باید دید چه میزان عزتمندانه، حکمت‌آمیز و مصلحت‌مند برخورد کرده‌ایم. چرا مقام معظم رهبری فرمودند که برجام خسارت محض بوده؟، قطعا شاخص‌هایی که رهبری بر آن اساس به این نتیجه رسیده‌اند، براساس عزت، حکمت و مصلحت کشور بوده است. 

این سخن رهبری علی‌رغم آن بود که ایشان از زحمات تیم مذاکره کننده تقدیر کردند ولی عملکرد تیم دیپلماسی براساس خط قرمزها و این سه اصل نبود.
وی افزود: تجربه نشان داده که هرجا این سه اصل راهبردی را رعایت کردیم، پیروز شدیم و مصلحت ما حفظ شد ولی هرجا از هرکدام از این اصول فاصله گرفتیم به همان میزان، آسیب دیدیم، تحقیر شدیم و ضرر کردیم.

افزایش قدرت دیپلماسی برای کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی

حسین شیخ‌الاسلام کارشناس مسائل بین‌‎الملل نیز درخصوص تبیین شاخص‌های قوی شدن کشور در زمینه سیاسی و سیاست خارجی، گفت: بلاشک عنصر اول قدرت، تکیه بر خداوند و توکل است. عنصر دوم حضور مردم در صحنه است. عنصر سوم انسجام و وحدت است. عنصر چهارم، توانایی‌های نظامی است و عنصر پنجم علم و فناوری است. به لطف خدای بزرگ، کشور و نظام اسلامی در این پنج عنصر بسیار خوب عمل کرده است. عنصر ششم، اقتصاد است که باید کارهای زیادی را صورت دهیم. اقتصاد به مثابه اسلحه از سوی دشمن مورد استفاده قرار می‌گیرد که حکم سلاح شیمیایی را دارد چون بر همه اثر می‌گذارد. باید بتوانیم با قدرت دیپلماسی، این اسلحه دشمن را خنثی کنیم و سلاحش را از کار بیندازیم. با چندجانبه‌گرایی و تعامل گسترده با دنیا می‌‎توان به این هدف نائل شد./1360/