«پایتخت 6» پر مخاطب بی‌قصه

به گزارش خبرگزاري رسا، به نقل از وطن امروز، کرونا علاوه بر تعطیل کردن پروژه‌های سینمایی در سراسر جهان، سریال‌سازی را هم تحت تاثیر قرار داد. بسیاری از پروژه‌های مهمی که توسط کمپانی‌ها و شبکه‌های باسابقه در حال ساخت بودند، فعلا به دلیل کرونا، متوقف شده‌اند. اما بعضی وقت‌ها شرایط به شکلی است که حتی با وجود شیوع ویروسی منحوس همچون «کرونا» هم نمی‌توان کار را متوقف کرد. اگر کمپانی‌‌های بزرگ ساخت سریال‌های مطرحی همچون «The Witcher» و «The Lord of the Rings» را به دلیل شیوع کرونا متوقف کردند اما شبکه‌های تلویزیونی ایران به دلیل فرارسیدن ایام قرنطینه به هر شکلی که بود، باید سریال‌های خود را به آنتن می‌رساندند. احتمالا به همین خاطر هم بود که سریال‌های امسال با وجود همه تلاش‌های انجام شده و ترکیب خوبی از بازیگران و عوامل تولید که در کنار هم قرار گرفته بودند، در نهایت به واسطه کیفیت پایینی که داشتند و البته قصه‌های بشدت ضعیف و کم‌جان خود، با انتقادات زیادی روبه‌رو شدند.

پس کو قصه؟

احتمالا اگر شما هم مثل نگارنده این مطلب سریال‌های تلویزیونی نوروزی را با دقت دنبال کرده باشید، با سوالی جدی در ارتباط با قصه این مجموعه‌ها روبه‌رو شده‌اید؛ از سریال «پایتخت» که براساس آمارها پرمخاطب‌ترین برنامه تلویزیون در این ایام بود تا «دوپینگ» و «کامیون»، هیچکدام قصه و داستان مشخصی نداشتند. ما که بعد از دیدن 15 قسمت پایتخت نفهمیدیم بالاخره قصه این سری از «پایتخت» ماجرای مجلسی شدن نقی بود یا بازگشت شخصیت «بهبود». ماجرای ازدواج «رحمت» قرار بود قصه محوری باشد یا خلافکاری‌های «ارسطو» بعد از آزادی از زندان؟ بالاخره قصه این سریال چه بود؟ حداقل در فصل‌های قبلی مشخص بود که قصه محوری کدام است و خرده‌قصه‌های آن چیست ولی این بار آنقدر قصه‌های متفرقه و وصله‌پینه شده وجود دارد که گویی اصلا چیزی به عنوان قصه اصلی برای این فصل از سریال در نظر گرفته نشده است. 

موضوعی که درباره «دوپینگ» و «کامیون» نیز به همین شکل است. سریال‌هایی فاقد فیلمنامه‌ای قوی که در بهترین حالت می‌شد از ایده محوری آنها برای ساخت یک اثر سینمایی استفاده کرد اما در نهایت با تبدیل شدن به یک اثر سریالی به واسطه قصه لاغر و کم‌جانی که داشتند، نتوانستند نظر مخاطبان را به خود جلب کنند.
این البته صرفا انتقاد نگارنده این مطلب به سریال‌‌های نوروزی نیست؛ کافی است تعدادی از نظرات مخاطبان در فضای مجازی را مرور کنید تا متوجه شوید علاوه بر انتقاداتی که نسبت به محتوای این سریال‌ها وجود دارد، یکی از جدی‌ترین نقدهای وارد شده به این مجموعه‌ها مسأله قصه ضعیف آنهاست.
 
* بر باد رفتن قصه به خاطر چند روز!

پر نشدن آنتن یکی از ترس‌های همیشگی گردانندگان شبکه‌های تلویزیونی است؛ حقیقتی که فقط کسانی آن را درک می‌کنند که سابقه فعالیت در این حوزه را داشته باشند. شاید بسیاری از مخاطبان از این موضوع مطلع نباشند اما به نظر می‌رسد یکی از عواملی که باعث ضعیف شدن سریال‌های نوروزی امسال شد، نزدیک بودن ایام نوروز امسال به ماه مبارک رمضان بود. با توجه به اینکه فاصله اتمام نوروز امسال تا آغاز ماه رمضان تقریبا حدود 2 هفته است، برخی شبکه‌های تلویزیونی تصمیم گرفتند برای پر کردن این بازه زمانی به جای آنکه سریالی جدید را روانه آنتن کنند، همین سریال‌های نوروزی را کمی طولانی‌تر کنند تا این چند روز را هم آنتن خود را با همین سریال‌ها پر کنند.

احتمالا با همین منطق هم بود که سریالی همچون «دوپینگ» تقریبا در 10 قسمت اول خود کاملا درجا می‌زد و جز نمایش قدرت زوربازوی شخصیت «کامران» و نفوذ کلام «شیوا» چیزی برای ارائه به مخاطبانش نداشت! و تازه قصه اصلی آن کم‌کم از میانه‌های پخش آن آغاز شد. «کامیون» نیز از همین مشکل رنج می‌برد و قصه این سه دانشجوی بی‌خانمان شده و آقا نادر تازه از اواخر دوره نوروز جدی شد. قصه‌هایی که در بهترین حالت قابلیت تبدیل شدن به یک مجموعه 14 قسمتی را داشتند، با تبدیل شدن به یک سریال 24 قسمتی طبیعتاً با مشکلاتی این‌چنینی روبه‌رو خواهند شد.

اما خب! واقعیت آن است که عمده مخاطبان معمولا در مواجهه با یک اثر نمایشی سریالی پس از تماشای چند قسمت ابتدایی، اگر با فضای کلی آن مجموعه ارتباط برقرار نکنند، دیگر ادامه سریال را تماشا نخواهند کرد و چند قسمت ابتدایی ضعیف سریال‌هایی همچون «دوپینگ» و «کامیون» که به خاطر ماجرای پیش‌گفته دچار این مشکل شدند، در نهایت ضربه سنگینی را به کیفیت کلی این سریال‌ها و البته میزان مخاطبان آنها زد.
 
* حساب کردن روی مخاطب همیشگی

با همه اینها اما براساس آمارهای رسمی به نظر می‌رسد مخاطبان سریال‌های نوروزی تا به اینجای کار کم هم نبوده‌اند. البته باید بین میزان مخاطبان مجموعه‌های نمایشی و نقدهای فنی وارد بر یک اثر تمایز قائل شد. در واقع میزان بالای مخاطبان یک اثر لزوماً نمی‌تواند باب نقدهای فنی بر آن اثر را ببندد و نقدهایی که ما هم در ارتباط با قصه‌های ضعیف این مجموعه‌ها مطرح کردیم و از کش آمدن غیرمنطقی قصه‌های این چند سریال نوروزی گفتیم، ناظر بر طرح همین انتقادات برای اصلاح رویه سریال‌سازی بویژه در ایام نوروز سال‌های آینده بود.

براساس آنچه رسانه ملی از نتایج رسمی نظرسنجی‌های خود اعلام کرده، مجموعه «پایتخت ۶» شبکه یک سیما با ۷۵ درصد مخاطب بیشترین بیننده را داشته است و بر اساس این نظرسنجی حدود ۹۰ درصد بینندگان پایتخت ۶ در حد زیاد از آن رضایت داشته‌اند. بعد از سریال «پایتخت ۶»، سریال «دوپینگ» شبکه 3 با ۴۲ درصد مخاطب در رتبه دوم قرار دارد و بیش از ۸۰ درصد بینندگان این مجموعه در حد زیاد از محتوای طنز این سریال رضایت داشته‌اند. سریال «کامیون» شبکه 2 سیما هم با 1/27 درصد در رتبه سوم سریال‌های نوروزی قرار گرفته است. 

البته در این میان برای سریالی همچون «پایتخت» تاثیر مخاطبان همیشگی این مجموعه و اعتبار کسب شده از فصل‌های قبلی را هم باید در نظر گرفت. موضوعی که احتمالا سازندگان این سریال هم کمی بیش از اندازه روی آن حساب کردند و نتیجه آن جدی نگرفتن مسأله قصه برای این فصل بود. همچنین درباره استقبال نسبی از سریال «دوپینگ» نیز باید به موضوع حضور بازیگرانی تازه که کمتر در سریال‌های تلویزیونی حضور دارند، توجه کرد. 
 
* زیرسایه کرونا

البته با همه انتقاداتی که نسبت به قصه سریال‌های نوروزی مطرح است، نباید از این نکته نیز غافل شد که ماجرای «کرونا» تاثیر بسیاری بر روند ساخت و آماده‌سازی سریال‌های نوروزی داشت. از آنجا که عموما این سریال‌ها در بازه زمانی اسفندماه ساخته می‌شوند و شیوع این بیماری در نقاط مختلف دنیا و ایران تقریبا از همان اوایل اسفندماه جدی شد، روند ساخت مجموعه‌های نوروزی هم تحت تاثیر قرار گفت. برای مثال براساس آنچه پیش از ساخت فصل ششم پایتخت شنیده می‌شد، قرار بود این فصل سکانس‌هایی خارج از کشور هم داشته باشد که احتمالا قرار بوده در کشور ایتالیا تولید شود اما شیوع بیماری کرونا در نقاط مختلف جهان نه‌تنها ضبط آن سکانس‌ها را کنسل کرده، بلکه روند قصه این مجموعه و سایر مجموعه‌های نمایشی را نیز دستخوش تغییر کرد. این موضوع را می‌شد در بیشتر شدن نماهای داخلی این مجموعه‌ها نیز دید. سریالی همچون پایتخت که پیش از این معمولا اثری جاده‌ای بود که بیشتر اتفاقات آن در فضای بیرونی رخ می‌داد، این بار به‌واسطه شرایط موجود بیشتر قصه خود را در محیط‌های بسته خانه نقی، داخل ماشین نماینده مجلس، آرایشگاه رحمت و خانه فهمیه روایت می‌کرد.

از این نظر البته باید کمی هم به سازندگان سریال‌های نوروزی حق داد که نتوانند با خیالی آسوده کار خود را انجام دهند. احتمالا به خاطر همین موضوع هم بوده که روند قصه برخی از این سریال‌‌ها تغییر کرده و زمینه‌ساز انتقادات به آنها شده است. بحرانی که احتمالا گریبان سریال‌های دیگری را که در این دوره تولید شدند و به دلایل مختلف در آینده نزدیک روانه آنتن خواهند شد نیز می‌گیرد./1360/